نسبت P/E کاربردی

نکته مهم: نسبت P/E را بر اساس انواع EPS می توان محاسبه کرد. بنابراین حتما انواع EPS را در مقاله ی مربوطه مطالعه نمایید تا در ادامه ی این مقاله به مشکل نخورید. اما توجه داشته باشید که در محاسبه ی همه ی نسبت های P/E منظور از P در واقع همان ارزش بازاری سهام مربوطه می باشد.

P/E و کاربرد آن در بازار سرمایه | تحلیل سهام به وسیله P/E

نسبت price to earning) P/E) یکی از اصطلاحات پرکاربرد در بازار سرمایه است. بیشترین کاربرد P/E در ارزشگذاری سهام شرکتها می‌باشد. تحلیلگران در معاملات خود علاوه بر سایر متغیرهای تحلیلی از این نسبت نیز استفاده می‌کنند. در واقع نسبت P/E یک سهم از معیارهای مهم تصمیم‌گیری در معاملات سهام محسوب می‌شود.

P/E چیست؟

P/E از جمله نسبتهای مالی مهم نسبت P/E کاربردی است. این نسبت حاصل تقسیم قیمت یک سهم (P= price) بر سود (EPS) آن می‌باشد. منظور از EPS، سود سهام شرکت پس از کسر مالیات است. با محاسبه این نسبت، می‌توان مدت زمان بازگشت سرمایه را بدست آورد. به تعبیری، انتظارات سرمایه‌گذاران از بازدهی دارایی خود در آینده را نشان می‌دهد. به این معنا که سرمایه ‌ذار برای هر یک ریال سود دریافتی خود در آینده، حاضر به پرداخت چند ریال است.

با محاسبه P/E یک سهم می‌توان تعداد سال برگشت اصل سرمایه را بدست آورد. برای درک این موضوع به مثال زیر توجه کنید:
فرض کنید شما سهام شرکتی را به مبلغ 3000 تومان خریده‌اید. مطابق با EPS سهام مورد نظر، سالانه 20% معادل 600 تومان سود به سهام شما تعلق می‌گیرد. مبلغ پرداخت شده برای خرید هر سهم را بر سود اختصاص یافته در هر سال تقسیم نمایید. حاصل، تعداد سالی است که زمان می‌برد تا اصل پول به شما برگردد.

5 = 600 ÷ 3000

سود سهم ÷ قیمت سهام = P/E

بنابراین، پنج سال طول می‌کشد تا 3000 تومانی که سرمایه‌گذاری کرده‌اید، دو برابر شود. چنانچه EPS یا سود سهام تغییر کند، P/E آن سهم نیز تغییر خواهد کرد. شرکتها بطور معمول، سرمایه گذاران را نسبت به اطلاعات جدید EPS آگاه کرده و مقدار P/E را بروز می‌کنند.

انواع P/E

معمولاً P/E در تاریخ‌هایی که شرکتها اطلاعات مربوط به EPS خود را افشاء می‌کنند، محاسبه می‌شود. P/E با توجه به نوع EPS به سه دسته دنباله‌دار، میانگین و برآوردی تقسیم می‌شود. در ادامه، هریک را به شما معرفی خواهیم کرد.

دنباله دار

این نوع، رایج‌ترین روش محاسبه نسبت P/E می‌باشد. از تقسیم قیمت روز سهم بر EPS تحقق یافته دوازده ماه گذشته (TTM) سهم بدست می‌آید. نسبت بدست آمده در این روش از داده های گزارش شده واقعی بدست می آید. این نوع P بر E که با آخرین EPS شرکتها محاسبه می‌شود را P بر E دنباله‌دار می‌گویند. P/E دنباله‌دار در واقع، نسبت قیمت به سود سهم در حال حاضر می‌باشد.

میانگین

از تقسیم قیمت روز سهم بر میانگین سود تحقق یافته شش ماه گذشته و سود پیش‌بینی شده شش ماه آینده سهم، P/E میانگین بدست می‌آید. تحلیلگر با در نظر گرفتن این نسبت، می‌تواند از تحلیل گذشته و آینده سهم استفاده می‌کند.

برآوردی(پیشتاز،پیشرو)

اگر برای محاسبه P/E از EPS برآوردی استفاده شود، P/E برآوردی یا پیشتاز بدست خواهد آمد. این نوع EPS بیانگر سودآوری سهام شرکت در سال آینده می‌باشد. به بیان دیگر در محاسبات خود از سودی که برای سال آینده شرکت برآورد می‌شود، استفاده می‌نماییم. در محاسبه این نسبت عواملی ازجمله رشد سود (EPS) شرکتها، نرخ بهره بانکی، تورم و مواردی از این قبیل در نظر گرفته می‌شود. با جمع‌آوری اطلاعات درباره ی نحوه عملکرد بازار، عملکرد شرکت در سال آینده پیش‌بینی می‌شود. این نسبت برای ارزشگذاری شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحلیلگران نیز اغلب از این نوع نسبت در تحلیلهای خود استفاده می‌نمایند از این رو به آن P به E تحلیلی نیز گفته می‌شود.

معایب P/E برآوردی:

این نسبت مشکلاتی نیز دارد. به عنوان مثال، ممکن است شرکتها بطور عمد سود را کمتر تخمین بزنند تا بتوانند در زمان اعلام سود سه ماهه بعدی، P/E را کم کنند. همچنین امکان دارد شرکتها مقدار سود خود را بیشتر بیان کنند و سپس آن ‌را در اعلامیه بعدی سود، تعدیل کنند. تخمینهای تحلیلگران خارج از شرکت نیز ممکن است با تخمینهای شرکت متفاوت بوده و باعث ایجاد سردرگمی شوند.در حقیقت در P/E دنباله‌دار ما از گزارشات واقعی استفاده می‌کنیم؛ اما این نسبت متکی بر حدس و پیش‌بینی تحلیلگران از وضعیت آینده سهام می‌باشد.

