تحلیل تکنیکال چیست؟ آشنایی با تابلوخوانی و فیلتر نویسی بورس
یکی از روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات بورس، روش تکنیکال است. به طور کلی دو روش برای بررسی و آنالیز اطلاعات در بورس وجود دارد. تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال جزو روش های اصلی تحلیل معاملات بورس است.
به گزارش بازار، تحلیل تکنیکال در بورس یکی از روش های آنالیز بورس است. این روش کاربرد فراوانی داشته و مورد استقبال افراد زیادی قرار دارد. در این روش نمودارهای قیمت سهم نشان دهنده وضعیت نماد بوده و پیش بینی آینده نماد از روی آن صورت می گیرد. برای نوسان گیری از تحلیل تکنیکال نمودارهای قیمت استفاده می شود.
یکی از روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات بورس، روش تکنیکال است. به طور کلی دو روش برای بررسی و آنالیز اطلاعات در بورس وجود دارد. تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال جزو روش های اصلی تحلیل معاملات بورس است. تحلیل بنیادی به بررسی اطلاعات کلان نمادهای بورسی می پردازد. اطلاعاتی از قبیل پیش بینی سود آینده، صورت حساب های مالی، گزارشات مجمع، میزان سود و زیان، بررسی نمای کلی و وضعیت اقتصادی کشور از جمله متغیرهای مورد بررسی در تحلیل بنیادی است. در مقابل روش تکنیکال با بررسی نمودارهای قیمت نمادهای مختلف به آنالیز آن می پردازد.
تجزیه و تحلیل تکنیکال در بورس
تجزیه و تحلیل تکنیکال جزو روش های محبوب آنالیز بورس است. در این روش قیمت همه چیز است. از نظر کارشناسان روش تکنیکال، همه چیز در بازار بورس خود را در نمودار قیمت نشان می دهد. با بررسی و آنالیز نمودار قیمت در بازه های زمانی مختلف می توان به تعیین استراتژی معاملاتی پرداخت. روش تکنیکال به ما می گوید که تاریخ تکرار می شود، لذا بررسی نمودار قیمت در گذشته می تواند راهی برای پیش بینی آینده نماد باشد. انواع نمودارهای میله ای، شمعی و خطی نشان دهنده روند قیمت سهم خواهند بود. هر روند، شکل نمودارهای شمعی، نزول و صعود در نمودار معنی مشخصی دارد، لذا با تجزیه و تحلیل نمودار می توان به پیش بینی آینده قیمت سهام پرداخت.
درست است که هنر تحلیل تکنیکال بر روی اعداد و ارقام تمرکز دارد اما برای اینکه تحلیلگر بهتری باشیم، جنس دارایی را نیز باید در تحلیل درنظر بگیریم. بهعبارتی دیگر شما نمیتوانید همانطور که نمودار یک ارز دیجیتال را تحلیل میکنید، به همان روش نمودار دلار/ریال و یا نمودار قیمت پیاز را نیز تحلیل کنید. زیرا جنس و ماهیت اینها باهم فرق میکند. پس نوع مولفههایی که برای تجزیه و تحلیل درنظر میگیریم نیز باید فرق کند و نگاه ما به نمودار باید متناسب با جنس دارایی باشد. لازم به ذکر است همانطور که قدیمیها میگفتند "کار نیکو از پر کردن است"، در هنر تحلیل تکنیکال نیز شما نیاز به تمرین مداوم دارید تا مطالبی را که آموختهاید، بهتر درک کنید. مولفههایی که برای هواشناسی هوای ایران درنظر میگیرند با هواشناسی کره مریخ قطعا متفاوت است. و ما نمیتوانیم با مولفههای یکسان با کره زمین، هوای فردای مریخ را نیز بررسی کنیم.
تحلیل تکنیکال چیست
نمودارهای قیمت که در تحلیل تکنیکال بکار می روند، کاربرد فراوانی در معامله گری در بورس دارند. یکی از کاربردهای استفاده از نمودار قیمت نمادهای مختلف، نوسان گیری است. در روش نوسان گیری با انتخاب نمادهای پرسود و انتخاب زمان ورود و خروج به بازار می توان از رشد قیمت سهم خریداری شده سود بدست آورد. این روش کوتاه مدت معامله گری در بورس سود خوبی داشته و طرفداران زیادی دارد. از دیگر کاربردهای نمودارهای قیمت تعیین زمان ورود و خروج به بازار، تعیین حد ضرر و زیان و انتخاب استراتژی معاملاتی مناسب است.
تابلوخوانی بورس
تابلوخوانی بورس به دانش بررسی اطلاعات نماد گفته می شود. هر نماد معاملاتی به کمک اطلاعات مختلفی اعم از سوابق معاملاتی و وضعیت نماد در آینده معرفی می شود. دانش تابلوخوانی به معامله گر امکان جستجوی نمادهای مناسب و پیاده سازی استراتژی معاملاتی موفق را می دهد. سایت مدیریت فناوری بورس اطلاعات مهمی از نمادهای بورسی به معامله گران ارائه می کند.
معامله گران و فعالان بورس برای معامله گری موفق نیاز به دانش و اطلاعات کافی در خصوص نمادهای مختلف بورس دارند. اطلاعاتی مانند حجم معاملات، قیمت تابلو، قیمت پایانی، حجم مبنا، میزان عرضه و تقاضا، خریداران و فروشندگان حقیقی و حقوقی و بسیاری اطلاعات دیگر به شما در سرمایه گذاری موفق کمک می کند. تابلوخوانی بورس تمام اطلاعاتی که یک معامله گر باید بداند را نمایش می دهد. فن تابلوخوانی به آگاهی از شاخص ها و اطلاعات نمایش داده شده از نمادهای مختلف گفته می شود. بدین ترتیب یکی از الزامات اولیه فعالیت در بورس، داشتن دانش تابلوخوانی است.
