اختیار خرید و فروش چیست؟

از آمار رشد صنعت اختیار معامله ها در بورس های جهانی، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی داشته و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند.

اختیار خرید و فروش چیست؟

به گزارش پایگاه خبری «عصربازار» به نقل از بورس کالای ایران، سابقه معامله قراردادهای اختیار معامله (options) به سال 1973 (یعنی 44 سال قبل) بر می­ گردد. در دهه های اخیر طبق آمار «شورای صنعت اختیار معامله­ ها» (OIC) حجم کل قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های ایالات متحده در 1959 حدود 507 میلیون بوده است. تا 2007 این رقم رشد چشم گیری نموده و از 3 میلیارد قرارداد فراتر رفته است. در سطح جهانی تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس­ ها در سال 2015 به 78/24 میلیارد قرارداد رسید که نسبت به سال 2014 رشدی معادل 5/13 درصد داشته است لذا صنعت مزبور بالاترین نرخ رشد را از 2010 تجربه کرده است. در منطقه آسیا- پاسیفیک رشد مزبور بیشترین بوده یعنی به 7/33 درصد رسیده و تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس ­ها آن منطقه 7/9 میلیارد قرارداد بوده است.

از ارائه آمار رشد این صنعت و بازار در مقدمه بالا، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی دارند و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند که چنین رشدی را بخصوص در آسیا پاسیفیک تجربه کرده ­اند. اما چرا این ابزار معاملاتی این چنین مقبولیت عام پیدا کرده است؟ هر چند می­دانیم ریسک­های آن حکم می­کند که این قراردادها فقط برای معامله­گران مطلع و آگاه مفید فایده باشند؛ اما به راستی مهمترین مزیت­های قراردادهای اختیار کدام اند؟

گرچه بیش از 40 سال از معرفی آنها می­گذرد ولی گویا توجه به شایستگی آنها همین چند سال شروع شده است. برخی از سرمایه­گذاران از انجام معاملات اختیار معامله­ها (options) سرپیچی می­کنند چرا که بر این باورند آن قراردادها پیچیدگی­های خاص خود را دارند و لذا شناخت و فهم و درک درست آنها مشکل است. برخی از سرمایه­گذاران تجربه تلخی از اولین تجارت خود از تجارت آنها دارند، زیرا نه خود آنها و نه کارگزار آنها اموزش علمی و عملی مناسبی را در چگونگی بکارگیری آن ابزارها ندیده­اند. بکارگیری نامناسب و نادرست از قراردادهای اختیار معامله، مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، میتواند به مشکلات عدیده­ای منجر شوند.

باید گفت که واژه «ریسکی» (risky) و یا «خطرناک» (dangerous) که به ناحق به این قراردادها توسط برخی رسانه های مالی در دنیا سنجاق شده است، اجازه نمی­دهند مزایای آن از پشت ابرها تیره نمایان شوند. لذا این امر برای سرمایه­گذاران بخصوص منفرد از اهمیت خاصی برخوردار است که قبل از هر گونه تصمیمی درباره ارزش قرارداد اختیار معامله به هر دو روی سکه دقیق شوند.

مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته (بدون ترتیب اهمیت) خلاصه نمود. آنها کارایی و کارآمدی هزینه­ها (cost efficiency) را افزایش می­دهند، می­توانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند؛ معاملات آن ها درصد بازده بالقوه بالاتری بدست می­دهند. و سرانجام آنها تعداد متنوعی اختیار خرید و فروش چیست؟ از استراتژی­های معاملاتی را ارائه می­کنند. پس از توجه به شرح بسیار مختصری که برای هر کدام آنها داده خواهد شد، اگر ارزیابی مجددی درباره قرادادهای اختیار معامله داشته باشید. از فرصت­های پیش رو در بورس­های کشور بیشتر و بهتر استفاده خواهید برد.

کارآیی هزینه­ای
قراردادهای اختیار معامله در کاربرد اهرم­های مالی (Leveraging) با قدرت عمل می­کنند بطور دقیق­تر، یک سرمایه­گذار می­تواند به کمک اختیار معامله­ها وضعیت یا موفقیت معاملاتی خاصی را در مورد سهام بخود بگیرد که در مقایسه با وضعیت مشابه آن درباره سهام (خرید یا فروش) بدون کمک اختیار معامله، هزینه­های بزرگی را متحمل نشود. برای مثال، برای خرید 200 سهم 80 دلاری، یک سرمایه­گذار می­باید 16000 دلار هزینه کند. در حالی­که اگر آن سرمایه­گذار یا خریدار آن سهام اقدام به خرید دو قرارداد اختیار خرید (call options) به 20 دلار می­نمود. (هر قرارداد شامل 100 سهم است)، کل هزینه­هایی که او می­بایست بپردازد 4000 دلار می­شد. (20 دلار قیمت هر قرارداد در بازار ×100 سهم × 2 قرارداد). در این گزینه سرمایه­گذار مزبور 12000 دلار از سرمایه خود را در اختیار دارد تا به صلاح خود صرف گزینه­های دیگر نماید. واضح است کار «بهمین سادگی» نیست، سرمایه گذار مزبور مجبور است قرارداد اختیار خرید مناسب و درستی را خریداری نماید که بتواند با وضعیت یا موقعیت آن سهم بخوبی برابری کند. گرچه، این استراتژی (که بدان "جایگزینی سهام" می­گویند) تنها گزینه قابل قبول نیست ولی روشی عملی و مفید و از نظر هزینه­ها کارآمد است.