P/E دنباله‌دار	P/E میانگین	P/E برآوردی
قیمت ÷ EPS تحقق یافته دوازده ماه گذشته (TTM)	قیمت ÷ سود تحقق یافته شش ماه گذشته و سود پیش‌بینی شده شش ماه آینده	قیمت ÷ EPS برآوردی

P/E منفی چیست؟

در تابلو معاملاتی سایت TSETMC گاهی شاهد این هستیم که P/E برخی نمادها منفی است. منفی بودن این نسبت در یک نماد به معنای زیان ده بودن سهام آن شرکت می‌باشد. این نسبت منفی، با منفی شدن سود سهام حاصل می‌شود. عدد P/E منفی به این معنی است که اگر شرکت همین روند را ادامه دهد، سالهایی برابر با عدد P بر E زمان می برد تا سرمایه‌های آن بطور کلی نابود شود و به صفر برسد. با توجه به این تعریف، انتظار می‌رود، سهامداران از شرکتهای دارای P/E منفی فاصله بگیرند؛ برخلاف انتظار تا به حال شاهد این قضیه بوده‌ایم که سرمایه‌گذاران به سراغ سهام شرکتهایی با این ویژگی رفته و سود مطلوبی نیز کسب کرده‌اند.

تصویر فوق مربوط به نماد «سمایه» در تابلو معاملات است. همانگونه که قابل مشاهده می‌باشد، نسبت P/E این سهم 0.42 - می‌باشد. سهامداران در ازای هر سهم این شرکت 18,387 ریال متضرر شده‌اند.

کاربرد p/e منفی شرکتها در تحلیل تکنیکال

ممکن است سرمایه‌گذاران بدون توجه به تحلیل بنیادی و P/E منفی سهم به جهت آن که سهم از لحاظ تکنیکال، روند صعودی در پیش دارد آن را خریداری نمایند.

کاربرد p/e منفی شرکتها در تحلیل بنیادی

گاهی نیز ممکن است سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن اتفاقاتی که در شرکت رخ می دهد، سهام آن را علیرغم زیان ده بودن، خریداری نمایند. علت سرمایه‌گذاری آنان روی سهمی با P/E منفی، پیش‌بینی سودآوری بالا در آینده است. طبق داده‌های تحلیلی، آن سهم در آینده به سودآوری مطلوب خواهد رسید و از زیان خارج می‌شود.

گاهی نیز خبر افزایش سرمایه یک سهم با وجود P/E منفی، موجب می‌شود، سرمایه‌گذاران اقدام به خرید آن نمایند.

P/E گروه چیست؟

هر نماد زیرمجموعه گروه خاصی از نمادها است. به عنوان مثال، نماد «سمایه» زیرمجموعه گروه بانکها و مؤسسات اعتباری می‌باشد. از میانگین P بر E زیرمجموعه‌های یک گروه، P بر E آن گروه حاصل می‌شود. P/E نمادهای هم گروه با یکدیگر قابل مقایسه هستند؛ اما نمی‌توان این نسبت را برای دو نماد از دو گروه مختلف با یکدیگر مقایسه نمود. از مقایسه P/E دو نماد هم گروهی، می‌توان در معاملات بهره برد. به مثال زیر توجه کنید:

P بر E نماد A حدوداً عدد 50 است؛ حال اگر نماد B در همین گروه P بر E بسیار بالاتری داشته باشد، به چند شکل می‌توان این مقایسه را تعبیر کرد:

1. قیمت آن نماد حباب دارد.
2. به دلیل طرحهایی که دارد، انتظار بازار از آن خیلی بالا رفته است.
3. به زودی قیمت کاهش چشمگیری می‌یابد.
4. سودآوری شرکت (که همان EPS است) بالا خواهد رفت.

استفاده و کاربرد نسبت P/E

برخی سرمایه‌‌گذاران معتقدند عدد P/E سهم به ما می‌‌گوید که با خرید سهم، چند سال طول می‌‌کشد تا اصل سرمایه برگردد و دو برابر شود؛ این نسبت، سودآوری سهام در آینده را به ما نشان می‌دهد.

P بر E برای تحلیلگران و سرمایه‌گذاران یکی از با اهمیت ترین شاخص‌ها است. با استفاده از آن می‌توان دریافت که قیمت سهام نسبت به ارزش واقعی خود بالاتر یا پایین‌تر است.

از مهم‌ترین کاربردهای محاسبه P/E ، ارزشگذاری سهام می‌باشد. فرض کنید بعد از تحلیلهای به عمل آمده متوجه می‌شوید EPS سهمی از عدد X به Y رو به تغییر است؛ اگر پیش‌بینی شما درست باشد، می‌توان قیمت سهم را (در صورتی که به مقدار Y سود کند) محاسبه کرد. اکنون می‌توان از P/E سهم استفاده نمود. نسبت قیمت بر سود سهم مورد نظر را در EPS آن ضرب نمایید. حاصلضرب، قیمت سهم را در صورت درست بودن پیش‌بینی شما نمایش می‌دهد؛ اگر قیمت سهم بالاتر از قیمت فعلی آن در بازار باشد به معنای استعداد سهم برای رشد خواهد بود. خرید این سهم می‌تواند سود ده باشد. اگر در محاسبات کوچکترین خطایی رخ دهد، می‌تواند منجر به اخذ تصمیمی اشتباه شود.

معایب P/E

این ابزار در کنار مزایا، کاستی‌هایی نیز دارد. در میان شرکتهای پذیرفته شده در بورس، شرکتهایی نیز وجود دارند که EPS آنها صفر یا حتی منفی می‌باشد. محاسبه P/E این شرکتها با مشکلاتی همراه است. برخی صاحبنظران P/E این شرکتها را صفر و برخی منفی در نظر می‌گیرند. اکثر تحلیلگران در این شرایط ، P/E را قابل تفسیر نمی‌دانند.

یکی دیگر از محدودیتهای این ابزار هنگام مقایسه نسبت P/E دو شرکت بروز می‌کند. ارزش شرکتها و نرخ رشد آنها با توجه به نوع فعالیت و زمان، متفاوت است. به همین دلیل مقایسه این نسبت، برای دو نماد غیر هم گروه صحیح نبوده و نتیجه کارآمدی نخواهد داشت.

