معامله نفت خام چیست؟

جزییات عرضه نفت خام در بورس انرژی

به گزارش تیتربرتر؛ بنابر گزارش شرکت ملی نفت ایران، امیرحسین تبیانیان با اشاره به اینکه نخستین عرضه نفت خام و میعانات گازی در سال جاری، هفته آینده انجام خواهد شد، ‌ گفت: حجم عرضه هفته آینده در اطلاعیه‌ای اعلام می‌شود.

وی با بیان اینه قیمت نفت در روزهای اخیر نوسان زیادی داشته، ادامه داد:‌ بر این اساس قیمت عرضه در روزهای نزدیک به عرضه اعلام می‌شود.

تبیانیان علت عدم عرضه در هفته‌های ابتدایی سال را درخواست برای عرضه در سال ۹۹ اعلام کرد و افزود: مجوزی که در اختیار ما بود مربوط به سال ۹۸ می‌شد و بر اساس بودجه همان سال تدوین شده بود. بنابر این، درخواست تمدید مجوز و انجام اصلاحات مورد نیاز را مطرح کردیم و تلاش شد تا در نخستین فرصت عرضه انجام شود.

نماینده شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی تاکید کرد: البته اصلاحات انجام شده در شرایط فروش و معامله نیست بلکه بیشتر مربوط به مجوزهایی می‌شود که برای عرضه در سال ۹۹ مورد نیاز بوده است.

عرضه نفت خام در بورس انرژی به عنوان راهکاری برای دور زدن تحریم و همچنین برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به‌منظور صادرات نفت‌خام چند سالی است که در دستور کار قرار دارد، با این حال تا سال گذشته اقدام عملی در این زمینه اتفاق نیفتاد.

طبق قانون بودجه سال گذشته، دهم اردیبهشت ماه سال ۹۸ بود که وزیر نفت شیوه‌نامه عرضه نفت خام در بورس را ابلاغ کرد تا بر آن اساس نفت خام سبک و سنگین و میعانات گازی برای فروش به بخش خصوصی داخلی و خارجی عرضه شده و این افراد نفت خریداری شده را به مشتریان خارجی برسانند.

با این حال عرضه نفت و میعانات با اقبال چندانی مواجه نشد و نفت خام بورسی بی‌مشتری ماند و در سال گذشته تنها حدود یک میلیون بشکه نفت خام سبک و ۸۰ هزار بشکه نفت خام سنگین به فروش رسیده و میعانات گازی روی دست فروشنده ماند.

بورس انرژی چیست؟

شرکت بورس انرژی (سهامی عام) بر اساس قانون بازار بورس اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه 1384 مجلس شورای اسلامی تاسیس و در تاریخ 1391/04/17 در اداره کل ثبت شرکت‌ها و موسسات غیر تجاری به ثبت رسید.

فعالیت‌های عملیاتی بورس انرژی در زمینه انجام معاملات نقدی، قرارداد سلف موازی استاندارد، قراردادهای آتی و اختیار معامله و به منظور مرتفع‌سازی نیازهایی چون خرید و فروش منابع انرژی، تامین مالی برای تولیدکنندگان و تامین منابع انرژی برای توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان، از اوایل خرداد ماه همان سال آغار نمود.

دلایل راه‌اندازی بورس انرژی

ایران به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز و دارنده یکی از بزرگترین ذخایر و منابع هیدروکربوری جهان شناخته می‌شود. از سوی دیگر با توجه به رویکرد مطرح در سند چشم انداز 1404 در ارتقاء جایگاه جمهوری اسلامی ایران به کشور اول منطقه از لحاظ اقتصادی، سیاسی ، علمی و … لزوم تاسیس بازاری متشکل جهت کشف قیمت و معامله نفت به عنوان یک کالای استراتژیک در منطقه بیش از گذشته احساس و همین موضوع زمینه ساز طرح قیمت گذاری نفت در داخل کشور شد .

