آنالیز ماتریس SWOT

تحلیل SWOT یا آنالیز سوات، تحلیلی کاربردی است که در هر کسب و کاری به کمک شما می‌آید و باید آن را انجام بدهید. برای انجام این تحلیل، حضور تمام افرادی که نقش کلیدی در شرکت شما دارند الزامی است. در نهایت نیز با رسم ماتریس SWOT می‌توانید انواع استراتژی‌های پیش رویتان را ببینید و با توجه به وضعیت شرکتتان، یک یا چند استراتژی بازاریابی برونگرا یا درونگرا را از بین آن‌ها انتخاب کنید.

آنالیز ماتریس SWOT

تحلیل سوات یا ماتریس SWOT

براساس کتاب مدیریت استراتژیک فرد دیوید

تحلیل SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی های درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین طور بازاریابی، شناخت محیط پیرامونی سازمان است. حروف SWOT که آن را به شکل های دیگر مثل TOWS هم می نویسند، ابتدای کلمات Strength به معنای قوت ، Weakness به معنای ضعف، Opportunity به معنای فرصت و Threat به معنای تهدید است. ماهیت قوت و ضعف به درون سازمان مربوط می شود و فرصت و تهدید معمولاً محیطی است.در اینجا به معرفی آنالیز SWOT پرداخته شده است و نحوه ی اجرای آن شرح داده نشده است.

گام نخست: شناسائی عوامل داخلی و خارجی

ابتدا عوامل داخلی و عوامل خارجی شناسائی می‌شود. پس از مشخص شدن تمامی نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصتها، ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE ) تشکیل می‌شود. نقاط ضعف و قوت داخلی در ماتریس IFE و فرصتها و تهدیدات خارجی در ماتریس EFE تجزیه و تحلیل می‌شوند. پس از مشخص شدن و نمره دهی عوامل درونی و بیرونی، این عوامل در جدول ماتریس استراتژی‌ها قرار می‌گیرند. سپس استراتژی‌های اتخاذ شده با استفاده از ماتریس QSPM نمره دهی شده و اولویت اجرای هر کدام مشخص می‌شود. با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبه‌های تخصصی مهمترین شاخص‌های هریک از معیارهای فوق شناسائی می‌شوند و سپس در قالب نقاط ضعف و قوت دسته‌بندی خواهند شد. به روش مشابه با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبه‌های تخصصی مهمترین شاخص‌های هریک از عوامل خارجی شناسائی شده و سپس در قالب فرصت‌ها و تهدیدها دسته‌بندی خواهند شد.

گام دو: تعیین اوزان عوامل داخلی و خارجی

پس ازشناسائي عوامل داخلي و خارجی و دسته‌بندی آنها در قالب نقاط قوت وضعف و فرصت‌ها و تهدیدها، باید میزان اهمیت هریک از آنها مشخص شود.با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی وزن هریک از شاخص‌های عوامل داخلي و خارجی مشخص می‌شود. بنابراین خروجی تکنیک AHP میتواند میزان اهمیت هر شاخص تصمیم‌گیری استراتژیک را نشان دهد. به مقاله رویکرد ترکیبی AHP-SWOT رجوع کنید.

گام سه: ایجاد ماتريس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی

برای تهيه ماتريس ارزيابي عوامل داخلي (IFE) ابتدا نقاط قوت و سپس نقاط ضعف را ليست کرده و به هرعامل يك ضريب وزني بين صفر (بي‌اهميت) تا يك (بسيار مهم) اختصاص مي‌دهيم. در اينصورت جمع ضرايب وزني اختصاص داده شده بايد مساوي يك باشد. این وزن می تواند با استفاده از تکنیک AHP محاسبه شود.
- به هريك از اين عامل‌ها نمره 1 تا 4 مي دهيم. نمره 1 بيانگر ضعف اساسي، نمره 2 ضعف كم،نمره 3 بيانگرنقطه قوت و نمره 4 نشان دهنده قوت بسيار بالاي عامل ميباشد.

ماتریس SWOT چیست و چگونه می‌توان آن را به کار گرفت؟

ابزار SWOT یا سوآت به‌طور خلاصه فرصت‌ها و تهدیدات محیط خارج از مرزهای سازمان را در تقابل با نقاط قوت و ضعف داخلی بررسی می‌کند؛ بنابراین برای ارزیابی تناسب میان سازمان با محیط و زمینه‌ای که در آن کار می‌کند، عالی است. فرضیه‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه هر سازمانی که تناسب بیشتری با محیط فعالیتش داشته باشد، نسبت به سازمان‌هایی که فاقد تناسب هستند، شانس بقای بیشتری دارد. درواقع داشتن خلاصه‌ای از فرصت‌ها، تهدیدات، نقاط قوت و نقاط ضعف اساسی، تأثیر به سزایی در توسعه استراتژی سازمان خواهد داشت، بنابراین آشنایی با این ابزار مهم است.