P/E بالا و پایین در سهام

P/E بالا در یک سهم، بیانگر رشد سود آن شرکت در آینده می‌باشد؛ البته این یک پیش‌بینی از بازار است. چنانچه بازار طبق این پیش‌بینی روند خود را طی کند و سود شرکت بیشتر شود، نسبت P/E آن نیز بالاتر خواهد رفت. پایین بودن این نسبت در سهام شرکتها به معنای پیش‌بینی کاهش سود شرکت در آینده می‌باشد. اگر بازار مطابق انتظار پیش رود در نتیجه P/E سهم کمتر خواهد شد.

P/E بالا در یک سهم علاوه بر پیش‌بینی رشد سود شرکت، بیانگر طولانی‌تر بودن دوره بازگشت سرمایه نیز می‌باشد. جهت درک این موضوع به مثال زیر توجه کنید:
قیمت هر سهم شرکت الف 2000 تومان است و سود تخصیص یافته به هر سهم 500 تومان می باشد. P/E این شرکت برابر با عدد 4 می‌شود.
قیمت هر سهم شرکت ب 600 تومان است و سودی که به هر سهم تخصیص داده می‌شود 100 نسبت P/E کاربردی تومان می‌باشد. P/E این شرکت برابر با عدد 6 می‌شود. در ظاهر سهام 2000 تومانی شرکت الف، گرانتر از سهام 600 تومانی شرکت ب است؛ ولی با نگاه حرفه ای و ارزشی، سهام 2000 تومانی که P/E آن 4 بوده و سریع‌تر سرمایه شما را دو برابر می‌کند، ارزانتر از یک سهم با P/E معادل 6 می‌باشد.

چگونه از P/E در معاملات خود استفاده کنیم؟

هر اندازه این نسبت در سهام شرکتی پایین‌تر باشد، سهام آن شرکت برای خرید مناسب تر خواهد بود. P/E برابر با 4 مطلوب تر از P/E معادل 5 است. در P بر 4E شما در ازای 400 هزار تومان سرمایه 100 تومان سود می‌کنید؛ اما در P بر 5E برای کسب همین مقدار سود باید 500 هزار تومان سرمایه داشته باشید.

سرمایه‌گذارانی که سهام شرکتهایی با P بر E بالا را خریداری می‌کنند، در واقع، برای هر ریال سود سهام آن شرکت، پول بیشتری می‌پردازند. در خرید سهام چنین شرکتهایی باید عوامل دیگری را نیز در نظر گرفت از جمله:

• برنامه های آتی شرکت
• زمینه فعالیت شرکت
• موقعیت شرکت در آن صنعت
• آینده شرکت در آن صنعت
• و.

هنگامی که سرمایه‌گذاران اقدام به خرید سهام شرکتی با P بر E بالا می‌نمایند، یعنی به آینده آن امیدوارند و با انتظار افزایش میزان سودآوری شرکت، سهام آن را برای سرمایه گذاری خود انتخاب می‌کنند.
شرکتی که P/E بالایی داشته، اما مطابق پیش‌بینی‌ها روند خود را طی نمی‌کند؛ در واقع با قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی خود، معامله می‌شود. سرمایه‌گذاران به جهت آن که شرکت مطابق برنامه‌های خود عمل نکرده است، سرمایه خود را از آن خارج خواهند کرد و قیمت سهام آن نیز به زودی به صورت چشمگیری کاهش می‌یابد.

شما برای P/E معادل با 2 در ازای هر 2 میلیون تومان سرمایه، 1 میلیون تومان سود دریافت می‌‌کنید. سود مطلوب و چشمگیری است؛ اما چرا همه از این سود استقبال نکرده و چنین سهم‌هایی را خریداری نمی‌کنند؟ پاسخ این است که P بر E های کوچک، کمی شک برانگیز هستند. P بر E کم به تنهایی علت خوبی برای انتخاب یک سهم جهت سرمایه‌گذاری نیست؛ با تقاضای زیاد برای خرید یک سهم نیز، قیمت آن بالا می‌رود و در نتیجه P بر E آن نیز افزایش می‌یابد. بنابراین P/E پایین تنها به معنای سود دهی بیشتر نیست، بلکه ممکن است به دلیل تقاضا و قیمت پایین سهم باشد.

جمع بندی

بطور خلاصه، نسبت P بر E یکی از ابزارهای کاربردی است که می‌تواند در تحلیل و ارزشگذاری یک سهم، مورد استفاده قرار گیرد. این نسبت حاصل تقسیم قیمت یک سهم بر سود آن در مقیاس زمانی می‌باشد. P بر E یک سهم به تنهایی نمی‌تواند ملاک سرمایه‌گذاری ما در آن باشد. ضروری است این ابزار در کنار سایر ابزارهای تحلیلی مورد استفاده قرار گیرد. برای استفاده از این نسبت در تحلیلهای خود، نکات حائز اهمیتی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد. برخی از این نکات در ادامه شرح داده شده است:

نسبت P/E چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

آشنایی با اصطلاحات بازار بورس و نحوه محاسبه آنها در تصمیم‌گیری برای خرید هر سهم و چگونگی سرمایه گذاری کمک زیادی به ما خواهد کرد و به هر حال شناخت این اصطلاحات به ما کمک می‌کند نسبت به بازاری که در آن سرمایه گذاری می‌کنیم شناخت بهتری داشته باشیم.

نسبت P/E چیست؟

علاقه‌مندان بازار بورس به احتمال قوی بارها نام نسبت p/e را شنیده‌اند. p حرف اول کلمه price به معنی «قیمت» و e حرف اول کلمه earning per share به معنی «سود» است. نسبت p/e سهم خلاصه شده عبارت تقسیم قیمت بر سود است، که در اصطلاح به آن نسبت قیمت به درآمد هم می‌گویند. برای محاسبه p/e سهم، قیمت فعلی سهم را بر درآمد هر سهم تقسیم می‌کنیم.