مثال، فرض کنید شما تمایل به خرید سهام شرکت «آتیه» نموده­اید، زیرا فکر می­کنید در چند ماه آینده سهام مزبور ترفی خواهند نمود. شما می­خواهید 200 سهم آن شرکت را که هر سهم 131 دلار معامله می­شود، خریداری نمایید، این سرمایه­گذاری یا خرید برای شما در کل 26200 دلار هزینه در بردارد. بجای آنکه آن همه پول را درگیر کنید، شما می­توانید به بازار قراردادهای اختیار معامله در بازار سهام یا بورس کالا مراجعه کرده و اختیار معامله مناسبی را که بسیار به آن سهام هم طراز هستند انتخاب کنید و یک قرارداد اختیار خرید (call option) برای چند ماه آینده با قیمت توافقی یا قیمت اعمال 100 دلار به مبلغ 31 دلار خریداری کنید. برای کسب یک وضعیت یا موقعیت معادل اندازه 200 سهم که در بالا اشاره شد، شما به دو قرارداد نیاز دارید. این امر کل سرمایه­گذاری شما را به 6800 دلار می­رساند. (34 دلار قیمت آن قرارداد در بورس × 100 سهم × 2 قرارداد) که با حجم سرمایه­گذاری قبلی بر روی همین تعداد از آن سهام که 26800 بود کلی تفاوت دارد. این تفاوت را می توانید در حساب خود بخوابانید و سود سپرده آنرا بگیرید و یا به شکار فرصت­ها سرمایه­گذاری در دارایی­های دیگری (مثل مشتقه­های کالایی) تا بدین وسیله سبد دارایی­های (پرتفوی) خود را متنوع تر ساخته و ریسک سرمایه­گذاری­های خود را کاهش دهید (به همبستگی آماری بین کالاها و سهام در پرتفوی خود توجه داشته باشید که منفی­اند، یعنی در صورت کاهش قیمت یک قلم افزایش قیمت در دیگری حافظ منافع ما می­شود!).

با توجه به طولانی شدن بحث، اجازه دهید 3 مزیت دیگر اختیار معامله را در یادداشت بعدی مطرح کنیم.

اختیار معامله چیست و چه کاربردی در سرمایه‌گذاری دارد؟

امروزه پرونده‌ی خیلی از سرمایه‌گذاران شامل سرمایه‌گذاری‌هایی مانند سرمایه‌ی مشترک،‌ سهام و اوراق بهادار است؛ با وجود این، تنوع اوراق بهاداری که در دسترس دارید همین‌ها نیستند. یکی دیگر از انواع اوراق بهادار «اختیار معامله» نام دارد. این اختیار فرصت‌های بی‌شماری را در اختیار سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که کاربرد‌های عملی و ریسک این گروه از دارایی‌ها را درک می‌کنند، قرار می‌دهد.

مقاله‌های مرتبط:

یکی از فایده‌های مهم اختیار معامله، تطبیق‌پذیری و توانایی آن برای ارتباط برقرار کردن با دارایی‌های اختیار خرید و فروش چیست؟ سنتی‌ مانند سهام شخصی است. این ویژگی به شما امکان می‌دهد که موقعیت خود را طبق شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق بدهید یا تنظیم کنید. برای مثال می‌توانیم از اختیار معامله به‌عنوان سپر دفاعی در برابر بازار بورسِ در حال سقوط استفاده کنیم تا ضررات سقوط سهام را کاهش بدهیم یا می‌توانیم از آن برای پیش‌بینی استفاده کنیم یا اگر بخواهیم می‌توانیم با استفاده از آنها خیلی محافظه‌کار باشیم. بنابراین استفاده از اختیار معامله را می‌توان به‌عنوان بخشی از استراتژی وسیع‌تر سرمایه‌گذاری توصیف کرد.

اما این تطبیق‌پذیری عملی هم مشکلات خود را دارد. اختیار معامله، اوراق بهادار خیلی پیچیده‌ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نکنیم ممکن است ریسک بالایی داشته باشند. به همین دلیل است که وقتی با یک کارگزار بورس اختیار معامله، معامله را خرید و فروش می‌کنیم معمولا با جمله‌ای مثل این مواجه می‌شویم:

«اختیارات شامل ریسک‌ها هم می‌شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. معامله‌ی اختیارات اساسا اختیاری هستند و ریسک بالایی برای ضرر دادن دارند. فقط با سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرمایه‌گذاری کنید».

اختیار معامله به گروه بزرگ‌تری از اوراق بهادار به‌نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد. این نوع از اوراق بهادار معمولا ریسک بالایی دارند و همچنین این توانایی را دارند که اقتصاد را به‌هم بریزند، اما این تفکر کمی اغراق‌‌شده‌ است. معنای «مشتقه» بودن این است که قیمت آن به قیمت چیز دیگری وابسته است یا از آن مشتق شده است. مثل آب‌میوه که از میوه مشتق است و سس کچاپ که مشتق از گوجه فرنگی است. اختیار معامله از اوراق بهادار مالی مشتق است یعنی ارزش آنها به ارزش دارایی‌های دیگر بستگی دارد. مشتق بودن به این معنی است و انواع مختلفی از اوراق بهادار وجود دارند که تحت عنوان مشتق قرار می‌گیرند مثلا پیمان‌های آتی، قرارداد سلف و قراردادهای معاوضه (که خود انواع زیادی دارد).