تابلوخوانی چیست
تابلوخوانی بورس به اطلاعات معاملاتی نماد گفته می شود. سوابق معاملاتی سهم و اطلاعات مفید دیگر را می توان از طریق سایت Tsetmc بدست آورد. سایت مدیریت فناوری بورس در بخش دیده بان و با استفاده از ابزار فیلترنویسی امکان جستجوی نمادهای مختلف و اجرای استراتژی معاملاتی را امکان پذیر می نماید. در بالای صفحه سایت منوهای متعددی وجود دارد. با جستجوی نماد مورد نظر صفحه ای مشتمل بر اطلاعات مهم نماد نمایش داده می شود. در بالای صفحه می توان از منوهای معرفی، آگهی مجمع، سابقه، هیئت مدیره، سود و زیان، تولید و فروش و غیره اطلاعات نماد را مشاهده نمود.
تابلوخوانی بورس چه اطلاعاتی را نمایش می دهد
در تابلوخوانی بورس کلیه موارد مهم جهت شناسایی و معامله گری نمایش داده می شود. اطلاعاتی مانند قیمت پایانی، تعداد معاملات، ارزش معاملات، حجم معاملات، تعداد سهام، حجم مبنا، شاخص های EPS و P/E، قیمت مجاز، بازه روز، سال و هفته، میزان خرید و فروش های حقیقی و حقوقی، نمودار تغییرات قیمت سهام در بازه های زمانی یک روزه، هفتگی، ماهیانه، سه ماه و برخی اطلاعات نمادهای هم گروه نمایش داده می شود. هر کدام از این شاخص ها در تابلوخوانی بورس دارای معانی مشخصی هستند. معامله گر موفق با بررسی شاخص های مختلف و تجزیه و تحلیل آنها به بررسی موقعیت نماد می پردازد. یکی از ورودی های تعیین اهداف و استراتژی معاملاتی افراد حرفه ای تابلوخوانی است، لذا بررسی مداوم آن از اهمیت زیادی برخوردار است.
فیلترنویسی بورس
فیلترنویسی بورس قابلیتی در سایت سازمان بورس است که به معامله گران امکان فیلترینگ اطلاعات موجود را می دهد. کاربران با فیلترینگ شرکت های موجود در بورس امکان انتخاب شرکتهایی که مطابق با نیاز و استراتژی آنهاست پیدا می کنند. برای فیلترینگ بورس به بخش دیده بان سایت بورس مراجعه کنید.
سازمان بورس اوراق بهادار متشکل از شرکتها و سازمانهای بسیاری است. هر کدام از این شرکت ها اطلاعات مالی بسیار زیادی دارند. از طرفی معاملات همه روزه در بورس و اطلاعات خرید و فروش سهام شرکت ها در بورس، حجم عظیمی از اطلاعات را در بر می گیرد. راه حلی که توسط شرکت مدیریت فناوری بورس به بورس اضافه شده است، قابلیت فیلترنویسی بورس است. فیلترنویسی به کاربران بورس اجازه می دهد که انواع شرکت ها و سازمان های موجود در بورس را بر اساس اطلاعات مورد نیاز فیلتر نمود.
کاربرد فیلترنویسی در بورس
فیلترنویسی بورس با دسته بندی اطلاعات مورد نیاز کاربران به آنها در تعیین استراتژی معاملاتی و پیشبرد آن کمک می کند. معامله گران با فیلتر و نمایش اطلاعات مورد نیاز می توانند عملکرد سهام را در دوره های زمانی گذشته بررسی و اقدام به برنامه ریزی برای آینده نمایند. با فیلترینگ احتمال از دست رفتن اطلاعات و یا نادیده گرفتن سهوی آنها کم می شود. معامله گران موفق با انجام فیلترینگ می توانند سهام شرکت هایی که مطابق با استراتژی آنها است را انتخاب نموده و خرید و فروش خود را انجام دهند. از دیگر فواید فیلترنویسی بورس این است که می توان سرعت در جستجو و یافتن اطلاعات مورد نیاز را افزایش داد. همچنین با فعال سازی گزینه هشدار می توان از اعلام هشدار سیستم در مورد سهام مورد نظر بهره مند شد.
انواع فیلترهای پرکاربرد در فیلترنویسی
در سایت سازمان بورس اوراق بهادار و در قیمت دیده بان گزینه های متفاوتی وجود دارند. شما می توانید با توجه به نیاز خود آنها را فیلتر نموده و اطلاعات مورد نیاز را بدست آورید. اطلاعاتی همانند حجم معاملات، قیمت پایانی، آخرین قیمت، سهام با صف خرید و یا صف فروش، نمادهای منفی بورس، نمادهای مثبت بورس، حجم مبنا و بسیاری اطلاعات دیگر را می توان از طریق فیلترنویسی بورس بدست آورد.
شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه و زیرمجموعه سازمان بورس و اوراق بهادار است. این شرکت قابلیتی در قالب فیلتر نویسی در بورس اضافه کرده است که در بخش دیدهبان بازار میتوان به آن دسترسی پیدا کرد. در این بخش شبه کدها یا اسکریپتهایی که دارای یکسری عملگرها و فیلدهای از قبل آمادهشده است، قرار دارد که بخشی از نیازهای سفارشی نمودن اطلاعات را فراهم کرده است. برای این کار نیاز به استفاده از هیچ نرمافزار جانبی دیگری نیست و میتوان تحت وب در محیط اسکریپت سایت از دستورات آماده ارائه شده استفاده کرد. لذا استفاده از این محیط جهت دستهبندی اطلاعات ساده بوده و امکان سرعت بخشیدن به اطلاعات موردنیاز را فراهم میکند. امکان استفاده از BackTest (که با استفاده از این قابلیت میتوان بر اساس دادههای گذشته استراتژی معاملاتی خود را درگذشته آزمون نمود) در این محیط وجود نداشته و این مورد از معایب آن محسوب میشود.