معمولاً یکی از سنجه‌هایی که می‌توان از طریق آن اعتبار و کارآمدی ابزاری را سنجید، مقبولیت در بین سازمان‌ها و بنگاه‌های تجاری است، آمارها در این زمینه از اقبال نسبت به ماتریس SWOT حاکی هستند:

• SWOT (سوآت) مشهورترین ابزار استراتژیک در بین شرکت‌های موجود در لیست آی اِی اِم (شاخصی در بورس لندن) است به‌طوری‌که تقریباً ۸۰% از شرکت‌های حاضر در این فهرست، از این ابزار بهره برده‌اند و این ماتریس رتبه اول را در بین ابزارهای مورد استفاده این شرکت‌ها دارد.
• ماتریس SWOT بر اساس مطالعه آستون محبوب‌ترین ابزار استراتژیک به شمار می‌رود و توسط ۶۵% از شرکت‌هایی که در این مطالعه بررسی شده‌اند، مورد استفاده قرار گرفته است.
• این ابزار در چین پس از ابزار PEST (تحلیل عوامل سیاسی-اقتصادی-اجتماعی و تکنولوژیک) رتبه دوم مقبولیت را کسب کرده است.
• مطالعات دیگری نیز از SWOT به عنوان پرکاربردترین ابزار استراتژی در کشورهایی همچون استرالیا، نیوزلند، مالزی، سنگاپور، انگلستان و فنلاند نام برده‌اند.

با ‌وجود مقبولیت SWOT، یافته‌های آی اِی اِم نشان می‌دهد این ابزار حد متوسطی از ارزش درک شده را داراست و در پیاده‌سازی و اجرا هم رتبه پایینی را به خود اختصاص می‌دهد، لذا افراد در استفاده از نتایج این ماتریس دچار سردرگمی می‌شوند. علاوه بر این، مخالفان این روش اذعان دارند که این ابزار به‌شدت سطحی‌نگر است. در ادامه با سیر تاریخی تولد این ابزار آشنا می‌شویم و در مورد چگونگی استفاده از آن توضیحاتی را ارائه می‌کنیم.

مروری بر زمینه تاریخی و سیر توسعه ای ماتریس SWOT

پیش‌زمینه تاریخی این ابزار چندان شفاف و منسجم نیست. برخی از مشخصه‌های ماتریس SWOT به مدرسه کسب‌وکار هاروارد و کتاب سیاست‌های کسب‌وکار نوشته اندروز، گات، لرند و کریستینسن بازمی‌گردد. با این‌ حال در این کتاب تنها به فرصت‌ها، خطرات، محیط و مشکلات اشاره شده است و مرجع آن نیز سخنرانی پروفسور کنت اندروز است. دیدگاهی دیگر آن است که SWOT از پژوهش استنفورد به سرپرستی آلبرت همفری در سال ۱۹۶۰ مشتق شده است. تا سال ۱۹۶۰ هر شرکتی یک «مدیر برنامه‌ریزی شرکتی» داشت و «انجمن برنامه‌ریزی بلندمدت شرکتی» در آمریکا شکل گرفته بود اما مشکلی وجود داشت. در این مطالعه شرکت‌های موجود در لیست فورچون ۵۰۰ مورد بررسی قرار گرفتند تا مشخص شود چرا برنامه‌ریزی‌های سازمانی اغلب بین مراحل طراحی و اجرا شکست می‌خورند و چگونه می‌توان با این موضوع مقابله کرد. بر اساس یافته‌های یک پژوهش، یک «زنجیره منطقی هشت‌گانه» به‌عنوان یک نظام جدید معرفی شد. دو مرحله اول این زنجیره بر درک درست ارزش‌های شرکت و توان ارزیابی مناسب از موقعیت کسب‌وکار متمرکز بود. با توجه به اینکه توسعه یک متدولوژی برای تعیین ارزش‌ها کاری دشوار بود، تیم پژوهشگران تصمیم گرفت تا بر سنجش و ارزیابی آن‌ها تمرکز کند و این را مورد ارزیابی قرار دهد که چه چیزی برای حال و آینده شرکت خوب یا بد تلقی می‌شود. وقتی از خوب بودن چیزی در زمان حال و شرایط فعلی حرف می‌زنیم یعنی اوضاع «رضایت‌بخش» است. خوب بودن در آینده یعنی با «فرصت‌ها» سروکار داریم. این در حالی است که بد بودن چیزی در زمان حال از وجود نوعی «کاستی و کمبود» حکایت داشت و بد بودن مقوله‌ای در آینده نشان‌دهنده وجود «تهدید» برای شرکت بود. این تجزیه تحلیل با نام اختصاری SOFT (متشکل از حروف اول کلمات Satisfaction، Opportunity، Fault و Threat) شناخته شد. این ابزار در سال ۱۹۶۴ در کنفرانسی در زوریخ ارائه شد. چند نفر از اعضای این تیم پژوهشی، چارچوب را تغییر دادند و به جای «کاستی» از عبارت «نقطه‌ضعف» استفاده کردند و در نتیجه SWOT متولد شد.