به عنوان مثال فرض کنید؛ شرکتی در حال حاضر 1000 تومان قیمت دارد و سودی که برای سال جاری پیش‌بینی کرده است برابر با 100 تومان است. برای محاسبه p/e این شرکت، قیمت روز آن را بر سودی که دارد تقسیم می‌کنیم:

حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا محاسبه نسبت p/e سهام تا این اندازه مهم است؟ تا جایی‌که یکی از فاکتورهای اساسی انتخاب یک سهم محسوب می‌شود و همواره در بین سرمایه‌گذاران کاربرد دارد. شاید به عقیده عده‌ای از سرمایه‌گذاران که از این نسبت به درستی استفاده نمی‌کنند، نسبت p/e چندان مفید نباشد، اما در جایی که بحث ارزشگذاری سهام مطرح می‌شود، بالا یا پایین بودن p/e سهام می‌تواند یکی از معیارهای مهم باشد.

محاسبه p/e ساده است، اما تفسیر آن به سادگی محاسبه‌اش نیست. به همین منظور در ابتدا مفهوم این نسبت را شرح می‌دهیم و با کاربرد آن بیشتر آشنا می‌شویم.

نسبت P/E چه کاربردی دارد؟

محاسبه عدد p/e غالباً به دو منظور صورت می‌گیرد. در یک نگاه ساده، با محاسبه عدد p/e سهم، در اصل می‌خواهیم به این مطلب دست پیدا کنیم، که چند سال طول می‌کشد تا سرمایه ما برگردد. به عنوان مثال؛ اگر عدد p/e سود بانکی برابر با 10 باشد، به این معنی است که ده سال زمان می‌برد که به همان میزان پولی که برای خرید سهم گذاشته‌ایم، سود کنیم.

در تعبیر دوم و مهم‌تر، این نسبت به ما می‌گوید قیمت یک سهام چند برابر بیشتر از سود سالیانه آن است. هر سرمایه‌گذاری به امید بازدهی سرمایه خود معامله می‌کند و قبل از سرمایه‌گذاری حساب و کتاب میزان سود سرمایه خود را به دست می‌آورد. در واقع با محاسبه این نسبت سرمایه‌گذار انتظارات خود از بازدهی سهام را برای خود مشخص می‌کند اینکه برای یک ریال سهامی که خریداری کرده است قرار است در آینده چند درصد بازدهی دریافت کند.

به تعبیر ساده‌تر نسبت p/e به سرمایه‌گذار می‌گوید که، یک سهام چند درصد سوددهی دارد. نسبت p/e سهام تنها ابزار برای ارزش‌گذاری سهم نیست بلکه یکی از ابزارهایی است که برای ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌های دیگری برای ارزش‌گذاری سهام وجود دارد.

برای فهم بهتر، در مثالی که در بالا ذکر شد فرض بر این گرفتیم که اگر p/e سود بانکی برابر با 10 باشد. به این معنی است که شما حاضرشده‌اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می‌کنید 10 ریال پرداخت بکنید و یا در تفسیر دیگر، همان‌طور که گفته شد، اگر p/e برابر 10 است به این معنی است که 10 سال زمان می‌برد تا سرمایه شما از طریق سود‌ی که دریافت می‌کنید، برگردد.

انواع P/E

p/e دنباله‌دار: این نوع p/e همان است که در مثال ابتدای مطلب برای شما توضیح دادیم و نحوه محاسبه آن از تقسیم قیمت روز سهم بر سود (eps) به دست می‌آید. گفتیم که این نسبت نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران حاضر هستند بایت هر ۱ ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. پس هر چقدر قیمت سهام تغییر کند این نسبت به همان میزان تغییر خواهد کرد.

p/e برآوردی، تحلیلی یا پیشتاز: این نسبت با در نظر گرفتن عواملی مانند نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و …. و با استفاده از روش‌های خاص محاسبه می‌شود وهمانی است که برای ارزش‌گذاری مورد استفاده قرارمی گیرد. برای محاسبه ارزش شرکت نیز از این روش استفاده می‌شود به این صورت که بعد از محاسبه آن، نسبت را در سود (eps) برآوردی سال آینده شرکت ضرب می‌کنیم و ارزش شرکت را نیز به دست می‌آوریم. محاسبه سود شرکت توسط تحلیلی که خود انجام می‌دهیم به نوعی، کامل‌ترین نوع ارزش‌گذاری بر مبنای p/e خواهد بود.

می‌توان گفت تفاوت بین p/e دنباله‌دار و p/e تحلیلی این است که p/e دنباله‌دار آن چیزی است که در حال حاضر برای یک سهم وجود دارد. درحالی‌که p/e تحلیلی یا پیشتاز آن p/e است که انتظار می‌رود در آینده سهم نسبت P/E کاربردی به آن برسد. به عنوان مثال p/e سهمی در بازار 4 باشد و ما با محاسبه p/e تحلیلی عدد 5 را به دست بیاوریم، در واقع انتظار داریم در آینده p/e سهم به عدد 5 برسد.

حال سؤال اینجاست که بالا و یا پایین بودن p/e یک سهام نشان دهنده چیست؟ آیا سهمی که p/e آن بالاست، ارزنده است و یا عکس این مطلب صادق است.

P/E بالا و P/E پایین نشان دهنده چه چیزی هستند؟

اگر مفهوم دو نوع p/e که در بالا به آن اشاره شد را درک کرده باشید، متوجه می‌شوید که برای چه p/e برای بعضی از سهم‌های بازار بالا و برای برخی دیگر پایین است. زمانی که p/e شرکتی بالا باشد، یعنی بازار توقع دارد که سود آن شرکت در آینده رشد پیدا بکند و هرگاه p/e سهم شرکتی پایین باشد، نشان‌دهنده این است که بازار انتظار دارد در آینده سود آن شرکت کاهش پیدا کند.

نکته دیگر این که هر چه قیمت سهم بالاتر برود p/e نیز افزایش پیدا می‌کند و هر چه سهم قیمت آن نزولی شود p/e نیز کاهش می‌یابد.

در محاسبه ارزش سهم با روش محاسبه p/e، باید بدانید که هرگاه قیمت آن سهم در بازار بیشتر از قیمت محاسباتی شما باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست و هرگاه قیمت سهم در بازار کمتر از آن عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و رشد خواهد کرد. البته این به شرطی است که شما نسبت p/e را به درستی محاسبه کرده باشید.