حجم معاملات بورس چیست؟ بیشترین حجم معاملات.
داشتن دانش تحلیل تکنیکال از مهمترین لازمههای فعالیت در زمینه بورس است؛ تحلیلگران امروزه به واسطه دانش بررسی تکنیکال، صعود و نزول هر اوراق بهادار را پیش بینی میکنند؛ در این میان، مسئله حجم معاملات در بورس به عنوان یکی از اساسیترین مشخصههای تحلیل تکنیکال شناخته میشود.
این مسئله در حالی است که بسیاری از افراد تازه کار در این زمینه به آن هیچ توجهی ندارند؛ اما باید بدانید: به واسطه حجم معاملات در بورس میتوانید اطلاعات بسیار مفیدی درباره دیگر سرمایه داران بازار بورس، بدست آورید. حجم معاملات چیست؟
اما اگر قصد داشته باشیم، توضیح ساده تری را از حجم معاملات بورسی بیان کنیم؛ باید به این موضوع اشاره کنیم که هر روزه در بازار بورس و سهام معاملات بسیار زیادی صورت می گیرد و هر معامله مشخصه یک حجم است؛ در واقع زمانی که صحبت از حجم معاملات در بورس میشود، منظور تعداد سهمهای خرید و فروش شده در یک بازه زمانی تعیین شده میباشد. که سبب پر شدن حجم مبنا می شود.
نکته قابل تعامل این است که میزان حجم هر معامله نشان دهنده روند صعودی یا نزولی معاملات است؛ این مورد اساسی ترین ویژگی است که با توجه به آن میتوان به صورت تکنیکال، آینده یک سهم را در یک بازه زمانی مشخص، پیش بینی کرد. حجم معاملات چیست؟
آموزش بدست آوردن حجم معاملات و تحلیل هر سهم
برای مشاهده میزان معاملات هر سهم، تنها لازم است به سایت tsetmc.com مراجعه کنید، این وبسایت علاوه بر حجم معاملات، میزان تعداد، شاخص کل و … هر سهم را در اختیار شما قرار میدهد؛ لازم است بدانید که حجم هر معامله به صورت روزانه تعیین شده و برای مشاهده حجم یک سهم در بازه زمانی مشخص، نیاز است از نمودار سهم استفاده کنید.
اما شاید این سوال برایتان ایجاد شود که چگونه از این اطلاعات در تحلیل هر سهم استفاده کنیم؟ در پاسخ میتوان به مثال زیر اشاره داشت: فرض کنید که سهمی را به تازگی خریداری کردهاید اما بعد از گذشت چند روز، مشاهده میکنید که حجم معاملات سهم شما به صورت روزانه و به سرعت در حال افزایش است! در چنین زمانی، دانش تحلیل حجم معاملات به شما کمک میکند به راحتی دریابید که این هشدار برای آینده سهم شما مثبت است یا خیر… اگر حجم معاملات سهم شما در جهت مثبت و ایجاد صف خرید باشد، (تعداد خرید) میتواند بیانگر مسیر صعودی و اگر در جهت منفی است، نشانده دهنده مسیر حرکتی نزولی آن میباشد. همچنین برای آشنایی بیشتر با موضوع صف خرید در بورس می توانید مقاله " صف خرید در بورس یعنی چه " را مطالعه نمایید. بیشترین حجم معاملات بورس چقدر است؟
ارتباط حجم معاملات با معکوس شدن روند بازار
نکته دیگری که در رابطه با حجم معاملات بسیار حائز اهمیت است، مربوط به ارتباط معکوس معاملات با روند بازار است! در بسیاری از مواقع زمانی که حجم معاملات یک سهم کاهش پیدا میکند، نشانگر رشد آن در بازه زمانی نه چندان دور است؛ در مقابل زمانی که حجم معاملات یک سهم روند نزولی پیدا میکند اما قیمتها همچنان بالا هستند نمایانگر روند نزولی آن در آینده است.
انواع شاخص حجم معاملات در بازار بورس
شاخصهای حجم معاملات بورس، در حقیقت فرمولهایی هستند که تحلیلگران به واسطه آنها روند حرکتی آینده یک سهم را تخمین میزنند، باید بدانید که تعداد بسیار زیادی شاخص معاملاتی وجود دارد که به واسطه آنها میتوانید چارت یا در واقع تابلو بورس را تحلیل و بررسی کنید؛ در این میان On-Balance Volume و Chaikin Money Flow از مهمترین شاخصهایی هستند که میتوانید از آنها بهره ببرید.
اولین گزینه شاخص On-Balance Volume می. باشد که اغلب آنرا با نام OBV میشناسند، جالب است بدانید این شاخص به عنوان یکی از سادهترین شاخصهای حجم معاملات در بورس، شناخته میشود. بر اساس شاخص OBV زمانی که حجم معاملات سهم در قیمتهای بالا متوقف شود افزایش و زمانی که در قیمتهای پایین متوقف شود، کاهش مییابد.