از آنجا که یکی از بهترین و شفاف‌ترین مکانیزم‌های قیمت گذاری محصولات، عرضه آنها در بورس می‌باشد، در اوایل دهه 80 ایده تاسیس بورسی برای انجام معاملات نفت طی فرآیندی مشترک میان وزارتخانه های نفت و اقتصاد شکل گرفت. در فاز نخست برای محقق شدن این ایده در اواخر بهمن 1386 مبادلات فرآورده های نفت و پتروشیمی در بازار سرمایه آغاز گردید.

از سویی با وجود زیرساخت‌های موجود در صنعت برق کشور که آن را از کشورهای منطقه متمایز می‌سازد، همزمان با فعالیت‌ها در راستای شکل گیری بورس نفت، لزوم راه اندازی بورس برق در ادامه توسعه بازار برق کشور احساس شد. در خرداد 87 شورای عالی بورس با تاسیس بورس برق موافقت می‌کند. در این بین تشکیل معامله نفت خام چیست؟ بازاری منسجم برای در بر گیری همه کالاهای از جنس انرژی و تشکیل بورسی جامع و واحد برای معاملات انواع حامل‌های انرژی پیشنهاد شد.

شورای عالی بورس و اوراق بهادار در جلسه 1390/03/30 با تجمیع درخواست‌های جداگانه برای راه اندازی بورس نفت و برق به راه اندازی بورس انرژی رای داد.

بر این اساس بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور جهت عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی ، برق، گاز طبیعی ، زغال سنگ ، حق آلودگی و سایر حامل‌های انرژی شکل گرفت. متعاقب صدور مجوز فعالیت بورس انرژی و برای تعیین گروه‌های سهامداری این بورس، سازمان بورس و اوراق بهادار، فراخوانی را در تاریخ 1390/04/05 جهت مشارکت نهادهای مالی و فعالان صنعت نفت ، گاز و فراورده های نفتی، برق و با قید ترکیب 60 درصد نهادهای مالی ، 20 درصد فعالان صنعت برق و نفت و 20 درصد عموم مردم و سقف 5/2 درصد برای هر متقاضی منتشرنمود. در تاریخ یازدهم اسفند 1390 مجمع عمومی مؤسس شرکت بورس انرژی برگزار گردید و از بین کاندیداهای عضویت در هیئت مدیره، 7 عضو اصلی و 2 عضو علی‌البدل انتخاب شدند.

اهداف بورس انرژی

ماموریت سازمانی: ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، جهت رفع انحصار و کشف عادلانه قیمت حاملهای انرژی.

• تبیین، تحکیم و ارتقاء جایگاه و کارکردهای بورس انرژی برای ذینفعان
• بکارگیری رویه های موثر جهت حفظ سلامت بازار و صیانت ازحقوق ذینفعان
• طراحی ابزارها و محصولات جدید با توجه به نیازهای ذینفعان و اقتضائات محیطی
• تجهیز بهینه منابع فیزیکی و توسعه مستمرسرمایه های انسانی
• ارزش آفرینی و تامین منافع سهامداران
• تعامل و همکاری موثر با نهادهای فعال در بازارهای مالی

بازارهای بورس انرژی

بورس انرژی دارای سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی است. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل‌های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است.

نحوه و فرآیند انجام معاملات در بورس انرژی

مشتریان بورس انرژی اهم از خریداران و فروشندگان موظفند که قبل از انجام معاملات در بورس اقدام به اخذ کد نمایند.