داشتن آگاهی کافی در مورد عملکرد اختیار معامله و اینکه چطور از آنها استفاده‌ی مناسب داشته باشیم، به شما کمک می‌کند سود زیادی در بازار به‌دست بیاورید. اگر پایه و اساس قضاوتیِ اختیار معامله برای شما مناسب نیست، اشکالی ندارد. می‌توانید بدون قضاوت کردن از این سهام استفاده کنید. حتی اگر تصمیم بگیرید هرگز از اختیار معامله استفاده نکنید، باید بدانید شرکت‌هایی که شما در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنید چگونه از آن استفاده می‌کنند. حالا چه این استفاده محافظت در برابر ریسک معاملات ارزی باشد چه مالکیت را به‌صورت اختیار معامله به کارکنان بدهند، خیلی از شرکت‌های چند ملیتیِ امروزی به نوعی از اختیار معامله استفاده می‌کنند.

اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد. به‌عبارت دیگر اختیار معامله یک قرارداد است که حق خرید و فروش دارایی مربوطه را با قیمتی تعیین‌شده و در زمانی معین به طرف معامله می‌دهد، ولی او را مجبور نمی‌کند. حق خرید «قرارداد حق خرید» و حق فروش «قرارداد حق فروش» نام دارد. افرادی که کمتر با مشتقات آشنا هستند ممکن است تفاوت‌های واضح این تعریف را با تعریف پیمان آتی و قرارداد سلف نبینند. پاسخ این است که پیمان آتی و قرارداد سلف، هم حق و هم اجبار خرید و فروش را در مقطعی در آینده اعطا می‌کنند. برای مثال اگر کسی در قرارداد آینده‌ی خود برای یک گله گاو کوتاهی کند مجبور می‌شود گاو‌ها را به خریدار تحویل بدهد مگر اینکه موقعیت خود را قبل از منقضی شدن زمان ببندد. معامله‌ی اختیار معامله چنین اجباری را در بر ندارد و دقیقا به همین خاطر است که «اختیار» نام دارد.

قرارداد حق خرید و قراردادهای حق فروش

قرارداد حق خرید ممکن است به‌عنوان ودیعه برای هدفی در آینده در نظر گرفته شود. برای مثال توسعه‌دهنده‌ی زمین ممکن است حق خرید یک پارکینگ عمومی خالی را در آینده داشته باشد، ولی فقط می‌خواهد در صورتی از این حق استفاده کند که قوانین منطقه‌بندی خاصی تصویب شوند. توسعه‌دهنده می‌تواند حق خرید پارکینگ را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار از زمین‌دار در هر مقطعی در سه سال آینده خریداری کند. البته زمین‌دار چنین اختیاری را به رایگان نمی‌دهد و توسعه‌دهنده باید مبلغی بپردازد تا آن حق را به‌دست بیاورد. در مورد اختیار معامله این هزینه اجرت نام دارد و مقدار آن قرارداد اختیار معامله است. در این مثال، اجرت ممکن است ۶ هزار دلار باشد که توسعه‌دهنده به زمین‌دار می‌پردازد. بعد از دو سال قوانین منطقه‌بندی تصویب شده‌اند. توسعه‌دهنده از اختیار خود استفاده می‌کند و زمین را به قیمت ۲۵۰ هزار دلار می‌خرد حتی اگر ارزش آن در بازار دو برابر شده باشد. در شرایطی دیگر قانون منطقه‌بندی تا چهار سال بعد تصویب نشده است، یک سال بعد از انقضای قرارداد اختیار معامله. حالا توسعه‌دهنده باید قیمت بازار را بپردازد. در هر صورت زمین‌دار ۶ هزار دلار را نگه می‌دارد.

اما قراردادهای حق فروش را می‌توان به‌عنوان بیمه در نظر گرفت. توسعه‌دهنده‌ی زمین مقدار زیادی سهام مرغوب دارد و نگران است که در دو سال آینده رکود اقتصادی اتفاق بیفتد. او می‌خواهد اطمینان داشته باشد که اگر سهام بازار سقوط کند سهام او بیشتر از ۱۰ درصد ارزش خود را از دست نمی‌دهد. اگر سهام S&P ۵۰۰ در حال حاضر با ارزش ۲۵۰۰ دلار خرید و فروش می‌شود، او می‌تواند قرارداد حق فروش را خریداری کند که به او این حق را می‌دهد که شاخص را در هر زمانی در دو سال آینده به قیمت ۲۲۵۰ دلار بفروشد. اگر ظرف ۶ ماه بازار ۲۰ درصد سقوط کند، این فرد با ۵۰۰ سهم توانسته است ۲۵۰ امتیاز به‌دست بیاورد چون شاخصی که ۲۰۰۰ دلار قیمت داشته را با قیمت ۲۲۵۰ دلار فروخته است. ضرر کلی آن با توجه به قرارداد حق خرید ۱۰ درصد بوده است. در واقع حتی اگر بازار به صفر برسد، او فقط همان ۱۰ درصد را ضرر می‌کند. خلاصه اینکه خریدن اختیار معامله هزینه‌هایی را در بر دارد (اجرت آن) و اگر بازار در طول این دوره سقوط نکند اجرت آن از بین می‌رود.