دومین گزینه مربوط به شاخص Chaikin Money Flow یا در واقع همان CMF می باشد؛ این شاخص مهم یادآور میشود که افزایش قیمت سهمها میبایست همراه با افزایش حجم معاملات باشد، زمانی که قیمت در میزان بالایی از خط رنج بسته شود، نشانگر افزایش حجم و زمانی که قیمت سهم در سطح پایین تر از خط رنج متوقف شود، نشانگر کاهش حجم معاملات است.
نکاتی درباره پترنهای چارت و تابلو خوانی
نسبت به توضیحاتی که در طول مطلب ارائه شد به اهمیت حجم معاملات و اهمیت تابلوخوانی ، انواع تحلیل بورس در بازار پیبردیم؛ در این میان میبایست نکاتی را در رابطه با پترنهای چارت بدانید: توجه به پترنهایی همچون پرچم، سر و شانه و مثلثها در حجم معاملات بسیار تاثیر گذار است، بدین صورت که اگر حجم معاملات همراه با این 3 پترن نباشد، روند صعودی آن ماندگار نیست!
در ادامه همین مطلب جالب است بدانید بسیاری از تحلیلگران روند حجم معاملات بورسی را همواره از نزدیک بررسی میکنند تا دریابند که روند معکوس شدن هر سهم دقیقا در چه زمانی اتفاق میافتد؛ اگر حجم معاملات در روند صعودی بازار حرکتی کاهشی داشته باشد، بیانگر معکوس شدن سریع روند آن است!
حجم معاملات و ارتباط آن با ورود/خروج پول هوشمند
حجم معاملات اطلاعات بسیار زیادی را در اختیار شما قرار میدهد، اندیکاتورها و بسیاری از شاخصها در بورس به کمک میزان حجم معاملات، دادههای بسیار مهم و اساسی در اختیار کاربران قرار میدهند که از جمله آنها میتوان به ورود و خروج پول هوشمند در معاملات اشاره داشت؛ باید بدانید که میزان حجم معاملات یک سهم، ارتباط مستقیمی با ورود یا خروج نقدینگی در آن دارد. برای آشنایی بیشتر با مهم ترین اندیکاتور در بورس مقاله " اندیکاتور CCI چیست " را مطالعه نمایید.
بسیاری از افراد تازه کار زمانی که افزایش حجمی را در یک یا چند سهم مشاهده میکنند، میپندارند که این سهم روند مثبتی در آینده نه چندان دور دارد و برایشان سودآور است، اما حقیقت این است که ورود و خروج پول هوشمند را نمیتوان با یک نقد و بررسی ساده پیش بینی کرد.
افزایش حجم معاملات در عین اینکه میتواند خبرهای خوبی برای شما به همراه داشته باشد، میتواند بیانگر وضعیتی هشدار دهند باشد! برای اینکه بتوان اطلاعات دقیقتری در این باره بدست آورد، لازم است توجه کنید که این میزان حجم معاملات در چه شرایطی صورت گرفته است؟ به منظور دستیابی به این اطلاعات باید به تعداد معامله کنندگان توجه کنید، اگر حجم معاملات یک سهم بالا و قیمت روز آن سهم مثبت باشد اما تعداد کمی آن را خریده باشند، میتواند نشانگر ورود پول هوشمند به آن سهم باشد.
در مقابل اگر حجم معاملات بورسی بالا اما تعداد فروشندگان کمی داشته باشد، بیانگر خروج پول هوشمند در آن است؛ ضمن اینکه در این حالت قیمت روز سهم نیز در بازه منفی قرار دارد؛ به این صورت به راحتی میتوانید فرصتهای معاملاتی مطلوبی را بیابید و همچنین از ایجاد روندهای نزولی احتمالی، جلوگیری کنید.
بطور کلی حجم معاملات را می توان از مفیدترین ابزارهای دنیای بورس معرفی کرد؛ امروزه روشهای متعددی جهت استفاده از حجم معاملات وجود دارند که به راحتی از طریق آنها میتوان روند آینده یک سهم را پیش بینی کرد؛ بسیاری از تحلیلگران این شاخص مهم را به عنوان تاییدی بر حرکات (مثبت و منفی) و روند معکوس یک سهم میدانند؛ البته در این میان میبایست به حجم مشکوک نیز توجه داشته باشید، همانطور که در مقاله نیز ذکر شد، گاهی مواقع شاهد افزایش سریع حجم معاملات هستیم، در چنین شرایطی بررسی و تشخیص حجم مشکوک اهمیت فراوانی در تصمیم گیری تحلیلگران دارد.
رابطهی حجم معامله و قیمت در بورس چگونه است؟
فراگرفتن تحلیل تکنیکال و استفاده از آن میتواند کمک بزرگی برای سرمایهگذارانی باشد که میخواهند در نقاط خوبی وارد سهم شده و در بهترین زمان ممکن از آن خارج شوند. عموماً تحلیل گران نه با یک نشانه که پس از دریافت چندین نکتهی مثبت در خصوص شرایط مناسب برای خرید، وارد یک سهم میشوند. یکی از روشهایی که در تحلیل سهام بسیار حائز اهمیت است استفاده از حجم معاملات است که معاملهگران تازهوارد بازار معمولاً از آن غافلاند. در این مقاله به بررسی انواع قیمت، حجم معاملات و دلایل اهمیت آن و نحوهی استفاده از آن در معاملات خود میپردازیم.
انواع قیمت در بورس
همانطور که در معاملات خود و نیز در تابلوی معاملاتی مشاهده کردهاید انواع مختلفی از قیمت وجود دارد که هرکدام کارایی خود را دارد اما چون مبنای کلی بازار بر قیمت پایانی است، ما نیز هر جا اسمی از قیمت آوردیم منظورمان همان قیمت پایانی است. قیمت پایانی یک سهم قیمتی است که مبنای معاملات روز معاملاتی بعدی قرار میگیرد.