تحلیل swot چیست؟ معرفی و آموزش ماتریس swot

تحلیل swot بخشی از تفکر استراتژیک در کسب و کار است. بسیاری از فرمول‌ها و استراتژی‌هایی که امروزه برای کسب و کار استفاده می‌شوند، قبلا در میدان جنگ به کار می‌رفتند. احتمالا اگر سرلشکرهای تاریخ الان زندگی می‌کردند، بخاطر قدرت تفکر استراتژیکشان می‌توانستند بزرگ‌ترین کسب و کارهای دنیا را راه‌اندازی کنند!

زمانی که فرمانده سپاهی قصد داشت استراتژی جنگی را بچیند، باید ابعاد مختلف سپاه خود و دشمن را مورد بررسی قرار می‌داد. استراتژی او باید به گونه‌ای چیده می‌شد که دشمن متوجه ضعف‌های سپاهش نشود. همچنین باید کاری می‌کرد که کوچک‌ترین نقاط قوت هم در چشم دشمن بزرگ به نظر برسند. علاوه بر آن باید نقاط ضعف و قوت حریف را هم بررسی می‌کرد تا مبادا فریب بخورد. خلاصه آنکه چیدن استراتژی جنگی کار بسیار سختی بود و به زمان و تفکر نیاز داشت.

امروزه میدان‌های نبر جای خود را به بازارهای کار داده‌اند و فرماندهان سپاه، مدیران هستند. آن‌ها باید تفکر استراتژیک داشته باشند و سازمان را برای رسیدن به اهداف آماده کنند. در این مقاله قصد داریم یکی از روش‌های فرماندهی کسب و کار به نام تحلیل swot را به شما آموزش دهیم.

swot چیست؟

ما در فارسی همه عبارات را ساده تلفظ می‌کنیم. مثلا همین عبارت swot در کشورهای دیگر سوات خوانده نمی‌شود. نام آن روش تحلیل اس دبلیو او تی است! اما باید اعتراف کنیم که سوات راحت‌تر است و به همین دلیل در این مقاله ماهم از همین روش تلفظ متداول استفاده می‌کنیم.

پیش از اینکه به سراغ تحلیل swot برویم و نمونه تحلیل swot برایتان بیاوریم باید بدانیم که swot چیست؟ این عبارت مخفف چهار کلمه است:

• Strengths: نقاط قوت.
• Weaknesses: نقاط ضعف.
• Opportunities: فرصت‌ها.
• Threats: تهدید‌ها.

به همین سادگی شما متوجه شدید swot چیست! با استفاده از روش تحلیل swot شما می‌توانید استراتژی مناسبی برای رقابت در بازار بچینید. در این روش تحلیل تمام عوامل داخلی و خارجی شرکت باید مورد بررسی قرار گیرند. نکته مهم دیگری هم در پاسخ به سوال روش swot چیست وجود دارد. در تعریف swot برای سازمان شما باید مشخص شود که در کجا قرار دارید و در آینده می‌توانید کجا باشید.

مفهوم swot بخشی از مدیریت استراتژیک است

به نظر شما چرا نمی‌توان یک ربات را در رأس یک سازمان برای مدیریت قرار داد؟ استراتژی مهم‌ترین دلیل آن است. مفهوم swot و مدیریت آنالیز ماتریس SWOT استراتژیک در کلمه ساده به نظر می‌رسند. تعریف‌های مختلفی برای مدیریت استراتژیک وجود دارد. مثلا یکی از تعریف‌ها می‌گوید منابع به گونه‌ای مدیریت شوند که سازمان به اهداف تعیین شده برای آن برسد. دقیقا مانند برنامه‌ای که یک فرمانده برای پیروزی در جنگ می‌چیند. اما چیدن این برنامه به همین سادگی نیست.

در مدیریت استراتژیک باید همه جوانب درونی و بیرونی را بررسی کرد. بعد از آن باید تمام راه‌هایی که به کمک آن می‌توان به هدف رسید را پیدا کرد. استراتژی در این مرحله وارد می‌شود و می‌گوید: از بین اطلاعات جمع آوری شده، راهی را انتخاب کن که کم‌ترین منابع را مصرف کند، بیشترین بازدهی را داشته باشد و در زمان کوتاه‌تری تو را به مقصود برساند. مفهوم swot به شما کمک می‌کند اطلاعات مورد نیاز برای استراتژی را به دست آورید. اما بعد از آن تحلیل swot ابزار شما برای پیدا کردن بهترین راه رسیدن به هدف خواهد بود.

حتما بخوانید: تفاوت مدیریت و رهبری

اهمیت تجزیه و تحلیل swot

برخی از مدیران به این فکر می‌کنند که مفهوم swot (نقاط ضعف و قوت، فرصت‌ها و تهدیدها) در طول مسیر مشخص می‌شود. مثلا زمانی که به پیروزی می‌رسید، یعنی نقطه قوتی داشته‌اید و زمانی که شکست می‌خورید، یعنی ضعفی در سازمان وجود دارد. آن‌ها تصور می‌کنند این‌ها کاملا بدیهی هستند و نیازی به تجزیه و تحلیل swot ندارند.

در ادامه دلایل اهمیت تجزیه و تحلیل swot را بیان می‌کنیم. با این کار متوجه می‌شوید که بدون سوات، چه فرصت‌هایی را از دست می‌دهید.