این مثال‌ها چندین نکته‌ی مهم را نشان می‌دهند. اول اینکه وقتی اختیار معامله را خریداری می‌کنید، این حق را دارید که با آن کاری انجام دهید ولی اجباری در کار نیست. همیشه این امکان را دارید که اجازه بدهید تاریخ انقضا رد شود، در این‌صورت اختیار معامله بی‌ارزش می‌شود اما اگر این اتفاق بیفتد شما ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهید؛ این در واقع همان مبلغی است که برای اجرت اختیار معامله پرداخت کرده‌اید. دوم اینکه اختیار معامله فقط یک قرارداد است که به دارایی مربوطه مربوط می‌شود. به همین دلیل این اختیار از نوع مشتقات است. در این آموزش، دارایی‌های مربوطه معمولا سهام یا شاخص سهام هستند ولی اختیار معامله همیشه در مورد همه‌ی انواع اوراق بهادار مالی مانند اوراق بهادار، ارز، کالاهای مصرفی یا حتی مشتقات دیگر معامله می‌شوند.

معامله‌ی قرارداد حق خرید و قرارداد حق فروش

داشتن قرارداد حق خرید به شما موضع معاملاتی خرید در بازار می‌دهد؛ بنابراین فروشنده‌ی قرارداد حق خرید، موضع معاملاتی فروش را دارد. قرارداد حق فروش به شما موضع معاملاتی فروش را در بازار می‌دهد و فروش قرارداد حق فروش، شما را در موضع معاملاتی خرید قرار می‌دهد. فهمیدن این چهار نکته خیلی اهمیت دارد چون به چهار چیزی مربوط می‌شود که می‌توانید با اختیار معامله انجام بدهید: خریدن حق خرید، فروختن حق خرید، خریدن حق فروش، فروختن حق فروش.

افرادی که اختیار معامله را می‌خرند خریدار (Holder) و کسانی که آن را می‌فروشند فروشنده (Writer) اختیار خرید و فروش چیست؟ نام دارند. تفاوت اصلی بین خریداران و فروشندگان این است:

خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسکِ خریداران اختیار معامله را محدود می‌کند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه‌ آنها باشد از دست دادن حق اجرت اختیار معامله است.

اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از قیمت اجرتِ اختیار خرید و فروش چیست؟ اختیار معامله را از دست بدهد.

مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟

از آمار رشد صنعت اختیار معامله ها در بورس های جهانی، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی داشته و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند.

از آمار رشد صنعت اختیار معامله ها در بورس های جهانی، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی داشته و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند.

به گزارش بورس نیوز به نقل از « پایگاه خبری بورس کالای ایران» ، سابقه معامله قراردادهای اختیار معامله ( options ) به سال ۱۹۷۳ (یعنی ۴۴ سال قبل) بر می­ گردد. در دهه های اخیر طبق آمار «شورای صنعت اختیار معامله­ ها» ( OIC ) حجم کل قراردادهای اختیار معامله در بورس­ های ایالات متحده در ۱۹۵۹ حدود ۵۰۷ میلیون بوده است. تا ۲۰۰۷ این رقم رشد چشم گیری نموده و از ۳ میلیارد قرارداد فراتر رفته است. در سطح جهانی تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس­ ها در سال ۲۰۱۵ به ۷۸/۲۴ میلیارد قرارداد رسید که نسبت به سال ۲۰۱۴ رشدی معادل ۵/۱۳ درصد داشته است لذا صنعت مزبور بالاترین نرخ رشد را از ۲۰۱۰ تجربه کرده است. در منطقه آسیا- پاسیفیک رشد مزبور بیشترین بوده یعنی به ۷/۳۳ درصد رسیده و تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در اختیار خرید و فروش چیست؟ اختیار خرید و فروش چیست؟ بورس ­ها آن منطقه ۷/۹ میلیارد قرارداد بوده است.

از ارائه آمار رشد این صنعت و بازار در مقدمه بالا، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی دارند و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند که چنین رشدی را بخصوص در آسیا پاسیفیک تجربه کرده ­اند. اما چرا اختیار خرید و فروش چیست؟ این ابزار معاملاتی این چنین مقبولیت عام پیدا کرده است؟ هر چند می­دانیم ریسک­های آن حکم می­کند که این قراردادها فقط برای معامله­گران مطلع و آگاه مفید فایده باشند؛ اما به راستی مهمترین مزیت­های قراردادهای اختیار کدام اند؟

دکتر احمد یزدان پناه

اقتصاددان و استاد دانشگاه

مزایای قراردادهای اختیار معامله

گرچه بیش از ۴۰ سال از معرفی آنها می­گذرد ولی گویا توجه به شایستگی آنها همین چند سال شروع شده است. برخی از سرمایه­گذاران از انجام معاملات اختیار معامله­ها ( options ) سرپیچی می­کنند چرا که بر این باورند آن قراردادها پیچیدگی­های خاص خود را دارند و لذا شناخت و فهم و درک درست آنها مشکل است. برخی از سرمایه­گذاران تجربه تلخی از اولین تجارت اختیار خرید و فروش چیست؟ خود از تجارت آنها دارند، زیرا نه خود آنها و نه کارگزار آنها اموزش علمی و عملی مناسبی را در چگونگی بکارگیری آن ابزارها ندیده­اند. بکارگیری نامناسب و نادرست از قراردادهای اختیار معامله، مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، میتواند به مشکلات عدیده­ای منجر شوند.