در واقع قیمت پایانی خود با مفهوم حجم معاملات پیوند عمیقی دارد زیرا که در شکلگیری آن تأثیرگذار است. باید بدانیم محاسبه قیمت پایانی در دو حالت انجام میشود. ۱ حجم سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد. ۲ حجم سهام معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد. حجم مبنا تعداد سهام مقرر شده از سمت سازمان بورس است که باید در هر روز معاملاتی جابهجا شود. اگر حجم معاملات از حجم مبنا کمتر باشد در این شرایط بر قیمت معامله برای روزهای آتی اثرگذار خواهد بود.
حجم معاملات چیست؟
به بیان ساده حجم معاملات به مجموع تعداد کل سهمهای جابهجا (معامله) شده در یک نماد معاملاتی گفته میشود. حجم معاملاتی در تمامی بازارهای بورسی یا قراردادی کاربرد دارد. برای مثال فرض کنید که سهام abc دارای ۲ معامله است. سرمایهگذار اول ۴۰۰ سهم و سرمایهگذار دوم ۳۰۰ سهم از سهام abc را خریدهاند. پس حجم معاملات abc تا این لحظه برابر ۷۰۰ خواهد بود. حجم معاملات را میتوان برای کل معاملات بازار در تمام نمادها نیز محاسبه و استفاده نمود. یکی دیگر از مواردی که دارای اهمیت است و در برخی موارد کاربردی است، حجم معاملات در هر قیمت است که واکنش فعالین بازار در آن قیمت را بهتر نمایش میدهد.
اهمیت رابطه حجم معامله و قیمت سهام
حجم معاملات نهتنها در بازار بورس ایران بلکه در بیشتر بازارهای مالی سراسر دنیا دارای اهمیت زیادی است. باید این نکته را در نظر بگیریم که حجم معاملات دارای ارجحیت بیشتری نسبت به قیمت معاملات است. اما افزایش یا کاهش این حجمها به چه معناست؟ ممکن است تصور کنید افزایش حجم معاملات نشانهٔ فروش سهم است اما باید تأمل بیشتری در این زمینه داشته باشیم. توجه به نمودار قیمت سهم کاری است که باید در این شرایط انجام دهیم زیرا که مثلاً ممکن است با افزایش قیمت حجم معاملات کاهش یابد که علامتی است که به ما میگوید حرکت صعودی سودسازی در پیش نداریم. همانطور که اگر حجم و قیمت سهم همزمان افزایش یافت میتوانیم منتظر تغییرات مثبتی برای سهام خود باشیم.
همچنین اگر قیمت در سطوح پایینی و یکروند نزولی باشد و با افزایش حجم روبرو باشیم، نوید تغییر روند و یک رشد خوب را میدهد؛ بنابراین بررسی همزمان حجم معاملات و قیمتها بسیار حائز اهمیت است.
رابطهی حجم معامله و قیمت و سایر پارامترها
حجم معاملات از جمله موارد با اهمیتی است که بر روی پارامترهای مختلفی اثرگذار است. توجه مداوم به حجم معاملات برای استنتاج نتایج صحیح در خصوص مؤلفههایی که در ادامه مطرح خواهیم کرد الزامی است و این درست همان نکتهای است که وجه افتراق میان معاملهگران حرفهای و معاملهگران مبتدی است.
• نقدشوندگی
نقدشوندگی را میتوان سرعت تبدیل داراییها به پول نقد ضمن درنظرگرفتن هزینههای مبادلاتی دانست. مطابق تعریف، نقدشوندگی یکی از مسائل بسیار بااهمیت در خصوص هر سرمایهگذاری است و یکی از مؤلفههایی است که در مقایسهی بازارهای سرمایهگذاری با یکدیگر از آن استفاده میشود. اما برای پیبردن به میزان نقدشوندگی یک سرمایهگذاری میتوان از حجم معاملاتی آن کمک گرفت و به وسیلهی آن شرایط یک سرمایهگذاری را در پارامتر نقدشوندگی سنجید. هرچه حجم معاملهها بیشتر باشد نشاندهندهی آن است که میزان نقدشوندگی سهام نیز بیشتر خواهد بود. سهمی که نقدشوندگی مناسبی داشته باشد بیشتر موردتوجه سرمایهگذاران قرار گرفته و بنابراین با بهبود حجم معاملاتیاش، ورود و خروج به آن سهلتر خواهد بود و سرمایهگذاران در صفوف عریضوطویل خریدوفروش با مشکل مواجه نخواهند شد.
• حباب بازار
اگر سهمی نوسانات نامنظم و بدون دلیل مناسب بنیادی داشته باشد، بیاعتمادی مردم و سرمایهگذاران را در پی خواهد داشت. با بیاعتمادی مردم و خروج سرمایه از سهم و سوق سرمایهی مردم به بازارهای رقیب، کاهشهای محسوسی در حجم معاملات احساس خواهد شد. بدین ترتیب در شرایطی که بازاری رشد قیمتی را دارد اما همزمان خروج پول را هم تجربه میکند و با افت حجم همراه است، این پیام را متبادر میکند که بازار یا سهم مدنظر دارای حباب قیمتی است.
بهطورکلی باید در نظر داشته باشیم که بررسی رابطه قیمت و حجم در بازههای زمانی مختلف، متفاوت خواهد بود. یعنی تحلیل رابطهی این دو وابسته به شرایط است اما میدانیم که بهتر است بازههای زمانی بلندمدتتری برای بررسی اثرگذاری این دو عامل بر هم در نظر بگیریم. زیرا که در کوتاهمدت ممکن است هر یک تحت شرایط خاصی دستخوش تغییرات گردد.