• با استفاده از تجزیه و تحلیل swot می‌توانید پیشبینی کنید. بنابراین خیلی از مشکلات در سازمان شما ایجاد نخواهد شد.
• با استفاده از سیستم مدیریت استراتژیک و سوات می‌توانید برنامه مدونی برای حرکت در مسیر داشته باشید. بنابراین نیاز شما به تصمیمگیری‌های فورس کم‌تر می‌شود.
• سوات فقط برای استراتژی کلی سازمان کاربرد ندارد. شما می‌توانید در ابتدای هر کمپین تبلیغاتی هم از تجزیه و تحلیل swot استفاده کنید.

مزیت‌های تحلیل swot

دلایلی که در قسمت‌های قبل بیان کردیم، مربوط به دلیل اهمیت تفکر استراتژیک بودند.

اما سوات مزیت‌های انحصاری هم دارد. مزیت‌های تحلیل swot عبارت است از:

• نقاط ضعف و قوت، فرصت‌ها و تهدیدها به صورت کاملا شفاف شناخته می‌شوند.
• هدایت جلسات استراتژی کسب و کار با استفاده از داده‌های جدول اس دبلیو او تی بسیار ساده‌تر است.
• از دیگر مزیت‌های تحلیل swot این است که ذهن افراد را منسجم می‌کند. بنابراین اعضای اتاق فکر شرکت شما راحت‌تر می‌توانند به ایده‌های خلاقانه فکر کنند.
• زمانی که برای نوشتن جدول اس دبلیو او تی اقدام می‌کنید، متوجه نکاتی می‌شوید که تا پیش از این توجه شما را جلب نکرده بودند.
• استفاده از این روش، ریسک تصمیم‌گیری را کاهش می‌دهد. چرا که با اطلاعات دقیق‌تری تصمیم گیری خواهید کرد.

معایب تحلیل سوات

تعداد مزیت‌ها خیلی بیشتر از معایب تحلیل سوات است. در ادامه به نقاط ضعف این سیستم ارزیابی و مدیریت استراتژِیک اشاره کرده‌ایم.

• احتمال دارد مدیران نتوانند تشخیص دهند هر داده باید در کدام قسمت از ماتریس قرار بگیرد. این موضوع تحلیل سوات را با مشکل مواجه می‌کند.
• ارزیابی‌ها به صورت کاملا ذهنی انجام می‌شود. به همین دلیل ممکن است یک شخص متوجه همه swotهای موجود در سیستم نشود.
• در برخی موارد ممکن است مدیران تحلیل swot را به اشتباه انجام دهند و استراتژی نامناسبی برای سازمان در نظر بگیرند.

در دام نگاه به درون سازمان نیفتید

بعضی از مدیران زمانی که ماتریس سوات را می‌کشند، تصور می‌کنند همه مشکلاتی که اکنون دارند، بخاطر نقاط ضعفشان است و هر موفقیتی را هم بخاطر قوت‌هایشان به دست آورده‌اند. به همین دلیل تمرکزشان را به از بین بردن ضعف‌ها و تمرکز روی قوت‌ها اختصاص می‌دهند و از توجه به فرصت‌ها و تهدیدها باز می‌مانند.

بیایید با ذکر یک مثال این تله را بهتر توضیح دهیم. ناخدای یک کشتی را تصور کنید که در طول سفر از ابزاری شبیه به ماتریس سوات استفاده می‌کند؛ یعنی ضعف‌ها و قوت‌های کشتی‌ را به همراه فرصت‌ها و تهدیدها بررسی می‌‌کند. او می‌داند که کشتی امکانات لازم برای این سفر را دارد، اما در حین سفر متوجه می‌شود که یک نقص فنی کوچک در موتور کشتی وجود دارد. او سعی می‌کند برای حل مشکل اقدام کند و با استفاده از سایر امکانات کشتی، نقص موجود را پوشش بدهد.

اگر تمرکز او روی این موضوع، باعث غفلت از شرایط دریا شود، ممکن است با مسائل مهم‌تری روبرو شود. مثلا ممکن آنالیز ماتریس SWOT است صخره‌ای که مقابل مسیر کشتی قرار دارد و یک تهدید است را نبیند و نتواند در زمان درست کشتی را در مسیر عبور از صخره قرار بدهد. یا ممکن است متوجه جریان آب یا باد موافق نشود، در نتیجه از این فرصت برای افزایش سرعت کشتی استفاده آنالیز ماتریس SWOT نمی‌کند. احتمالا می‌توانید پیش بینی کنید که با این بی‌توجهی‌های کاپیتان، چه مشکلاتی برای کشتی و مسافران پیش می‌آید!

بعضی از کارشناسان می‌گویند برای دوری از این دام می‌توانید به جای نوشتن SWOT، OTSW بنویسید. یعنی اول فرصت‌ها و تهدیدها را بررسی کنید و بعد به ضعف‌ها و قوت‌ها بپردازید. تمرکز انحصاری روی فرصت‌ها و تهدیدها هم نتیجه‌ای مشابه به دنبال دارد و بهتر است مدیر به هر چهار ربع سوات تسلط داشته باشد.