باید گفت که واژه «ریسکی» ( risky ) و یا «خطرناک» ( dangerous ) که به ناحق به این قراردادها توسط برخی رسانه های مالی در دنیا سنجاق شده است، اجازه نمی­دهند مزایای آن از پشت ابرها تیره نمایان شوند. لذا این امر برای سرمایه­گذاران بخصوص منفرد از اهمیت خاصی برخوردار است که قبل از هر گونه تصمیمی درباره ارزش قرارداد اختیار معامله به هر دو روی سکه دقیق شوند.

مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته (بدون ترتیب اهمیت) خلاصه نمود. آنها کارایی و کارآمدی هزینه­ها ( cost efficiency ) را افزایش می­دهند، می­توانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند؛ معاملات آن ها درصد بازده بالقوه بالاتری بدست می­دهند. و سرانجام آنها تعداد متنوعی از استراتژی­های معاملاتی را ارائه می­کنند. پس از توجه به شرح بسیار مختصری که برای هر کدام آنها داده خواهد شد، اگر ارزیابی مجددی درباره قرادادهای اختیار معامله داشته باشید. از فرصت­های پیش رو در بورس­های کشور بیشتر و بهتر استفاده خواهید برد.

قراردادهای اختیار معامله در کاربرد اهرم­های مالی ( Leveraging ) با قدرت عمل می­کنند بطور دقیق­تر، یک سرمایه­گذار می­تواند به کمک اختیار معامله­ها وضعیت یا موفقیت معاملاتی خاصی را در مورد سهام بخود بگیرد که در مقایسه با وضعیت مشابه آن درباره سهام (خرید یا فروش) بدون کمک اختیار معامله، هزینه­های بزرگی را متحمل نشود. برای مثال، برای خرید ۲۰۰ سهم ۸۰ دلاری، یک سرمایه­گذار می­باید ۱۶۰۰۰ دلار هزینه کند. در حالی­که اگر آن سرمایه­گذار یا خریدار آن سهام اقدام به خرید دو قرارداد اختیار خرید ( call options ) به ۲۰ دلار می­نمود. (هر قرارداد شامل ۱۰۰ سهم است)، کل هزینه­هایی که او می­بایست بپردازد ۴۰۰۰ دلار می­شد. (۲۰ دلار قیمت هر قرارداد در بازار ×۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد). در این گزینه سرمایه­گذار مزبور ۱۲۰۰۰ دلار از سرمایه خود را در اختیار دارد تا به صلاح خود صرف گزینه­های دیگر نماید. واضح است کار «بهمین سادگی» نیست، سرمایه گذار مزبور مجبور است قرارداد اختیار خرید مناسب و درستی را خریداری نماید که بتواند با وضعیت یا موقعیت آن سهم بخوبی برابری کند. گرچه، این استراتژی (که بدان " جایگزینی سهام " می­ گویند) تنها گزینه قابل قبول نیست ولی روشی عملی و مفید و از نظر هزینه­ها کارآمد است.

مثال، فرض کنید شما تمایل به خرید سهام شرکت «آتیه» نموده­اید، زیرا فکر می­کنید در چند ماه آینده سهام مزبور ترفی خواهند نمود. شما می­خواهید ۲۰۰ سهم آن شرکت را که هر سهم ۱۳۱ دلار معامله می­شود، خریداری نمایید، این سرمایه­گذاری یا خرید برای شما در کل ۲۶۲۰۰ دلار هزینه در بردارد. بجای آنکه آن همه پول را درگیر کنید، شما می­توانید به بازار قراردادهای اختیار معامله در بازار سهام یا بورس کالا مراجعه کرده و اختیار معامله مناسبی را که بسیار به آن سهام هم طراز هستند انتخاب کنید و یک قرارداد اختیار خرید ( call option ) برای چند ماه آینده با قیمت توافقی یا قیمت اعمال ۱۰۰ دلار به مبلغ ۳۱ دلار خریداری کنید. برای کسب یک وضعیت یا موقعیت معادل اندازه ۲۰۰ سهم که در بالا اشاره شد، شما به دو قرارداد نیاز دارید. این امر کل سرمایه­گذاری شما را به ۶۸۰۰ دلار می­رساند. (۳۴ دلار قیمت آن قرارداد در بورس × ۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد) که با حجم سرمایه­گذاری قبلی بر روی همین تعداد از آن سهام که ۲۶۸۰۰ بود کلی تفاوت دارد. این تفاوت را می توانید در حساب خود بخوابانید و سود سپرده آنرا بگیرید و یا به شکار فرصت­ها سرمایه­گذاری در دارایی­های دیگری (مثل مشتقه­ های کالایی) تا بدین وسیله سبد دارایی­های (پرتفوی) خود را متنوع تر ساخته و ریسک سرمایه­گذاری­های خود را کاهش دهید (به همبستگی آماری بین کالاها و سهام در پرتفوی خود توجه داشته باشید که منفی­اند، یعنی در صورت کاهش قیمت یک قلم افزایش قیمت در دیگری حافظ منافع ما می­شود!).