فرآیند انجام کار به این صورت است:

متقاضیان با مراجعه به شرکت مدیریت شبکه برق ایران، فرم تکمیل شده و ممهور «معرفی نامه جهت درخواست کد خاص برای معاملات برق در بورس انرژی» را از آن شرکت دریافت می‌نمایند. سپس با تکمیل فرم‌های

1 – احراز هویت مشتری
2 – درخواست کد معاملاتی
3 – بیانیه ریسک ( موجود در دفاتر شرکت‌های کارگزاری و بخش بازارها فرم‌ها در وبسایت شرکت بورس انرژی)

نسبت به اخذ کد معاملاتی از طریق شرکت‌های کارگزاری دارای مجوز فعالیت در بورس انرژی اقدام نمایند. لازم به ذکر است متقاضیان باید در هنگام مراجعه به شرکت‌های کارگزاری، مدارک و اطلاعات مندرج دربند ب ماده 21 دستورالعمل معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در بورس انرژی شامل موارد ذیل را جهت ارائه به همراه داشته باشند:

1 – اطلاعات در خصوص اساسنامه، شناسه ملی، شرکتنامه، آگهی روزنامة رسمی درخصوص تأسیس وآخرین تغییرات آن، آگهی آخرین تغییرات مدیران وصاحبان امضای مجاز، ترکیب سهامداران، مالکان یا شرکاء بالای ده درصد، مؤسسان، اعضای هیأت مدیره و مدیرعامل، بازرسان، حسابرسان ونشانی اقامتگاه آنان؛
2 – اطلاعات مربوط به حساب بانکی مرتبط بامعاملات کالا یا اوراق بهادارمبتنی بر کالا؛
3 – اطلاعات درمورد حجم معاملات قبلی؛
4 – اصل مدرک شناسایی صاحبان امضای مجاز شامل شناسنامه وکارت ملی وکپی مصدق تمامی صفحات مدارک مذکور.

پس از دریافت کد معاملاتی مشتریان می توانند اقدام به معامله نمایند. برای معاملات، مشتریان موظفند قبل از شروع تالارهای بورس انرژی سفارش خرید خود را به کارگزار ارسال نمایند.

۷۰ هزار بشکه نفت خام در بورس انرژی معامله شد

در نخستین عرضه نفت خام سنگین در بورس انرژی ایران، دو محموله نفت خام درمجموع به میزان ۷۰ هزار بشکه معامله شد.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا از شانا، امیرحسین تبیانیان، نماینده شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی، با اشاره به عرضه امروز نفت خام سنگین به‌عنوان نخستین عرضه نفت سنگین در سال ۹۸ گفت: در این عرضه ۷۰ هزار بشکه نفت خام سنگین در قالب دو محموله ۳۵ هزار بشکه‌ای معامله شد.

وی افزود: قیمت این عرضه ۶۳ دلار و ۵۱ سنت تعیین‌شده بود که درنهایت باقیمت ۶۰ دلار و ۶۸ سنت به ازای هر بشکه معامله شد.

به گفته تبیانیان، امکان خرید نفت تا عصر فردا (11 اردیبهشت) فراهم است و روال عملیات بانکی و تحویل محموله نیز مطابق اطلاعیه شرکت ملی نفت ایران انجام می‌شود.

وی عنوان کرد: ۱۷ اردیبهشت‌ماه نیز یک‌میلیون بشکه میعانات گازی پارس جنوبی در بورس عرضه خواهد شد.

بر اساس این گزارش، عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران به‌منظور تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به‌منظور صادرات نفت خام در دستور کار قرارگرفته است.

همبستگی نفت در فارکس

همبستگی نفت در فارکس موضوع دیگری است که باید در مفاهیم همبستگی یاد بگیریم. بیایید در مورد یک طلای دیگر صحبت بکنیم، شاید این نکته را بدانید به طلای خام (Crude oil) همچنین «طلای سیاه» نیز می‌گویند.

نقت مثل یک مواد مخدر است که در رگ‌های اقتصاد جهانی جریان دارد. دلیل این موضوع این است که منبع انرژی در حال حاضر نفت است.

همبستگی نفت و دلار کانادا (CAD)

کانادا یکی از بزرگترین تولید‌کنندگان نفت در جهان است که حدود ۳ میلیون بشکه در روز به آمریکا صادر می‌کند. این امر باعث شده کانادا بزرگترین تامین‌کننده نفت برای آمریکا باشد.