بالا یا پایین بودن نسبت p/e با در نظر گرفتن دو فاکتور زیر تشخیص داده می‌شود.

زمانی که یک شرکت نرخ رشد پایین داشته باشد، در حالی که هنوز یک p/e بسیار بالا دارد مشخص می‌شود که مشکل و اشتباهی وجود دارد. در واقع این احتمال وجود دارد که سهام بیش از ارزش خود قیمت‌گذاری شده باشد. در این شرایط لازم است نسبت p/e را بر اساس سود پیش بینی شده محاسبه کرد.

مقایسه p/e شرکت‌ها زمانی مفید است که هر دو شرکت در یک صنعت فعال باشند. برای مقایسه p/e شرکتی که در صنعت سیمان فعال است با شرکتی که در گروه پتروشیمی قرار دارد اشتباه است. چون چشم‌انداز، سود و رشد در صنعت‌های مختلف متفاوت است. حال اگر یکی از شرکت‌های صنعت سیمان p/e حدود 20 داشته باشد و شرکتی دیگر خیلی بیشتر از 20 باشد یعنی یا حباب قیمتی وجود دارد و یا به دلیلی انتظارات بازار از این شرکت بالا رفته و به زودی قیمت آن کاهش پیدا می‌کند و یا اینکه سهام شرکت سودآوری خواهد داشت.

نکاتی درباره P/E در بورس

• در بالا اشاره کردیم که، بالا یا پایین بودن p/e یعنی بازار چه توقعی از سودآوری سهم دارد. اما توجه داشته باشید که در بسیاری از موارد بازار اشتباه می‌کند، شما نباید به انتظار بازار کفایت کنید. سعی کنید نحوه صحیح محاسبه p/e را یاد بگیرید وخودتان از آن استفاده کنید.
• همان‌طور که اشاره شد، محاسبه p/e سهام تنها یک ابزار برای ارزش‌گذاری شرکت است، بهتر است برای خرید سهام علاوه بر استفاده از این ابزار، از ابزارهای با نسبت کاربردی بیشتر نیز استفاد ه شود.
• برای شرکت‌های زیان ده، محاسبه p/e کاربردی ندارد. زیرا وقتی سود یک شرکت منفی است در واقع، درآمدی ندارد و عملا تقسیم قیمت به درآمد منتفی است.
• نکته قابل ذکر دیگر این است که متوسط نسبت p/e کل بازار بورس نیز قابل محاسبه است. این نسبت در کشورهایی چون آمریکا که تورم پایینی دارند، بین ۱۵-۲۵ در نوسان است ولی در ایران به علت تورم بالا و وضعیت اقتصادی بی‌ثبات، این نوسان بسیار پایین است و معمولاً بین ۱۰-۴ است. همچنین ممکن است نوسانات موجود p/e بین صنایع و حتی شرکت‌ها نیز اختلاف زیادی داشته باشد.
• از آنجا که قیمت سهام منعکس‌کننده طرز فکر سرمایه‌گذاران نسبت به ارزش آن سهم است و به تعبیری رشد آینده سهام به رشد قیمت آن بستگی دارد. شرکتی که نسبت به آینده سهام خود خوش‌بین است سعی در آن دارد که سودآوری چشم‌گیری داشته باشد.
• اگر یک شرکت نسبت p/e بالاتر از بازار یا متوسط صنعت داشته باشد، به این معنی است که بازار انتظار بزرگی از این شرکت در طی ماه‌ها و سال‌های آینده دارد و برای سرمایه‌گذاری مناسب است.
• اگر یک شرکت p/e پایینی داشته باشد ممکن است به آن معنا باشد که بازار آینده شرکت را در حال رفتن به سمت مشکلات می‌بیند. به تعبیر دیگر دلیل افت p/e می‌تواند نشان دهنده این موضوع باشد که سود مورد انتظار به دست نیامده است و خرید سهم این شرکت مناسب نیست.

سخن آخر

یکی از اشتباهات متداول که سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای مرتکب آن می‌شوند این است که تنها به اتکای p/e سهم می‌خرند. هیچ تضمینی وجود ندارد که سهمی که هم اکنون p/e آن بالاست در آینده به نسبت P/E کاربردی سرعت پایین نیاید و از سوی دیگر، توجه داشته باشید که حتی اگر قیمت یک سهم زیر ارزش واقعی خود باشد، ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد تا بازار بتواند ارزش آن را اصلاح کند. پس خرید سهام تنها با توجه به ابزار ساده p/e بسیار ساده‌انگارانه است.

سوالات رایج نسبت p به e

نسبت p به e یا (price to earning) به معنای نسبت قیمت بر درآمد است که در آن، قیمت هر سهم بر درآمد حاصل از آن تقسیم می‌شود. مثلا اگر قیمتی سهمی 200 تومان و eps اعلام شده توسط شرکت 20 درصد باشد. نسبت p به e برابر با 5 است (5=40/200)، که یعنی برای کسب هر 1 تومان سود، باید 5 تومان پرداخت شود. حال اگر در همین مثال eps اعلام شده 25 درصد باشد، نسبت نسبت p به e برابر با 4 می‌شود (4=50/200)، یعنی برای کسب هر 1 تومان سود، باید 4 تومان پرداخت شود. پس در هر دو حالت شما 1 تومان سود کسب کرده‌اید، اما در نسبت p به e پایین، مبلغ پرداختی شما کمتر بوده است. در نهایت می‌توان گفت که نسبت p به e پایین، وعده سود بالاتری را می‌دهد.

نسبت P/E در بازار سهام چیست و چگونه محاسبه می شود؟

در بازارهای مالی و به خصوص سهام، اصطلاحات و اعداد و نسبت های زیادی وجود دارد که یک سرمایه گذار وتحلیلگر باید آنها را یاد بگیرد. یکی از این اصطلاحات که در بازار سهام کاربرد دارد، نسبت P/E می باشد که در سراسر جهان از آن به عنوان پدربزرگ نسبت های مالی یاد می شود. نسبت P/E در واقع نسبت قیمت بازار سهام یک شرکت به سودی است که آن شرکت به ازای هر سهم در طول یک دوره ی دوازده ماهه می سازد. در ادامه بیشتر این مفهوم را توضیح خواهیم داد.