ماتریس swot چیست؟

جدول یا ماتریس swot جمع بندی تمام اطلاعاتی است که درباره سازمان به دست می‌آورید. ماتریس swot ۲×۲ است که هر یک از حروف S، W، O، T در یکی از خانه‌‌‌های آن قرار می‌گیرند.
ماتریس پیش از تحلیل swot باید کشیده شود. در ادامه درباره قسمت‌های مختلف ماتریس اس دبلیو او تی صحبت کرده‌ایم.

• در ردیف اول جدول ماتریس اس دبلیو او تی، نقاط قوت و نقاط ضعف سازمان نوشته می‌شوند. به این ردیف مسائل درونی سازمان می‌گوییم.
• در ردیف دوم فرصت‌ها و تهدید‌ها نوشته می‌شود. به این ردیف مسائل بیرونی سازمان می‌گوییم.
• در ستون اول باید نکات مثبت نوشته شود. بنابراین نقاط قوت و فرصت‌ها در ستون اول نوشته می‌شوند.
• در ستون دوم نکات منفی نوشته می‌شود. بنابراین نقاط ضعف و تهدیدها باید در ستون دوم نوشته شوند.

با توجه به تعاریف بالا، جدول ماتریس swot شبیه شکل زیر خواهد شد.

تا اینجای کار همه چیز را به صورت کامل تعریف کردیم و مفاهیم را مورد بررسی قرار دادیم. اکنون اطلاعات کافی درباره اینکه مفهوم، تعریف و ماتریس swot چیست را در اختیار دارید. از بخش‌‌های بعدی وارد آموزش عملی مارتیس و تحلیل swot خواهیم شد.

تحلیل SWOT چیست؟ معرفی تحلیل و ماتریس SWOT

چه بخواهید پروژه جدیدی را در کسب و کارتان آغاز کنید، چه بخواهید کسب وکار جدیدی به راه بیاندازید و چه بخواهید برای ادامه راه شرکتتان آماده شوید، نیاز به یک نقشه راه یا نقشه ذهنی خواهید داشت. تحلیل SWOT همین نقشه راه است که کمک می‌کند یک استراتژی بازاریابی مناسب را تدارک ببینید.

تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT روشی است که به کمک آن نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای بیزنس خود را بفهمید. استفاده از تحلیل سوات باعث می‌شود که بفهمید کسب و کار شما در چه حوزه‌‌هایی امکان پیشرفت دارد، و در عین حال بدانید چه حوزه‌ّهایی موجب شکست شما می‌شوند و باید از آن‌ها دوری کنید.

تحلیل SWOT یا سوات، مخفف ۴ واژه زیر است:

Strength یا نقاط قوت

اولین المان تحلیل سوات، نقاط قوت است. نقاط قوت شامل تمام فعالیت‌هایی است که شرکت شما در آن عملکرد خوبی دارد. ویژگی‌های زیر می‌توانند جزو نقاط قوت شما باشند:

• فعالیت‌هایی که کسب و کار شما به خوبی از عهده آن‌ها برمی‌آید
• ارزش‌های شما نسبت به رقیبان
• منابع داخلی مانند نیروی انسانی کارآزموده و خلاق
• دارایی‌های محسوس مانند تکنولوژی خاص یا محل کار مناسب

Weakness یا نقاط ضعف

بعد از شناسایی نقاط قوت، نوبت به نقاط ضعف می‌رسد. هر آنچه که درون کسب و کار شما باشد و باعث شود شرکت شما از اهدافش دور بماند و پیشرفت نکند جزو نقاط ضعف دسته‌بندی می‌شود. از جمله:

• کمبودهای شرکت شما
• ارزش‌های رقیبان نسبت به شما
• کمبود منابع مالی
• نداشتن برنامه درآمدی مناسب

Opportunities یا فرصت‌ها

عوامل خارجی هستند که می‌توانند به رشد فوق‌العاده شما منجر شوند. مانند:

• بازارهای مناسب برای محصولات خاص
• کم بودن تعداد رقیبان
• تقاضای بالا برای محصولات شما
• پوشش رسانه‌ای برند شما
• تکنولوژی‌های جدید

Threats یا تهدیدها

در مقابل فرصت‌ها، تهدیدها قرار دارد. هر عامل خارجی که بتواند شرکت شما را عقب براند برای شما یک تهدید است. از جمله:

• رقیب‌های زیاد و متنوع
• فشار رسانه‌ای و تاثیر منفی آن
• تغییر نگرش مشتریان به برند
• تغییرات اقتصادی و سیاسی (مانند شیوع ویروس کرونا)

فاکتورهای داخلی و خارجی

فاکتورهای تحلیل SWOT را می‌توان به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم کرد. نقاط قوت و ضعف، در دسته داخلی قرار می‌گیرند. به این معنی که تحت تاثیر شرایط داخلی کسب و کار شما هستند و کنترل آن‌ها در دست شماست. مثلا میزان توانایی تیم شما، یکی از مواردی است که روی آن تسلط کامل دارید.

تهدیدها و فرصت‌ها عوامل خارجی تحلیل سوات هستند. این عامل‌ها، بیرون از کسب و کار شما وجود دارند و تسلطی بر آن‌ها ندارید. به عنوان مثال، شما نمی‌توانید تعداد رقیبانتان را تعیین کنید.