به دلیل این حجم از تولید توسط کانادا، دلار کانادا نیز به این ترتیب مورد تقاضا قرار گرفته است.

همچنین، به این مورد توجه کنید که اقتصاد کانادا، وابسته به صادرات است، زیرا حدود ۸۵٪ صادراتش به سمت برادرش، آمریکا می‌رود.

به همین دلایلی که گفته شد، USD/CAD بسیار تحت تاثیر واکنش آمریکا به قیمت نفت است. اگر تقاضا برای نفت افزایش یابد، تولید‌کنندگان برای رفع نیازشان باید بیشتر نفت بخرند و همین دلیل باعث می‌شود قیمت نفت افزایش یابد که یعنی USD/CAD کاهش می‌یابد.

اگر تقاضای ایالات متحده کم شود، اتفاق برعکس میشود. یعنی تقاضای نفت کم می‌شود و در نتیجه تقاضای CAD نیز کم خواهد شد.

پس تا اینجا متوجه شده‌اید که نفت با USD/CAD همبستگی منفی دارد! آمار بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶، ۹۳٪ همبستگی بین این دو نماد را نشان می‌دهد.

برای اینکه این همبستگی را دقیق‌تر متوجه شوید، در تصویر زیر، نمودار USD/CAD وارونه (Inverted) شده است. در این تصویر به خوبی مشخص است که این دو نماد شبیه به هم حرکت می‌کنند.

پس در اینجا متوجه شدیم قیمت این دو نماد روی همدیگر تاثیر بسیار زیادی می‌گذارند، به همین دلیل بار دیگر اگر قصد ترید روی نفت را داشتید، به رابطه جالب آن با USD/CAD توجه کنید.

همبستگی نفت و دلار آمریکا (USD)

طبق داده‌های تاریخی، قیمت نفت با قیمت دلار، رابطه عکس داشته‌اند. علیت این امر ۲ عامل زیر است:

۱. معیار یک بشکه نفت در جهان به دلار محاسبه می‌شود. وقتی دلار آمریکا قوی می‌شود، شما به دلار کمتری برای خرید یک بشکه نفت نیاز خواهید داشت. وقتی دلار آمریکا ضعیف می‌شود، قیمت نفت بالاتر خواهد بود.

۲. در طول تاریخ، ایالات متحده یک وارد‌کننده بسیار بزرگ نفت بوده است. بالا رفتن قیمت نفت، تراز تجاری (Trade balance) آمریکا را با کمبود مواجه می‌کند، این یعنی مقدار بیشتری دلار از آمریکا خارج خواهد شد.

این رابطه کم و بیش تا ده سال پیش وجود داشت، اما اوضاع تغییر کرد. بر اساس تازه‌ترین دست‌آورد‌های تکنولوژیکی آمریکا مرسوم به فن‌آوری حفاری و شکاف افقی (Horizontal Drilling and Fracking technology)، صنعت تولید نفت داخلی آمریکا بسیار پیشرفت کرده است.

در حقیقت، ایالات متحده در سال ۲۰۱۱ به یکی از بزرگترین صادر‌کنندگان فرآورده‌های نفتی تصفیه شده (Refined petroleum products) تبدیل شد و در حال حاضر بزرگترین تولید‌کننده نفت خام در جهان است، آمریکا حتی از عربستان سعودی و روسیه نیز پیشی گرفته است!

تصویر زیر مربوط به ۱۰ کشور برتر تولید‌کننده نفت است، بر اساس آمار سال ۲۰۱۷، ایران در رتبه ۵ قرار دارد:

بر اساس آمار در حال حاضر ایالات متحده حدود ۹۰ درصد انرژی مصرفی خودش را تامین می‌کند.

با توجه به این داده‌ها و در نتیجه، اگر قیمت نفت و اوضاع و احوال آن را در چند سال اخیر دنبال کرده بودید، متوجه می‌شدید که نفت از فرم همبستگی منفی‌ای که با دلار داشت خارج شده است. حتی می‌توان گفت دیگر ثبات ندارد.