EPS یا سود تقسیمی هر سهم چیست؟

همانطور که می دانید، تنها هدف یک شرکت از فعالیت، فروش محصولات خود و کسب درآمد و سود برای کارکنان و سهامداران خود می باشد. شرکت های بورسی در هر سه ماه، گزارشی را تحت عنوان صورت های مالی خود منتشر می کنند که خود شامل چند گزارش مجزا می باشد. یکی از این گزارش ها، گزارش صورت سود و زیان می باشد که در آن شرکت مجموع درآمد ها و مخارج خود را در طی آن دوره، ثبت می کند. بعد از کسر مخارج و مالیات و برخی موارد دیگر از درآمد شرکت، مبلغ باقی مانده به عنوان سود خالص شرکت ثبت می شود که با تقسیم این مبلغ بر تعداد سهام شرکت، سود خالص ساخته شده به ازای هر سهم به دست می آید. این مبلغ در واقع همان EPS سهم یا Earnings Per Share در آن دوره ی مالی می باشد.

نسبت P/E چیست؟

همانطور که گفته شد، سود ساخته شده به ازای هر سهم در طول یک دوره، EPS سهم در آن دوره نامیده می شود. هنگامی که از EPS بدون اشاره به اینکه برای چه دوره و مدتی است، صحبت می شود، منظور در واقع یک دوره ی 12 ماهه یا یکساله می باشد که در نتیجه شرکت در آن دوره چهار بار صورت های مالی خود را در کدال منتشر کرده است. حال اگر قیمتی که سهام شرکت در بورس اوراق بهادار معامله می شود، بر سود ساخته شده توسط شرکت در طول یکسال تقسیم شود، نسبتی به دست می آید که به آن نسبت P/E سهم گفته می شود.

انواع نسبت P/E

نکته مهم: نسبت P/E را بر اساس انواع EPS می توان محاسبه کرد. بنابراین حتما انواع EPS را در مقاله ی مربوطه مطالعه نمایید تا در ادامه ی این مقاله به مشکل نخورید. اما توجه داشته باشید که در محاسبه ی همه ی نسبت های P/E منظور از P در واقع همان ارزش بازاری سهام مربوطه می باشد.

P/E به روش TTM

مطابق شکل فوق در صفحه ی هر نماد در سایت tsetmc نسبت P/E نوشته شده است. همینطور در زیر آن مطلبی نوشته شده است که EPS و P/E بر اساس TTM محاسبه شده اند. محاسبه ی P/E به روش TTM در واقع به این صورت است که قیمت بازار هر سهم به EPS آن سهم که به روش TTM محاسبه شده، تقسیم شود.

به عنوان مثال فرض کنید اکنون در پاییز 1400 قرار داریم و قیمت بازاری یک سهم 2100 تومان بوده و چهار صورت مالی آخر سهم نیز به شرح زیر باشد:

سود هر سهم در پاییز 1399 : 100 تومان

سود هر سهم در زمستان 1399: 80 تومان

سود هر سهم در بهار 1400 : 90 تومان

سود هر سهم در تابستان 1400 : 80 تومان

بنابراین EPS سهم به روش TTM برابر خواهد بود با:

100+80+90+80 = 350 تومان

در نتیجه P/E سهم به روش TTM برابر می شود با:

P/E پیشبینی

در بعضی دوره ها، سازمان بورس و اوراق بهادار شرکت ها را ملزم می کند که پیشبینی خود را از سودی که تا انتهای سال مالی به ازای هر سهم می سازند، با هر بار انتشار گزارش صورت مالی در هر سه ماه، اعلام کنند. (البته در بعضی دوره ها نیز انتشار این گزارش بنا به دلایلی متوقف می شود) در نتیجه به این سود که توسط خود شرکت پیشبینی می شود، EPS پیشبینی می گویند و به نسبت P/E که بر این اساس به دست می آید، P/E پیشبینی گفته می شود. به عنوان نمونه در مثال مورد بررسی، اگر شرکت در آخرین گزارش صورت مالی خود پیشبینی کرده باشد که سود هر سهم تا انتهای سال مالی به 420 تومان می رسد، نسبت P/E که از این طریق محاسبه می شود، برابرست با:

P/E فوروارد

اگر EPS سهم به روش فوروارد محاسبه شده و قیمت بازار سهم بر آن تقسیم شود، P/E فوروارد سهم به دست می آید. مثال مورد بررسی خود را در نظر می گیریم:

قیمت کنونی سهم: 2100 تومان

EPS دوره بهار : 90 تومان

EPS دوره تابستان : 80 تومان

سال مالی : انتهای زمستان

Forward EPS = 90 + (80+80+80) = 330 تومان

Forward P/E = 2100/330 = 6.36

P/E منفی چیست؟

در مطلب EPS بیان کردیم که سود هر سهم شرکت به هر دلیلی می تواند منفی باشد که به معنای زیانده بودن شرکت می باشد. پس واضح است که اگر قیمت سهم را که عددی مثبت می باشد، بر این مقدار تقسیم کنیم، نسبت P/E سهم نیز منفی می شود.

مقایسه نسبت P/E سهام مختلف

یکی از راه های مقایسه ی بنیادی سهام شرکت های مختلف، مقایسه ی نسبت P/E آنها می باشد. معمولا چون آینده ی قیمت سهام برایمان اهمیت دارد، معمولا P/E فوروارد سهام با یکدیگر مقایسه می شود. نکته ای که در این خصوص اهمیت دارد، اینست که سهام یک گروه بهتر است تا با یکدیگر مقایسه شوند نه با سهام دیگر گروه ها. واضح است که شرکت هایی که P/E منفی دارند، نباید با شرکت های دارای P/E مثبت مقایسه شوند و هنگام مقایسه باید این دسته از سهام کنار گذاشته شوند.