بهبود معاملات با استفاده از حجم
یکی از مفاهیم بااهمیت در خصوص سرمایهگذاری در هر بازاری روند آن بازار است. هر سرمایهگذاری باید بتواند روند بازاری که قصد سرمایهگذاری در آن دارد را شناسایی کرده و مطابق با آن اقدام به سرمایهگذاری در بازار مدنظر خود کند.
پس از تشخیص روند مسئلهی حائز اهمیت دیگری که موضوعیت پیدا خواهد کرد، بحث قدرت روند است. میزان قدرت روندها ارتباط تنگاتنگی با ادامهدار بودن آنها از منظر زمانی دارد؛ بنابراین شناسایی قدرت و ضعف روند نیز بسیار حائز اهمیت خواهد بود. برای شناسایی قدرت و ضعف روند یکی از مواردی که کمک بسیار زیادی خواهد کرد، مسئلهی مربوط به حجم معاملات است. قدرت یا ضعف روندها اطلاعاتی است که از بررسی حجم معاملات قابلمشاهده است. ما نیاز به شناسایی حرکتهای قوی و ورود به آنها داریم. اگر بازار روندی ضعیف داشته باشد آنگاه شناسایی معکوس شدن بازار، ارزشمند خواهد بود.
بنابراین میتوان گفت توجه به حجم معاملات و ارتباط آن با قیمت در هر شرایطی برای بهبود معاملات کمککننده خواهد بود.
• تأیید روند
بازاری که درحال رشد یا نزول روند دار و قدرتمند است، حجم معاملاتی بالایی خواهد داشت. بیشتر شدن خریداران و افزایش حجم معاملات کمک شایانی به صعود قیمتها خواهد داشت البته که برعکس این قضیه نیز صادق است و بازار رو به نزول نیز با افزایش فشار فروش ریزش شارپ تری را تجربه میکند.
اگر در روند صعودی شاهد کاهش حجم معاملات آشنایی با حجم مبنا باشیم نشان کمشدن جذابیت آن نماد خواهد بود. پس بهطورکلی روند قوی سهم عموماً با حجم معاملاتی بالا همراه است.
• اشباع حرکت و حجم معاملات
گاهی در بازار، سرمایهگذارانی وجود دارند که مدت زیادی است صبر کردهاند. این افراد هنگامیکه در رشد بیشتر و دریافت سودهای بالاتر شک دارند، ممکن است با اقدام به معامله جهت بازار را معکوس کنند.
در بازارهای دارای روند چه صعودی و چه نزولی پس از مدتی قیمتها اشباع میشود. اشباعها حرکاتی هستند که با افزایش حجم معاملات همراه است.
برای مثال هنگامی که بازار نزولی است فشار زیادی بر سرمایهگذاران میآید و این ترس و فشار فروش باعث افت بیشتر قیمتها و بالاتر رفتن حجم معاملات میشود که نشانهای برای تمام شدن روند نزولی است.
• تاریخ حجم معاملات
یکی از جملات پرکاربرد بورس آن است که تاریخ تکرار میشود، اما حجم معاملات باید مرتبط با تاریخ اخیر باشد. مورد قیاس قراردادن حجم معاملات امروز با معاملات چند دهه قبل کاری غیرمنطقی است و اطلاعات درستی به ما نمیدهد.
جمعبندی پیرامون حجم معامله و قیمت
حجم معاملاتی و رابطهی آن با قیمت یک دانش بسیار حیاتی برای کسانی است که میخواهند سرمایهگذاری کمریسک و دقیقی داشته باشند. سرمایهگذاران حرفهای همواره از این روش استفاده میکنند تا ضعف و قدرت بازار و سهام مد نظرشان را بسنجند. باید به یاد داشته باشیم که استفاده از حجم نه یک روش صرف بلکه یک ابزار کمکی برای تحلیل دقیقتر و اطمینان از وضعیت بازار است. به کمک حجم معاملات میتوانیم نقاط شکلگیری یا تضعیف روندها را بهتر تشخیص دهیم.
آشنایی کامل با سامانه بازار بورس ایران: TSETMC.com
بورس ایران در سال ۱۳۹۹ به روند صعودی بلند مدت خود ادامه خواهد داد. امسال شاهد عرضه اولیه ۲۸ سهم در فرابورس هستیم. آبان ماه ۹۹ با آزاد شدن معامله سهام عدالت ۴۹ میلیون نفر در فرابورس ایران، غوغایی در نماد «فرابورس» که بزودی ۱۰ هزار تومانی می شود، به پا می شود که ارزش این سهم حاکمیتی را بیش از پیش نمایان خواهد کرد.
ایران، حدود ۲ میلیون بورس باز فعال و ۱۴ میلیون دارنده کد بورس و ۱۰۶ کارگزاری رسمی بورس دارد که پس از اوضاع کرونا، شمار دارندگان کد بورسی باز هم افزایش خواهد یافت. شاخص کل در تابستان ۹۹، به فتح کانال ۱ میلیون واحد نزدیک می شود. بهترین بازار برای سرمایه گذاری بلند مدت در ایران عصر ۱۴۰۰، همین بازار بورس با بیش از ۶۰۰ شرکت در ده ها گروه صنعتی و خدماتی است.
سامانه بازار بورس ایران که با نام تی اس ایی شهرت دارد، یکی از یک صد درگاه پربیننده در ایران است که کاربران ایرانی از آن استفاده می کنند. در این سامانه، اطلاعات سهام کلیه پانصد و اندی شرکت بورس و فرابورس ایران در دسترس کاربر قرار داشته و ورود به آن، نیازی به کد آشنایی با حجم مبنا کاربری و رمز عبور ندارد و رایگان است.