در چند سال اخیر و تا قبل از شروع دوران کرونا، بیشتر اوقات، همچنان رابطه نفت و شاخص دلار آمریکا، همبستگی منفی (Negative correlation) داشتند. اما این وضعیت دیری نپایید. به نظر می‌آید رابطه دلار آمریکا و نفت کم کم گرایش همبستگی مثبت (Positive correlation) به خود می‌گیرد.

آیا دلار دارد به یک ارز نفتی (Petrocurrency) تبدیل می‌شود؟ این یک اصطلاح است که به ارز کشورهایی مثل کانادا، روسیه و نروژ به دلیل صادرات نفت بالا اطلاق می‌شود. آمریکا در حال حاضر با توجه به این موضوعات یک قطب تولید نفت است و خودش به بزرگترین معیار تعیین قیمت نفت تبدیل شده است. قبل از این عربستان این قدرت را داشت.

پس پیشبینی آینده به این شکل است که درآمد حاصله از نفت، نقش بزرگی در اقتصاد آمریکا بازی خواهد کرد و معنی همه این‌ها این است که وقتی قیمت نفت بالا رود، ارزش دلار نیز بالا خواهد رفت و برعکس!

نتیجه‌گیری

هیچ کدام از اتفاقات در جهان در حقیقت یک اتفاق نیستند. گردش قرت‌ها یا رسیدن به قدرت در بازار نفت. در وضعیتی از تاریخ هستیم که جواب خیلی از اتفاقات را می‌توان با انعکاس آن در بازار مالی متوجه شد. حتی وقوع یک جنگ یا آشوب نیز با توجه به چارت طلا و نفت قابل مشاهده است. درس‌های از این دست برای افزایش قدرت دید شما به بازار نیاز است.

۷۰ هزار بشکه نفت خام در بورس انرژی معامله شد

در نخستین عرضه نفت خام سنگین در بورس انرژی ایران، دو محموله نفت خام درمجموع به میزان ۷۰ هزار بشکه معامله شد.

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری آنا از شانا، امیرحسین تبیانیان، نماینده شرکت ملی نفت ایران در بورس انرژی، با اشاره به عرضه امروز نفت خام سنگین به‌عنوان نخستین عرضه نفت سنگین در سال ۹۸ گفت: در این عرضه ۷۰ هزار بشکه نفت خام سنگین در قالب دو محموله ۳۵ هزار بشکه‌ای معامله شد.

وی افزود: قیمت این عرضه ۶۳ دلار و ۵۱ سنت تعیین‌شده بود که درنهایت باقیمت ۶۰ دلار و ۶۸ سنت به ازای هر بشکه معامله شد.

به گفته تبیانیان، امکان خرید نفت تا عصر فردا (11 اردیبهشت) فراهم است و روال عملیات بانکی و تحویل محموله نیز مطابق اطلاعیه شرکت ملی نفت ایران انجام می‌شود.

وی عنوان کرد: ۱۷ اردیبهشت‌ماه نیز یک‌میلیون بشکه میعانات گازی پارس جنوبی در بورس عرضه خواهد شد.

بر اساس این گزارش، عرضه نفت خام در بورس انرژی ایران به‌منظور تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مبتنی بر ایجاد تنوع در روش‌های فروش نفت و استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی به‌منظور صادرات نفت خام در دستور کار قرارگرفته است.