همچنین مشخص است که هر چه P/E یک سهم نسبت به همگروهی ها پایین تر باشد، آن سهم از پتانسیل رشد بالاتری برخوردار است و می تواند در واچ لیست ما قرار گیرد. به عنوان مثال بعد از محاسبه ی P/E فوروارد چهار شرکت سیمانی، P/E فوروارد آنها به ترتیب برابر با 8 و 10 و 7 و 9 می شود. این بدان معناست که اگر قصد سرمایه گذاری در یک شرکت سیمانی را داریم، شرکت سوم از این نقطه نظر، می تواند نسبت به سایر همگروهی ها در اولویت باشد.

برای اطلاعات عمومی شما، از نظر رتبه بندی مقدار P/E، معمولا شرکت های گروه پتروشیمی، پالایشی، فلزات اساسی و استخراج کانه های فلزی، دارای پایین ترین P/E ها در بازار بورس ایران می باشند.

P/E بانک چیست؟

بانک مرکزی در هر زمان، نرخ بهره ی بین بانکی را با توجه به سیاست های پولی کشور تعیین می کند. P/E بانک در واقع معکوس نرخ بهره می باشد. یعنی اگر مثلا نرخ بهره ی بانک در یک دوره برابر 20 درصد باشد، یعنی اگر شما 100 میلیون در بانک بگذارید، بانک بعد از یکسال 20 میلیون سود به شما پس می دهد. بنابراین P/E بانک برابر خواهد بود با:

برای کل بازار سرمایه، در هر زمان می توان یک نسبت P/E کلی محاسبه کرد که این کار توسط برخی شرکت ها و نرم افزار ها انجام می شود. اگر P/E کلی بازار سرمایه از P/E بانک کمتر باشد، معمولا پول ها به سمت بازار سرمایه می آیند. در غیر این صورت جریان پول بیشتر به سمت بانک خواهد بود. اکنون دیگر می توانید درک کنید که چرا هر بار نرخ بهره بالا می رود، شاخص بورس واکنش منفی از خود نشان می دهد.

جمع بندی

در این مقاله با یک مفهوم مهم در بازار سهام به نام نسبت P/E آشنا شدیم. این نسبت را می توان مهم ترین نسبت مالی دانست که درک و محاسبه ی درست آن می تواند به تحلیلگران بنیادی در روند ارزش گذاری سهام کمک بسیار زیادی نماید.

نسبت P/E و کاربرد آن چیست ؟

آیا تا بحال اسم صورت های مالی به گوشتان خورده است؟ آیا می دانید چگونه باید یک سهم را ارزش‌گذاری کرد؟ آیا با نسبت P/E آشنایی دارید؟ در ادامه به تشریح این مفاهیم خواهیم پرداخت .

در تحلیل‌های بنیادین، معمولا سهم‌ها ارزش گذاری می‌شوند و طبق این ارزش گذاری‌ها اگر قیمت جاری سهم در بازار کمتر از ارزش مد نظر ما باشد، علاقه‌مندی برای خرید آن سهام بیشتر خواهد شد. فرض کنید طبق محاسبه و پیش بینی ما سهمی 1000 تومان ارزش دارد، اما در حال حاضر این سهم در بازار بورس با قیمت 500 تومان در حال خرید و فروش است. پس طبیعتا حالا زمان مناسبی برای خرید این سهم خواهد بود . حالا برای این که بدانیم یک سهم تا چه انداره ارزشمند و سودآور است باید به سراغ روش‌های محاسبه ارزش سهام برویم. یکی از اساسی‌ترین روش های ممکن برای این کار P/E می باشد .

به طور خلاصه نسبت p/e خلاصه شده عبارت price تقسیم بر eps است:

price / earning per share = P/E

در فارسی اصطلاحا به نسبت p/e نسبت قیمت به درآمد نیز گفته می شود (کلمه price به معنی قیمت و کلمه eps به معنی سود هر سهم است). نسبت p/e در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد.به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال بازدهی (در این مقاله بازدهی از سهام) که بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند.

اگر بخواهیم در یک جمله و خیلی ساده بگوییم که p/e چه کاربردی دارد، می توان گفت این نسبت یکی از ابزارهایی است که برای ارزش گذاری سهام مورد استفاده قرار می گیرد. تاکید می کنیم این نسبت فقط یکی از ابزارهای ارزش گذاری سهام است، نه تنها ابزار ارزش گذاری. اما چگونه از این نسبت برای ارزش گذاری استفاده می شود؟ یکی دیگر از نام های این نسبت، ضریب سهام است. برای ارزش گذاری با استفاده از p/e باید عکس رابطه ای که توضیح دادیم مورد استفاده قرار بگیرد. به این شکل که یک p/e برای سهم محاسبه می شود، سپس در سود آن ضرب می شود و ارزش آن سهم بدست می آید:

وقتی شما ارزش سهم را با این روش محاسبه می کنید، باید ببینید که قیمت آن سهم در بازار بیشتر از قیمت محاسباتی شماست یا کمتر. اگر قیمت سهم در بازار بیشتر از این عدد باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست. ولی اگر قیمت سهم در بازار کمتر از این عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و قابلیت رشد دارد. نکته ای که اینجا وجود دارد این است که تمام این موارد به این بستگی دارد که شما نسبت p/e را به درستی محاسبه کنید. در غیر این صورت ارزشی که برای سهام بدست می آورید اشتباه خواهد بود .

این نوع از p/e ساده ترین شکل و همان است که در مثال ابتدای مقاله برای شما توضیح دادیم. نحوه محاسبه آن به این شکل است که قیمت روز سهم بر سود ( eps ) آن تقسیم می شود و p/e سهم بدست می آید. این نسبت نشان می دهد که سرمایه گذاران حاضر هستند به ازای هر ۱ ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. پس هر چقدر قیمت سهام تغییر بکند این نسبت نیز به دنبال آن تغییر خواهد کرد .

به این نوع از p/e ، تحلیلی یا پیشتاز هم گفته می شود. این نسبت با استفاده از روش های خاص و با در نظر گرفتن عواملی از قبیل نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و … . محاسبه می شود. این نسبت همانی است که در ارزش گذاری مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از محاسبه آن، نسبت را در سود ( eps ) برآوردی سال آینده شرکت ضرب می کنیم و ارزش شرکت بدست می آید. اگر سود شرکت نیز توسط ما تحلیل شود و خود سود اعلامی شرکت مورد استفاده قرار نگیرد، این کامل ترین نوع ارزش گذاری بر مبنای p/e خواهد بود.