با توجه به طولانی شدن بحث، اجازه دهید ۳ مزیت دیگر اختیار معامله را در یادداشت بعدی مطرح کنیم.

جهت عضويت در كانال تلگرام #اخبار #اقتصادي #بورس_نيوز روي لينك زير كليك كنيد و گزينه JOIN را بزنيد .

بیمه کردن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟

همه افراد بعد از خرید هر کالا یا خدماتی تمایل به بیمه کردن آن دارند و دوست دارند که آن کالا و یا خدمت یک ضمانتی داشته باشد. در مورد افرادی که در بازار بورس و فرابورس سرمایه گذاری کرده اند و سهام شرکت ها را خریداری می کنند هم هیمن داستان صدق می کند و این افراد علاقه به بیمه کردن سهام خود دارند. با توجه به گستردگی و متنوع بودن بازار سهام امکان بیمه کردن سهام وجود دارد البته توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی. در این قسمت از پست قصد داریم که به سوال ” بیمه کرن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟ ” پاسخ بدهیم، چرا که میدانیم موضوع بسیار وسوسه انگیزی برای سهامداران و سرمایه گذاران است. در واقع اوراق اوراق اختیار فروش تبعی فروش تبعی، اوراقی هستند که یک شرکت به منظور بیمه کردن سهام خود تصمیم به انتشار آن بین سهامداران خود میکند. شرکت در نوسانات شدید و هیجانات منفی بازار، متعهد میشود که مقدار مشخصی از سهام سهامداران را در تاریخ مشخصی خریداری کند.

مباحثی که در این پست مورد بررسی قرار می گیرند:

• منظور از اوراق اختیار فروش تبعی در بورس چیست؟
• بیمه کردن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟
• ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی

منظور از اوراق اختیار فروش تبعی در بورس چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی در واقع یک ضمانت برای جلوگیری از ضرر و زیان و به نفع سهامدار است. با استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی ریسک سیستماتیک را در معاملات سهام کاهش می دهیم. اگر سهامداری اوراق اختیار فروش تبعی داشته باشد پس از گذشت زمانی مشخص اگر نرخ واحد سهم مد نظر در تاریخ مقرر آتی دچار کاهش شود، سهام‌دار با استفاده از قرارداد اختیار فروش تبعی می‌تواند اصل سرمایه خود را دریافت کند و اگر نرخ هر واحد سهم در تاریخ اعمال افزایش پیدا کند سهامدار میتواند به سادگی و بدن استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی سود خود را دریافت کند.

انتشار اوراق اختیار فروش تبعی به دو روش انجام می شوند که عبارت اند از: روش اروپایی و روش آمریکایی. در ایران از شیوه اروپایی استفاده می‌شود.

• روش اروپایی اواراق اختیار فروش تبعی بدین صورت است که، اوراق اختیار فروش فروش تبعی در تاریخ سر رسید انجام می پذیرد.
• و در روش آمریکایی بدین صورت است که شخص سرمایه‌گذار در هر تاریخی تا سررسید می‌تواند برای اعمال اوراق اقدام کند.

بیمه کردن سهم توسط انتشار اوراق اختیار فروش تبعی چگونه است؟

برای بیمه کردن سهام و استفاده از اوراق اختیار فروش تبعی باید شرایط زیر را رعایت کرد:

1. سهامداران تنها تعداد محدودی از اوراق اختیار فروش تبعی را میتوانند خریداری کنند.
2. حتما در زمان خرید اوراق اختیار فروش باید مالک سهام شرکت باشید.
3. حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهام شماست.
4. سهامدارانی که اوراق اختیار فروش تبعی را خریداری کرده اند نمی توانند ان را به فرد دیگری به فروش برسانند.
5. در صورتی که بعد از خرید اوراق بخشی از سهام خود را بفروشید و در نتیجه‌ی این معامله، تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست می‌دهد و هزینه‌ای بابت این موضوع به شما برگشت داده نخواهد شد.
6. اوراق اختیار فروش تبعی تا قبل از سررسید غیر قابل معامله‌اند.
7. در صورتی که در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و نیازی به درخواست خاصی نیست.
8. در مواردی که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق می‌گیرد.

ویژگی های اوراق اختیار فروش تبعی

اگر شرکتی تصمیم به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی می کند باید قبل از هر کاری باید اطلاعیه عرضه منتشر کند و سهامداران و سرمایه گذاران بایستی قبل از خرید اوراق اختیار فروش تبعی باید اطلاعیه را مورد بررسی و مطالعه قرار دهند. فرم اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی از ویژگی هایی برخوردار است که در قسمت زیر به آن ها می پردازیم:

منظور از سهم پایه در اوراق اختیار فروش تبعی سهمی است که اوراق اختیار فروش تبعی مبتنی بر آن است.