پاسخ به ۷ ابهام عرضه نفت خام در بورس

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، راه‌اندازی بورس نفت و فروش نفت خام در بورس از جمله اقداماتی است که به طور مکرر مورد تاکید رئیس‌جمهور قرار گرفته و کارشناسان زیادی نیز راه‌اندازی بورس نفت را در صورت رعایت کامل ضوابط راه‌اندازی چنین بورس‌هایی در ایران و خاورمیانه ارزشمند تلقی می‌کنند. با این وجود پس از کش و قوس فراوان بالاخره نفت خام ۴ هفته پیش برای اولین بار عرضه شد و پس از چانه‌زنی فراوان چهارشنبه گذشته اولین محموله آن به فروش رفت.
مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفتدر پاسخ به ابهامات مطرح عرضه بخش قابل توجهی از نفت ایران در بورس را ممکن دانسته و می‌گوید: فعلا عرضه موجود را ادامه می‌دهیم، اما امیدواریم استقبال صورت گیرد تا بتوانیم عرضه نفت در بورس را افزایش دهیم. در عین حال رئیس جمهور در جلسه تودیع و معارفه وزیر جدید نفت از حاکمیت دلار در بازارهای جهانی شدیدا انتقاد کرده و خواستار جایگزینی دلار با دیگر ارزها در مبادلات جهانی شده بود.بر این اساس با سید محسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت درباره عرضه نفت خام در بورس نفت و امکان استفاده از ارزهای گوناگون در مبادلات نفتی گفت‌وگو کردیم.

فارس: یکی از مسائلی که درباره عرضه نفت خام در بورس مطرح است، این است که خریداران معتقدند فروش محموله‌های خارج از بورس ارزان‌تر از فروش نفت در بورس است. آیا چنین چیزی واقعیت دارد؟
قمصری: این عادت ما است که معمولا اگر قاضی معامله نفت خام چیست؟ به نفع ما رأی ندهد عدالت او را زیر سؤال می بریم. عرضه قبلی ما نفت خام استاندارد با پرمیوم ۶۵ سنت بوده است.همزمان همین نفت خام را با پرمیوم ۱ دلار و ۱۰ سنت خارج از بورس فروخته‌ایم. ما برای آنکه بازار را تشویق کنیم پرمیوم را کاهش دادیم در حالی که چیزی که در بورس از ما خواستند ۶ دلار و ۷۰ سنت زیر قیمت بود.
اگر اینجا ملک شخصی من بود شاید این کار را می‌کردم اما این منابع مال ملت است و ما حق نداریم حتی ۱ سنت زیر قیمت بفروشم. این خریداران چون توان خرید ندارند چنین مواردی را مطرح می‌کنند.
واقعیت این است که اسناد مشخص است و ما تنها سازمانی هستیم که در کشور زیر کنترل همزمان ۵ سازمان نظارتی هستیم. بنابراین مطمئن باشید اگر مشکلی وجود داشت حتما این سازمان‌های نظارتی اعتراض می‌کردند.

فارس: خریداران موضوع دیگری را نیز مطرح می‌کنند مبنی بر اینکه در بعضی محموله‌های فروش نفت خارج از بورس تخفیف‌های ارائه می‌شود اما می‌گویند چنین تخفیف‌هایی در عرضه محموله‌ها در بورس ارائه نمی‌شود یا بسیار کمتر است.
قمصری: به یاد نمی‌آورم به کسی تخفیفی داده باشیم. ما قیمت‌های رسمی برای فروش نفت داریم چون پالایشگران به طور مستقیم از ما نفت می‌خرند و واسطه‌ای بین ما نیست. قیمت رسمی به صورت ماهیانه اعلام می‌شود و هیچ تخفیفی نیز به خریداران داده نمی‌شود.

فارس: موضوع دیگری که درباره راه‌اندازی بورس وجود دارد و رئیس جمهور نیز چندین بار درباره آن صحبت کرده‌اند محوریت دلار در معاملات نفتی است. آیا کشورهای طرف قرارداد پیشنهاداتی برای انجام معاملات نفتی با ارزی غیر از دلار ارائه کرده‌اند؟ آیا امکان چنین کاری در یک روند طولانی مدت وجود دارد؟