اهمیت تحلیل SWOT

چرا به تحلیل SWOT برای کسب و کارتان نیاز دارید؟ در این بخش بعضی از مزایای استفاده از تحلیل سوات را بیان می‌کنیم.

• تحلیل SWOT کمک می‌کند تا وضعیت کسب و کارتان را به خوبی تحلیل کنید.
• آنالیز SWOT با نشان دادن جنبه‌ّهای مختلف کسب و کار، کمک می‌کند تا استراتژی مناسبی را در برای پیشرفت کار در نظر بگیرید.
• این تحلیل اهمیت اهداف کوتاه مدت و بلند مدت را برای شما مشخص می‌کند. به این ترتیب خواهید دانست که کدام اهداف برای شما در اولویت هستند.
• آنالیز SWOT کمک می‌کند تا بتوانید از میان انبوه راه‌هایی که پیش روی شما قرار دارد، بهترین راه را برای موفق شدن برگزینید.

چگونه یک تحلیل SWOT انجام دهیم؟

در یک شرکت، انجام دادن تحلیل سوات به عهده مدیران و رهبران شرکت است. در یک استارتاپ نیز انجام دادن تحلیل SWOT یکی از مراحل اصلی برای چیدن نقشه بیزنس (بیزنس پلن) محسوب می‌شود.

با این حال، خوب است که برای انجام دادن این تحلیل، تمام اعضایی که می‌توانند تاثیرگذار باشند حضور داشته باشند. پس برای انجام آنالیز SWOT اعضای تیم‌های مختلف (تولید محتوا، روابط عمومی، توسعه فنی و …) را به یک جلسه دعوت کنید.

برای انجام تحلیل سوات در جلسه می‌توانید از طوفان فکری استفاده کنید. به اعضای جلسه حدود ۱۰ دقیقه وقت بدهید تا نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها را از دیدگاه خود روی کاغذ بنویسند. بدین ترتیب مطمئن خواهید بود که از نظر تمام اعضا استفاده کرده‌اید.

برای رسیدن به هریک از موارد فهرست سوات، می‌توانید از سوال‌های زیر استفاده کنید:

نقاط قوت

• کدام روندهای بیزنسی برای شرکت شما سودآور بوده‌اند؟
• تیم شما چه پتانسیل‌هایی دارد؟ دانش، تجربه و اعتبار اعضا جزوی از این پتانسیل‌ّها هستند.
• چه پتانسیل‌های مادی (بودجه، تکنولوژی، مشتری و …) دارید؟
• چه ارزش‌های رقابتی نسبت به رقیبان دارید؟

نقاط ضعف

• بیزنس شما در چه زمینه‌ّهایی باید قوی‌تر شود؟
• چه فرایندهایی نیاز به بهبود دارند؟
• تیم شما چه کمبود‌هایی دارد؟
• آیا موقعیت فعلی شما برای رسیدن به موفقیت مناسب است؟

فرصت‌ها

• آیا تقاضا برای محصول شما در حال افزایش است؟
• آیا ترند جدیدی وجود دارد که بتوانید از آن استفاده کنید؟
• آیا در آینده نزدیک رویدادهایی (مانند نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ّها) وجود دارد که بتوانید از آن برای افزایش درآمد استفاده کنید؟
• آیا مشتریان نظر مثبتی به کسب و کار شما دارند؟

تهدیدها

• آیا رقیب‌های بالقوه‌ای دارید که با ورود به بازار برای کسب و کار شما خطر ایجاد کنند؟
• آیا مواد اولیه محصولی که تولید می‌کنید همیشه در دسترس خواهند بود؟
• آیا تکنولوژی‌های جدی می‌توانند کسب و کار شما را تهدید کنند؟
• آیا ترندهایی وجود دارند که روی درآمد شما اثر منفی بگذارند؟

پس از جمع‌آوری پاسخ این پرسش‌ها، برای هریک از موارد تحلیل SWOT رای‌گیری انجام بدهید. برای هر قسمت، ۴ یا ۵ موردی را که رای بالاتری دارند انتخاب کنید.

سپس مراحل زیر را انجام بدهید. (برای راحتی، در ادامه فرض کنید که شما مدیر یک رستوران هستید و قصد دارید تحلیل SWOT را انجام بدهید.)

ماتریس SWOT را باید رسم کنید. یکی از دلایل ترسیم، روانشناسی شکل است که در گرفتن نتیجه بهتر تاثیرگذار است. ماتریس به شکل زیر رسم می‌شود:

یک جدول دو در دو بکشید. یک ردیف این جدول به پارامترهای مثبت (نقاط قوت و فرصت‌ها) و یک ردیف به پارامترهای منفی (نقاط منفی و تهدیدها) اختصاص دارد. ستون‌ها نیز به دو ستون فاکتورهای داخلی (نقاط قوت و ضعف) و فاکتورهای خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها) تعلق دارد. این جدول را می‌توانید در شکل زیر ببینید.