قیمت اعمال در واقع قیمتی است که عرضه کنند متعهد میشود که سهام پایه اوراق اختیار فروش تبعی را در تاریخ اعمال با آن قیمت تسویه کند.

تاریخی است که برای اعمال اوراق اختیار فروش تبعی تعیین می‌شود.

یکی از عناوینی که در اطلاعیه اوراق اختیار فروش تبعی وجود دارد کارگزار عرضه کننده است و به کارگزاری گفته میشود که عاملیت از “عرضه کننده”، عرضه “اوراق اختیار فروش تبعی” را انجام می دهد.

به فاصله زمانی بین اولین روز معاملاتی تا آخرین روز معاملاتی اوراق اختیار فروش تبعی را دوره معاملاتی می گویند.

به بیشترین و حداکثر ترین تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که یک فرد حقیقی با حقوقی میتواند خریداری کند را سقف خرید می گویند.

سقف اوراق اختیار فروش تبعی که از سوی عرضه‌کننده طی دوره معاملاتی عرضه خواهد شد.

حداقل عرضه اوراق اختیار فروش تبعی توسط عرضه کننده در یک روز است.

همانطور که از نامش پیداست، به قیمتی که در بازار توسط شرکت منتشر کننده این اوراق اختیار فروش تبعی فروخته میشوند می گویند.

قرارداد اختیار معامله چیست و چه نکاتی را شامل می‌شود؟

گذشت زمان و تحولات ایجاد شده در زیست بشری، اَشکال جدیدی از روابط حقوقی را به ارمغان آورده است. در نتیجه این تحولات، قراردادهایی ظهور پیدا کرده‌اند که هم به لحاظ محتوایی و هم به لحاظ شکلی با قالب‌های سنتی که استفاده از آن‌ها از دیرباز در میان اعضای جامعه متداول بوده است، تفاوت دارند. زیست همگام با جهان نوین، مستلزم کسب آگاهی و شناخت نسبت به این روابط حقوقی و مبنای اعتبار قانونیِ آن‌ها است. در این نوشتار، به بررسیِ یکی از این قراردادها تحت عنوان اختیار معامله و نکات حقوقیِ پیرامون آن پرداخته خواهد شد. تلاش بر این خواهد بود که به زبان ساده، مفهوم قرارداد اختیار معامله، مهم‌ترین نکات مرتبط با این قرارداد و مزایای آن مورد بررسی قرار گیرد.

• 1) قرارداد چیست؟
• 2) قرارداد اختیار معامله چیست؟
• 3) قرارداد اختیار معامله بر چند نوع است؟
• 4) مهم‌ترین نکات مرتبط با قرارداد اختیار معامله چیست؟
• 5) قرارداد اختیار معامله چه مزایایی دارد؟
• 6) سخن آخر

قرارداد چیست؟

اَعمال حقوقی که اعضای جامعه انجام می‌دهند، در دو قالب می‌تواند صورت بگیرد؛ قرارداد (یا معامله) و ایقاع. در ایقاع برای آن‌که عمل حقوقی به‌صورت صحیح انجام شود و اثر حقوقی که مدنظر قانون‌‌گذار بوده است، بر آن مترتب شود، اراده یک شخص کافی است. یکی از مهم‌ترین مثال‌های مربوط به این نوع عمل حقوقی (یعنی ایقاع)، ابراء است. در ابراء، طلبکار تعهدی را که بدهکار برای پرداخت دین دارد، از بین می‌برد و اصطلاحاً او را بری‌الذمه می‌کند. برای این‌که این عمل حقوقی به‌طور صحیح انجام شود و در نتیجه آن، تعهدی که بدهکار برای پرداخت دین دارد، از بین برود، فقط به قصد و اراده طلبکار نیاز است. در واقع، اختیار خرید و فروش چیست؟ همین که طلبکار اراده خود را در خصوص بری‌الذمه کردن بدهکار اعلام کند، تعهد بدهکار از بین می‌رود. در قرارداد، وضعیت به گونه‌ای دیگر است. قرارداد، نوعی از عمل حقوقی است که برای آن‌که واقع شود و اثر قانونیِ مربوط به خود را به وجود بیاورد، به قصد و اراده دو شخص نیاز دارد. رایج‌ترین مثالی که در خصوص قرارداد می‌توان مورد اشاره قرار داد، بیع (خرید و فروش) است. بیع یک قرارداد است؛ یعنی برای آن‌که به‌صورت صحیح واقع شود و باعث شود که اثر قانونیِ مربوط به آن (یعنی مالکیت) به وجود آید، به اراده دو شخص یعنی خریدار و فروشنده نیاز است. برای آن‌که قرارداد اختیار خرید و فروش چیست؟ بیع منعقد شود، باید کسی باشد که تصمیم بر فروش مال یا اموال خود داشته باشد و شخصی نیز باید باشد که بخواهد مال یا اموال او را بخرد تا یک قرارداد بیع معتبر شکل بگیرد.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

قرارداد اختیار معامله یا Option قراردادی میان خریدار و فروشنده است که در آن، طرفین قرارداد با هم توافق می‌کنند که در آینده معامله مشخصی را انجام دهند. مطابق این قرارداد، خریدار در ازای پرداخت مبلغ معینی در زمان انعقاد قرارداد، اختیار خرید یا فروش مقدار معینی از داراییِ مندرج در قرارداد را به قیمت تعیین‌شده و در زمان مشخصی پیدا می‌کند. به‌عبارت‌بهتر، فروشنده در قبال دریافت مبلغ معینی این حق را به او واگذار می‌کند. در مقابلِ اختیاری که در این قرارداد برای خریدار در نظر گرفته می‌شود، فروشنده مجبور و ملزم است که اگر در مدت زمان تعیین‌شده خریدار تمایل به خرید یا فروش این دارایی پیدا کرد، اقدام به اجرای قرارداد نماید.