قمصری: نمی‌توان گفت هیچ کاری شدنی نیست. هر کاری ممکن است عملیاتی باشد اما رقابت در فروش نفت بسیار تنگاتنگ است و در بحث شرکت در بازارهای مختلف و کسب سهم اصلا رحمی وجود ندارد. اگر بی‌دقتی انجام شود سهم بازار از دست می‌رود و امکان بازگشت وجود ندارد. شاید یکی از نگرانی‌های ما در موضوع هند هم این بود که ما سهم خودمان را از دست بدهیم. اگر ما منفعل عمل می‌کردیم و سهم خود را از دست می‌دادیم و عربستان جای ما را می‌گرفت قطعا نمی‌توانستیم باز گردیم.
ما قطعا تلاش می‌کنیم سهم خود در بازارهای جهانی را از دست ندهیم اما ممکن است در بعضی موارد سهم خود را جابجا کنیم. تمام تلاش ما این است که معامله نفت خام چیست؟ آنچه نفت تولید شود را بفروشیم و چیزی را نگه نداریم. ممکن است در زمان‌های مختلف شرایط ایجاب کند در بازارهای گوناگون حضور بیشتری داشته باشیم. ما به نوعی عمل می‌کنیم که سهم خود را حفظ کرده و از رقبا عقب نیفتیم.
به نظر ما از نظر فنی فروش نفت به ارزهای مختلف عملی نیست برای اینکه خرید و فروش نفت در دنیا متکی به شاخص‌های خاصی است که همه این شاخص‌ها بر مبنای دلار تعریف شده‌اند. تمام معاملاتی که در دنیا انجام می‌شود چه در بورس‌ها و چه در مذاکرات مستقیم بر اساس دلار انجام می‌شود. در انتها بعضی کشورها دلار را به هر ارزی که تمایل داشته باشند تبدیل و آن را دریافت می‌کنند.
انجام معامله با ارزی غیر از دلار در شرایط موجود اگر چه نمی‌توان گفت غیر ممکن است اما چندان سهل هم نخواهد بود. سهل نبودن آن هم به خاطر ریسک موجود در آن است.
به عنوان مثال یک محموله یک میلیون بشکه‌ای که ۱۰۰ میلیون دلار ارزش دارد در تبدیل به ریال رقم بالایی را شامل می‌شود. فرض کنید ما بخواهیم این محموله را به ریال بفروشیم. کدام خریداری حاضر است ریسک کرده و آن را به ریال بخرد؟

فارس: حتی خریداران ایرانی هم حاضر به این کار نیستند؟
قمصری: نه نیستند. فرض کنید قیمت دلار ناگهان بالا یا پایین برود. خریدار چگونه ریسک خرید را پوشش خواهد داد؟ به هر حال رقم، رقم بالایی است و ما هم در داخل کشور پوشش‌های هجینگ و بیمه‌ای در اختیار نداریم که خریدار بتواند با دلار ۱۱۰۰ تومان محموله را بخرد و خود را بیمه کند.
بنابراین ما تصور می‌کنیم در شرایط حاضر فروش نفت به ارزی غیر از دلار عملیاتی نیست. البته در انتها وجوه را می‌توان برای دریافت به هر ارزی تبدیل کرد.

فارس: شما عدم وجود پوشش‌های بیمه‌ای و هجینگ ارزی را به عنوان مانعی برای تحقق این امر برشمردید. آیا موانع جدی دیگری نیز وجود دارد؟ در عین حال این سؤال نیز مطرح است که انجام معاملات با استفاده از ارز واحد انرژی یا فروش نفت به طلا با توجه به ارزش ذاتی آن ممکن خواهد بود؟
قمصری: حتی اگر بخواهیم به طلا بفروشیم باید ایندکس یا شاخص اولیه را داشته باشیم یعنی اول هزار بشکه نفت ۱۰۰ دلاری را به دلار محاسبه کنم بعد قیمت هر اونس طلا را بسنجیم و آن را تبدیل کنم. یعنی پایه معاملات نفت طلا نیست و باز هم تبدیل خواهد شد. باز هم تفاوتی نمی‌کند.
فعلا راهی برای انجام چنین کاری وجود ندارد چراکه در حال حاضر شاخص انجام معاملات دلار است. ما آرزو می‌کنیم ارز برتری در دنیا ظاهر شود که چنین کار امکان‌پذیر شود. زمانی این انتظار وجود داشت که یورو این وظیفه را برعهده بگیرد اما یورو نتوانست.