در ادامه، انواع استراتژی‌های ماتریس SWOT را معرفی می‌کنیم.

استراتژی SO

اولین و محبوب‌ترین استراتژی است. استراتژی SO یا نقاط قوت-فرصت‌ها، از فاکتورهای مثبت داخل شرکت استفاده می‌کند تا بهترین استفاده را از فاکتورهای مثبت خارج شرکت ببرد.

به عنوان یک مثال خوب، می‌توانیم از استارتاپ ایسمینار یاد کنیم که در دوران شیوع ویروس کرونا، با استفاده از نقاط قوتش (داشتن تکنولوژی و پلتفرم آموزش آنلاین) و فرصت‌ها (تعطیل شدن تمام رویدادهای آموزشی حضوری)، موفق شد به رشد فوق‌العاده‌ای دست یابد.

استراتژی WO

استراتژی نقاط ضعف-فرصت‌ها، از فرصت‌های بیرون شرکت استفاده می‌کند تا نقاط ضعف درون شرکت را جبران کند و آن‌ها را بهبود ببخشد. این استراتژی بهترین استراتژی برای کاهض نقاط ضعف و بهره‌برداری حداکثری از فرصت‌هاست.

به عنوان مثال، یک کسب و کار یا شرکت تازه‌کار که در زمینه کاری خود با کمبود نیروی متخصص مواجه است، می‌تواند این کمبود را با شریک شدن با شرکتی دیگر که نیروی متخصص مورد نیازش را دارد، جبران کند.

استراتژی ST

در استراتژی نقاط قوت-تهدیدها، شرکت شما از تمام پتانسیل‌هایش استفاده می‌کند تا به تهدیدهای خارج از شرکت غلبه کند و به موفقیت برسد.

به عنوان مثال زمانی که رقیب جدیدی وارد بازار می‌شود، شما باید از تمام پتانسیل‌ّهایتان از جمله نیروی انسانی، تکنولوژی و بودجه استفاده کنید تا از اون جلو بیوفتید و نگذارید جایتان را در بازار بگیرد.

استراتژی WT

استراتژی نقاط ضعف-تهدیدها، کم طرفدارترین استراتژی در ماتریس SWOT است. در این بخش از ماتریس SWOT ، شرکت سعی می‌کند با توجه به تهدیدهای بیرونی، نقاط ضعف خود را برطرف کند.

یک مثال از ماتریس SWOT

در این بخش برند نوکیا را به عنوان یک شرکت موفق که از سه استراتژی ماتریس سوات استفاده کرده است، بررسی می‌کنیم

استراتژی SO

• افزایش سهم و حضور در بازار با ارائه دادن محصولات و خدمات متنوع به مشتریان
• حضور در بازار آسیا و اقیانوسیه با رویکرد مشتری‌ محور

استراتژی ST

• تبلیغات هدفمند
• کاهش قیمت محصولات با توجه به حضور سایر رقیبان در بازار

استراتژی WO

• تمرکز روی خدمات پس از فروش به مشتریان
• به راه انداختن یک خط محصولات جدید برای آمریکا

تحلیل SWOT یا آنالیز سوات، تحلیلی کاربردی است که در هر کسب و کاری به کمک شما می‌آید و باید آن را انجام بدهید. برای انجام این تحلیل، حضور تمام افرادی که نقش کلیدی در شرکت شما دارند الزامی است. در نهایت نیز با رسم ماتریس SWOT می‌توانید انواع استراتژی‌های پیش رویتان را ببینید و با توجه به وضعیت شرکتتان، یک یا چند استراتژی بازاریابی برونگرا یا درونگرا را از بین آن‌ها انتخاب کنید.

آنالیز SWOT یا ماتریس SWOT

تأثیر آنالیز SWOT در کسب‌وکار

آنالیز SWOT چیست و چه تأثیری در کسب‌وکار می‌تواند داشته باشد؟ اگر به مباحث مدیریتی علاقه داشته باشید و یا اتفاقی گذرتان به کتاب‌ها یا مقالات مدیریت و خصوصاً حوزه مدیریت استراتژیک افتاده باشد، احتمالاً نام آنالیز SWOT یا ماتریس SWOT برایتان چندان ناآشنا نیست. در اینجا به معرفی آنالیز SWOT پرداخته و تأثیر حیاتی آن در کسب‌وکار را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ماتریس SWOT

SWOT اساساً یک ماتریس است که از چهار مؤلفه اصلی تشکیل شده است. در واقع هر یک از حروفِ این عبارت، نماینده‌ی نخستین حرفِ عوامل چهارگانه آن است. در اینجا S ، W ، O و T به ترتیب مُعرفِ نقاط قوت ( Strengths )، نقاط ضعف ( Weaknesses )، فرصت‌ها ( Opportunities ) و تهدیدها ( Threats ) هستند. اما فلسفه این نام‌گذاری چیست و اساساً چرا آنالیز ماتریس SWOT در کسب‌وکار اهمیت زیادی دارد؟