اگر خیلی ساده بخواهیم تفاوت این دو را بررسی کنیم باید بگوییم p/e دنباله دار آن چیزی است که در حال حاضر برای یک سهم وجود دارد. ولی p/e تحلیل آن p/e است که ما انتظار داریم سهم به آن برسد. مثلا p/e سهمی در بازار ۵ است ( p/e دنباله دار) و ما تحلیل کرده ایم که p/e آن باید ۶ باشد ( p/e تحلیلی). پس انتظار داریم که قیمت آن سهم رشد بکند تا به آن نسبت p/e مورد انتظار ما برسد .

همانطور که می دانید تجزیه و تحلیل سهام کار ساده ای نیست و برای خرید یا فروش سهام باید علاوه بر بررسی شرایط بازار و مطالعه تحلیل های بنیادی، ارزش سهم را با روش های متفاوتی بررسی و سپس اقدام به معامله کرد. نسبت P/E یکی از روش های بررسی ارزش سهم است اما تمام آن نیست. اگر سرمایه گذاری تنها با اتکا بر این نسبت معامله کند، عملی غیر حرفه ای را مرتکب شده است و ممکن است روند سهام مطابق با انتظارات وی پیش نرود. در واقع نسبت P/E اگر چه مهم است اما حرف آخر را نمی زند و باید در کنار روش های دیگر تحلیل سهم از آن استفاده شود.

در انتها توجه به این نکته ضروری است که نسبت های p/e بالا یا پایین همیشه نشان دهنده ارزنده بودن و یا گران بودن سهم نیستند. بلکه همانطور که گفته شد بالا یا پایین بودن این نسبت، توقع بازار از آینده شرکت و سودآوری آن را نشان می دهد. در بسیار از موارد بازار اشتباه می کند، شما نباید به انتظار بازار بسنده کنید. سعی کنید خودتان نحوه صحیح محاسبه p/e را یاد بگیرید و از آن استفاده کنید.

نسبت p/e بالا یک سهم نشانه چیست؟

نسبت p/e بالا یک سهم نشانه چیست؟

برای اینکه بهتر متوجه شوید نسبت p/e بالا بهتر است یا پایین یک مثال می‌زنیم:

اگر ۱۰۰ تومان در بانک داشته باشید و سود بانکی به میزان ۲۰ درصد باشد بعد از یک سال شما به میزان ۲۰ تومان سود دریافت خواهید کرد. طبق محاسبه P/E برای این سرمایه‌گذاری در این بانک برابر با ۵ می‌باشد.

حال اگر یک سهم ۱۸۵۲ ریال قیمت داشته باشد و سود هر سهم EPS مبلغ ۱۲۷ ریال باشد، P/E طبق روش محاسبه‌ای که گفته شد برابر خواهد بود با عدد ۱۴.۶.

P/E این سهم به میزان ۱۴.۶ است و از p/e سرمایه‌گذاری در بانک که عدد ۵ بود بزرگ‌تر است یعنی سودی که از فعالیت اقتصادی این شرکت به شما می‌رسد، کم‌تر از سود بانکی خواهد بود.

شما زمانی که اقدام به خرید سهامی با این شرایط می‌کنید تنها باید به افزایش قیمت سهم در اثر عوامل دیگر فکر کنید نه شریک شدن در یک فعالیت اقتصادی.

نسبت p/e پایین یک سهم نشانه چیست؟

طبق آنچه ذکر کردیم متوجه شده‌اید که هرچقدر P/E کوچک‌تر باشد بهتر خواهد بود. مثلاً P/E سه از P/E چهار بهتر می‌باشد. در P/E برابر با ۳، اگر شما ۳۰۰ هزار تومان سرمایه‌گذاری نمایید، در ۱۰۰ تومان سود شریک می‌شوید، اما در P/E چهار برای شریک شدن در ۱۰۰ تومان سود باید ۴۰۰ هزار تومان سرمایه‌گذاری نمایید.
توجه داشته باشید برای P/E های بسیار کوچک، باید کمی دقت بیشتری داشته باشید به این دلیل که ممکن است P/E کم فقط نشانه سود زیاد نباشد، بلکه نشانه تقاضای کم (در نتیجه قیمت کم) هم باشد.
به این دلیل که اگر سهامداران دیگر هم به این سهم علاقه نشان دهند، به دلیل تقاضای زیاد، قیمت افزایش می‌یابد و P/E بیشتر می‌شود. پس همانطور که گفته شد P/E کم فقط نشانه سود زیاد نیست، بلکه می‌تواند نشانه تقاضای کم هم باشد.

چگونگی ارزش‌گذاری سهام با نسبت p/e

همان‌طور که در ابتدای مطلب گفتیم مهم‌ترین کاربرد P/E، ارزش‌گذاری سهام است. فرض کنید طبق تحلیل و ارزیابی‌هایی که انجام داده‌اید، متوجه شده‌اید EPS یک سهام از عدد A به B در حال تغییر است. حالا فرض کنید که این پیش‌بینی درست باشد؛ در مرحله بعد باید حساب کنید که قیمت این سهام، درصورتی‌که به‌اندازه B سود کند، چقدر خواهد شد؟ اینجا، درست همان نقطه‌ای است که P/E وارد عمل خواهد شد. P/E را در EPS ضرب کنید. عدد جدیدی که از حاصل‌ضرب EPS و P/E حاصل خواهد آمد، قیمت جدید سهام را به شما نشان می‌دهد. اگر این قیمت جدید بالاتر از قیمت فعلی سهام در بازار باشد، یعنی سهام موردنظر توانایی و پتانسیل رشد را خواهد داشت و خوب است که برای خرید آن اقدام کنید. مراقب باشید که در طی محاسبات اشتباهی رخ ندهد که رسیدن به عدد اشتباهی، شمارا به اقدام و تصمیم اشتباه و زیان باری هدایت خواهد کرد.

چگونگی ارزش‌گذاری سهام با نسبت p/e