از طریق سامانه tsetmc.com شما در جریان آخرین قیمت سهام شرکت ها، آخرین وضعیت افزایش سرمایه، پرتفوی بورسی و غیر بورسی شرکت، آخرین وضعیت سهامداران عمده بالای ۱ درصد، آخرین وضعیت P/E و هم چنین EPS و هم چنین جزییات پرتفو شرکت و اخبار شرکت و سهم قرار می گیرید.
سامانه بازار بورس ایران در واقع از نظر تحلیل گران بورس، یک دانشگاه آنلاین است که حرف و حدیث های زیادی در آن وجود دارد و سهامداران بایستی با مشاهده روزانه تابلو سهام مختلف در این سامانه، در جریان رفتار خریدار و فروشنده و بازی سهامدار عمده قرار بگیرند. سامانه بازار بورس ایران در ساعت معاملاتی یعنی ۹ تا ۱۲:۳۰ به صورت لحظه ای، آخرین قیمت سهام را به نمایش می گذارد و شما در جریان قیمت خرید و فروش و ورود و خروجی سهامداران حقیقی و حقوقی قرار می گیرید.
از طرفی، در تابلو هر شرکت در سامانه tsetmc.com آخرین اطلاعیه صورت های مالی، گزارش شفافیت و اخبار مجامع و تقسیم سود نقدی اعلام می شود. از طریق سامانه بازار بورس ایران، شما قادر هستید تا وضعیت سهام هم گروه یک شرکت را مشاهده کرده و در جریان تغییرات قیمتی سهام شرکت های هم گروه قرار بگیرید.
در بازار پایه فرابورس ایران، دامنه نوسان شرکت ها از پاییز ۹۸، از ۱۰ درصد به ۳ درصد کاهش یافت. اما در بازار بورس، دامنه نوسان شرکت ها ۵ درصد است.
یعنی هر شرکت در طول روز، قیمت هر سهمش می تواند تنها در بازه نوسان مثبت یا منفی ۳ درصد یا ۵ درصد جابجا شود. در واقع در بورس ایران بر خلاف بورس جهانی که دامنه نوسان ندارد، دامنه نوسان و حجم مبنا دارد. قرار است از اوایل سال ۹۹، بازار دو طرفه یا معاملات تعهدی یا فروش استقراضی در بورس ایران استارت بخورد تا سهامداران بتوانند هم از رشد یک سهم، شناسایی سود کنند و هم از کاهش قیمت یک سهم، سود بگیرند. موضوعی در تاریخ ۵۵ ساله بورس ایران، سابقه ندارد و اتفاق مبارکی محسوب می شود.
در سال ۱۳۹۸ بیش از ۱ میلیون تن از ایرانیان با مراجعه به یکی از ۱۰۶ کارگزاری مجاز بورس در سراسر کشور، کد بورس گرفته و شاهد افزایش ۴۰ برابری حجم معاملات در زمستان ۹۸ در مقایسه با زمستان سال ۹۷ هستیم که سبب شده تا شاخص کل بزودی به کانال ۵۰۰ هزار واحد برسد. بنابراین همه ۱۳ میلیون دارنده کد بورس ایران و به خصوص تازه واردهای بورس، بایستی با سامانه tsetmc.com آشنا شوند و آن را در رایانه خود بوک مارک کنند.
ایندکس سامانه tsetmc.com در ۱۳ بهمن ۹۸
در عکس بالا، ایندکس سامانه بازار بورس ایران را مشاهده می کنید. دراین صفحه، خلاصه روزانه معاملات بازار را به نمایش می گذارد. می توانید اطلاعات شاخص کل، شاخص هم وزن، شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، حجم روزانه معاملات، تعداد معاملات، ارزش معاملات و حجم معاملات را مشاهده کنید.
- حتما بخوانید: راهنمای فعالیت در بازار بورس ایران
نمادهای پربیننده در بورس و فرابورس و آخرین معامله هر یک و حجم معاملاتی از طریق ایندکس سامانه tsetmc.com در اختیار سهامداران قرار می گیرد که اطلاعات خوبی از نظر تکنیک های تابلوخوانی و روانشناسی بازار سرمایه محسوب می شود. عکس بالا، مربوط به تاریخ معاملاتی ۱۳ بهمن ۹۸ است که شاخص کل با ۲۰۳۲ واحد مثبت همراه شده و به ۴۲۸ هزار و ۲۱۶ واحد رسید.
در این روز، بیش از ۳۶۸۷ میلیارد تومان سهم در بورس و بیش از ۱۸۱۱ میلیارد تومان سهام در بازار فرابورس مورد داد و ستد قرار گرفته است. بانک ملت و ذوب آهن اصفهانی ها، پربیننده ترین نمادهای در بورس و فرابورس در این تاریخ بوده اند.
اگر روی علامت ذره بین که با عدد ۱ نشان دادیم کلیک کنید، صفحه زیر به نمایش درخواهد آمد.
باکس جست و جوی نماد در سامانه tsetmc.com
نام نماد مورد را نظر وارد کنید. ما نام نماد «خودرو» که مربوط به شرکت ایران خودرو است وارد می کنیم.
نحوه ورود نماد خودرو در سرچ باکس سامانه tsetmc
همین که نام نماد وارد کنید، اسم شرکت به نمایش در می آید. شما در عکس بالا، اسم ایران خودرو را انتخاب و کلیک کنید.
به محض کلیک، تابلو نماد خودرو به نمایش در می آید که در عکس بالا مشاهده می کنید.