قرارداد اختیار معامله بر چند نوع است؟

قرارداد اختیار معامله بر دو نوع است:

الف. قرارداد اختیار خرید یا Call Option

در قرارداد اختیار خرید، خریدار (دارنده قرارداد) این حق را دارد که مقدار معینی از داراییِ مندرج در قرارداد را به قیمت مشخصی در بازه زمانی معینی خریداری نماید.

ب. قرارداد اختیار فروش یا Put Option

در قرارداد اختیار فروش، خریدار (دارنده قرارداد) این حق را دارد که مقدار معینی از داراییِ مندرج در قرارداد را به قیمت مشخصی در بازه زمانی معینی بفروشد.

مهم‌ترین نکات مرتبط با قرارداد اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله یکی از مفاهیم پیچیده و نوین بازار سرمایه است. از آن‌چه که در خصوص قرارداد اختیار معامله ذکر شده است، نکات زیر استنباط می‌شود:

1. همانطور که از تعریف قرارداد اختیار معامله مشخص است، در این قرارداد خریدار (یعنی دارنده قرارداد) هیچ تعهد و الزامی برای اجرای حق خود ندارد. او می‌تواند از خرید یا فروش داراییِ موضوع قرارداد انصراف دهد و اگر این کار را انجام دهد، داراییِ تعیین‌شده در قرارداد در اختیار فروشنده قرار می‌گیرد و خریدار نیز مبلغی را که به هنگام انعقاد قرارداد پرداخت کرده است، از دست می‌دهد.
2. در مقابلِ حق و اختیاری که برای خریدار وجود دارد، فروشنده در صورت خواست خریدار ملزم به اجرای قرارداد خواهد بود.
3. در قرارداد اختیار معامله اروپایی، خریدار در سررسید زمان تعیین‌شده می‌تواند از اختیار خود برای خرید یا فروش استفاده نماید و قبل از سررسید این اختیار را ندارد. این در حالی است که در اختیار معامله آمریکایی، خریدار در طول مدت زمان تعیین‌شده نیز می‌تواند از اختیار خود برای خرید یا فروش استفاده کند.
4. در قرارداد اختیار معامله باید 4 مؤلفه وجود داشته باشد: باید نوع اختیار معامله مشخص باشد؛ باید مدت زمانی که خریدار می‌تواند در آن از اختیار خود استفاده نماید، مشخص باشد؛ باید قیمت اِعمال که در زمان سررسید، خرید یا فروش براساس آن صورت می‌گیرد، مشخص باشد؛ باید مبلغی که خریدار در همان ابتدا بابت حق اختیار پرداخت می‌کند، مشخص باشد.

قرارداد اختیار معامله چه مزایایی دارد؟

حال که به‌صورت کلی با اختیار خرید و فروش چیست؟ تعریف و ویژگی‌های قرارداد اختیار معامله آشنا شدیم، باید به برخی از مزایایی که این قرارداد دارد، اشاره نماییم. برخی از مزایای قرارداد اختیار معامله به شرح زیر است:

الف. قرارداد اختیار معامله به سرمایه‌گذار این اجازه را می‌دهد که ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت کاهش دهد.

ب. با توجه به این‌که در قرارداد اختیار معامله، بازه زمانیِ خاصی تعیین می‌شود، خریدار این امکان را به دست می‌آورد که برای اتخاذ یک تصمیم مناسب، زمان کافی در اختیار داشته باشد.

پ. قرارداد اختیار معامله این فرصت را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که موقعیت خود را براساس شرایطی که ممکن است در بازار سرمایه اختیار خرید و فروش چیست؟ به وجود آید، تنظیم نمایند.

سخن آخر

قرارداد اختیار معامله، اصطلاحی است که امروزه در حوزه‌هایی هم‌چون بورس کاربرد دارد و در خصوص سهام شرکت‌های بزرگ انجام می‌شود. ورود در حوزه معاملات و قراردادهای نوین، به‌طور مضاعف مستلزم آشنایی با مفاهیم و ساز و کارهایی است که در این حوزه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدیهی است که اگر اعضای جامعه بدون داشتن اطلاعات کافی وارد این حوزه‌ها شوند، متحمل ضرر و زیان بسیاری خواهند شد و کاهش ریسک جای خود را به افزایش ریسک خواهد داد. سامانه دعاوی تخصصیِ وینداد با در اختیار داشتنِ کارشناسان حقوقیِ با تجربه می‌تواند زمینه اقدام صحیح در این خصوص را برای شما فراهم نماید.