می‌دانیم که عملکرد یک سازمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. در محیط متلاطم امروز هر سازمان ناگزیر است که پیش از برنامه‌ریزی جهت اخذ تصمیمات استراتژیک، اِشرافی همه‌جانبه بر عواملی داشته باشد که بر عملکرد آن تأثیر می‌گذارند. در ماتریس SWOT ، این عوامل به دو بخش یعنی عوامل درونی و عوامل بیرونی تقسیم شده‌اند. عوامل درونی همان نقاط ضعف و قوت سازمان هستند. ماهیت این عوامل به‌گونه‌ای است که سازمان می‌تواند مستقیماً بر آن‌ها اثرگذار باشد. به عبارتی تحت کنترل سازمان قرار دارند و از ماهیت خودِ سازمان نشأت می‌گیرند که می‌توان با اجرای یک آنالیز همه‌جانبه آنالیز ماتریس SWOT و شناسایی آن‌ها، در صدد تقویت نقاط قوت و رفع نقاط ضعف برآمد. برای این منظور به‌عنوان مدیر یک سازمان باید در صدد یافتن پاسخ برای دو پرسش اساسی باشد:

• چه کاری را بهتر از رقبا می‌توانید انجام دهید؟ یا واجد چه ویژگی‌ها یا دارایی‌های ارزشمندی نسبت به آن‌ها هستید؟
• برای رسیدن به سطح رقبا در زمینه‌هایی که در آن ضعف دارید، چه کارهایی باید انجام شود؟

اما عوامل دسته دوم در ماتریس SWOT ، یعنی فرصت‌ها و تهدیدها، دلیل خارجی داشته و منشأ بروز آن‌ها همان محیطی است که سازمان در آن فعالیت می‌کند. با افزایش پیچیدگی فضای کسب‌وکار و مشخصاً محیطِ رقابت، سازمان‌ها دائماً با شرایطی مواجه می‌شوند که می‌توانند به‌طور بالقوه مثبت یا منفی تلقی شوند. در واقع در این حالت، سازمان کنترل مستقیمی بر آن‌ها نداشته و صرفاً باید با اتخاذ رویکرد مناسب، عملکردی از خود ارائه دهد که بتواند در عین استفاده حداکثری از فرصت‌ها، از عوامل تهدید اجتناب کند و آسیب‌پذیری‌اش را در قبال آن‌ها به حداقل برساند. برای این منظور باید عوامل اساسی محیطی یعنی عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فناوری، محیطی و قانونی را مورد رصد و پایش دائمی قرار دهیم. زیرا با بروز حتی یک تغییر عمده در هر یک از عوامل مذکور، ممکن است یک فرصت جذاب یا یک تهدید دهشتناک مقابلتان قد علم کند!

مزایای آنالیز SWOT در کسب‌وکار

آنالیز SWOT به دلیل مزایای زیادی که دارد در حوزه تجارت و کسب‌وکار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برخی از مهم‌ترین مزایای آنالیز SWOT عبارت‌اند از:

• یک رویکرد عملی بوده و اِعمال آن نسبتاً آسان است.
• واضح و قابل‌درک است.
• بر آن دسته از عوامل درونی و بیرونی و در عین حال کلیدی تمرکز می‌کند که سازمان را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• در شناسایی اهداف آتی به سازمان کمک می‌نماید.
• رویکرد تحلیلی را در سازمان تقویت می‌کند.

یک نکته مهم!

همان‌طور که گفته شد آنالیز SWOT از طریق تحلیل عوامل چهارگانه می‌تواند در اخذ تصمیمات مهم و استراتژیک یاری‌رسان باشد. البته اهمیت آنالیز SWOT صرفاً محدود به مباحث مدیریتی و سازمانی نیست بلکه هر کسی مثل صاحب یک کسب‌وکار کوچک نیز می‌تواند از این ابزار برای پیشرفت و رونق تجاری خود استفاده مؤثری داشته باشد. نکته مهمی که در این بین نباید مغفول واقع شود این است که بررسی هر یک از عوامل ماتریس SWOT نباید به‌طور مجزا صورت بگیرد. آنالیز SWOT یک آنالیز پویا و تعاملی است که در اتخاذ آن هر عامل باید با توجه به رابطه‌اش با کل ماتریس و اجزای دیگر آن تعیین شود. این امر کمک می‌کند که به‌جای ایجاد یک فهرست بلندبالا و احتمالاً غیرکاربردی به یک فهرست مختصر، مفید و کاربردی دست پیدا کنید. در این صورت ماتریسِ حاصل، عزم، دل‌بستگی و تعهدتان را برمی‌انگیزد و هرگز از بررسی یک فهرست شلوغ، فکر فرار به سرتان نمی‌زند!

و اما.

در آنالیز SWOT ، تولید محتوا یکی از اساسی‌ترین نقاط قوت کسب‌وکارهای امروزی محسوب می‌شود و شاید اغراق نباشد اگر بگوییم که تولید محتوا، قلب تپنده کسب‌وکارهای الکترونیک در فضای وب است. تیم متخصص و مجرب شتاب مارکتینگ آمادگی کامل دارد که در زمینه تقویت همه‌جانبه این مؤلفه حیاتی کسب‌وکارتان، خدماتی برتر را در حوزه سئو به شما وبمسترهای گرامی ارائه نماید.