فارس: طلا با توجه به ارزش ذاتی خود چنین شانسی ندارد؟
قمصری: طلا نیز یک ارزش اعتباری متغیر دارد. نوسانات طلا نیز بر اساس دلار انجام می‌شود.

فارس: قبل از جنگ دوم جهانی طلا تنها پایه پشتیبانی پول‌ها بود بعد از جنگ دلار هم به این پایه اضافه شد. استفاده از دلار ضررهای سنگینی را متوجه استفاده‌کنندگان از آن می‌کند. به همین دلیل بسیاری از کشورها به دنبال تغییر ارز مورد مبادله خود هستید و اتحادیه‌های کوچک تبادلات ارزی تشکیل می‌دهند. طلا پیش از ۵۰یا ۶۰ سال پیش اعتبار پشتیبانی از ارزها را بصورت انحصاری در اختیار داشت. در حال حاضر امکان برگشتن طلا به آن شرایط وجود دارد؟
قمصری: امکان آن بسیار ضعیف است. طلا با توجه به تقاضای بالایی که در مورد آن وجود دارد یک کالای در حال مبادله است. مانند این است که شما بخواهید گندم را به مأخذ جو خرید و فروش کنید. اینها هر دو کالا هستند و چنین چیزی مشکل است. ما امیدواریم ارز جدید غیر از دلار بتواند جایگزین شود اما طلا بعید است بتواند چنین نقشی بازی کند.

فارس: برنامه آینده شما برای عرضه نفت خام در بورس چیست؟
قمصری: ما به شرطی که معامله انجام شود عرضه نفت در بورس را افزایش می دهیم.

فارس: افقی را در این رابطه تعریف کرده‌اید؟
قمصری: فعلا عرضه موجود را ادامه می‌دهیم. امیدواریم استقبال صورت بگیرد تا بتوانیم عرضه را افزایش دهیم.

فارس: امکان اینکه درصد قابل توجهی از نفت ایران در بورس عرضه شود وجود دارد؟
قمصری: قابل بررسی است. چرا که نه.

فارس: مذاکراتی وجود داشته که کشورهای دیگر نفت خود را در بورس ایران عرضه کنند؟ معامله نفت خام چیست؟ قبلا قرار بود عرضه دو جانبه نفت روسیه در ایران و نفت ایران در روسیه اجرایی شود.

قمصری: این انتظار که ما فرض کنیم کشورهای دیگر حاضرند نفت خود را در بورس ما عرضه کنند خوب است اما بورس ما فعلا شرایط و زیرساخت‌های لازم را ندارد.
فرض کنید نفت یک کشور در این بورس عرضه شد و خریدار آن را خرید. تبادل پول چگونه باید انجام شود؟ آن هم در شرایطی که ما در نقل و انتقال پول خودمان در زحمت هستیم. در واقع یکی از زیرساخت‌های لازم بورس سیستم بانکی بسیار قوی، پویا و موفق است که من تصور می‌کنم در حال حاضر فاقد آن هستیم.

فارس: ابزارهای دیگری نیز وجود دارد که باید ایجاد شود؟
قمصری: بله ابزارهای ارتباطی و ابزارهای IT‌ از جمله ابزارهایی است که قطعا باید ایجاد شود. واقعیت آن است که بورسی موفق است که مبادلات over the counter یا خارج از بورس آن موفق باشد. اگر انتظار داشته باشد مه خریداران با مراجعه حضوری در بورس معامله کنند قطعا عملی نیست.

فارس: برای فعال‌تر کردن بورس نفت برنامه‌ای دارید؟
قمصری: برنامه خاصی به جز عرضه نداریم. امیدوارم بورس به گونه‌ای عمل کند که ما را برای عرضه بیشتر تشویق کند.