تابلو نماد خودرو را مشاهده می کنید. در این تابلو، قیمت روز، قیمت پایانی، تعداد معاملات سهم ایران خودرو، حجم معاملات روزانه، ارزش معاملات روزانه، ارزش بازار ایران خودرو، میزان EPS و P/E، بازه روز، قیمت مجاز (از ۱۱۴۲ تومان تا ۱۲۶۳ تومان)، بازه سال (از ۲۶۳ تومان تا ۱۲۴۹ تومان در یکسال نوسان داشته است)، تعداد سهام (۱۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون قطعه سهم)، حجم مبنا (۸۷۱ هزار و ۴۶۰ سهم) و سهام شناور (۲۲ درصد) به نمایش در آمده است. در باکس آبی رنگ سمت راست، خرید و فروش حقیقی و حقوقی را مشاهده میکنید.
عکسی از پایین صفحه تابلو نماد خودرو در سامانه tsetmc
در پایین صفحه تابلو نماد «خودرو» در سامانه بازار بورس ایران، ۳ جدول مشاهده می کنید که در تابلو همه نمادهای بورسی، ارائه شده است. اطلاعات سهام هم گروه، سابقه معاملاتی خودرو و مشاهده اطلاعات صورت های مالی به نمایش در آمده است.
عکس ۱۹ آیکون در نماد خودرو
۱۹آیکون در کلیه تابلوهای نماد ها در سامانه معاملاتی بورس ارائه شده است که رنگی بود و در عکس بالا قابل مشاهده می باشد. هر یک، وظیفه ای دارد که به صورت خلاصه معرفی می کنیم
- در یک نگاه همین صفحه تابلو نماد «خودرو» است که در بالا به آن اشاره شده.
- بخش پیام ناظر، اطلاعیه هایی است که ناظر نماد، به اطلاع سهامداران می رساند.
- بخش سابقه، سابقه معاملاتی نماد را از روز اول ورود به بورس تا امروز به نمایش می گذارد.
- بخش آگهی مجمع نیز اخبار مجمع را اعلام می کند.
- بخش شناسه، شناسه هر نماد را معرفی می کند. بخش هیات مدیره، شما را در جریان اعضاء هیات مدیره و مدیرعامل شرکت قرار می دهد.
- بخش حقیقی و حقوقی، میزان سهامداری هر یک را نشان می دهد.
- بخش سهامداران، ترکیب سهامداران بالای ۱ درصد را نشان می دهد.
- بخش EPS-DPS میزان سود تقسیمی را نشان می دهد.
- بخش پرتفوی، آمار شرکت های بورسی و غیر بورسی هر نماد را نشان می دهد.
اگر با سوالی روبرو شدید، مراتب را از طریق کامنت به اطلاع ما برسانید. بهترین بازار ایران برای سرمایه گذاری در ایران عصر ۱۴۰۰، بازار بورس، بورس انرژی، بورس کالا و بورس ایده است. اصول سرمایه گذاری در بورس را از جوانی فرا بگیرید.
آموزش تابلو خوانی در بورس
تابلو هر نماد در بورس به مجموعه اطلاعاتی اطلاق میشود که نشانگر میزان معاملات، عرضهوتقاضا و سایر آمار و ارقام مربوط به آن نماد هستند. بهعنوان سرمایه گذار باید بتوانید این اطلاعات را بخوانید و با استفاده از آنها تحلیل خود از سهام آن نماد را انجام دهید.
تابلو خوانی در بورس مستلزم شناختن قسمت های مختلف تابلوی بورسی و آشنایی با اصطلاحاتی است که معمولاً برای این کار استفاده میشوند.پیشنهاد می کنیم برای شناخت قسمت های مختلف تابلوی بورسی حتما آموزش بورس از صفر را مطالعه کنید.
برای دیدن تابلو هر نماد کافی است به وب سایت بورس تهران مراجعه کنید و با جستوجو نام نماد مورد نظر خود، تابلو مربوط به آن را مشاهده کنید.
درواقع این تنها قدم اول است؛ در تابلوی بورسی شما با اعداد و ارقام مختلفی روبهرو خواهید شد. در این مقاله قرار بر معرفی اجزای مختلف تابلوی بورسی و اصطلاحات بورس است.
شروع تابلوخوانی در بورس
تابلو خوانی یکی از روش هایی است که میتوان بر مبنای آن، سهامی برای خرید انتخاب کرد. در این روش تحلیل های تکنیکال را کنار میگذاریم و تنها با تکیه بر اطلاعاتی که تابلو یک نماد در اختیار ما قرار میدهد، تصمیم گیری میکنیم.
درست است که نمیتوان در مقایسه با تحلیل تکنیکال ، با اطمینان از انتخابی که برمبنای تابلو خوانی صورت گرفته حمایت کرد، اما به دلیل کم بودن فاکتورهای موجود در آن و سادگی تحلیل، انتخاب بسیاری از سرمایه گذاران است. مرحله اول بازکردن تابلو یکی از نمادها است که به آن اشاره کردیم. پس از آنکه تابلو را باز کردید، موارد زیر را مشاهده خواهید کرد.
هنگامی که وارد صفحه ای که به تابلو نماد تعلق دارد میشوید، تعدادی آشنایی با حجم مبنا جدول مشاهده خواهید کرد که در بالای آنها، نام شرکت و نماد آن نوشته شده است. همچنین اینکه نماد مذکور در کدام بازار فعالیت میکند نیز در کنار نام آن ثبت شده است.
قیمت آخرین معامله ای که در این نماد انجام شده است را نشان میدهد. در مقابل این عنوان به غیر از قیمت، عدد دیگری نیز وجود دارد که نشان دهنده رشد یا افت قیمت سهام است. اگر سبز رنگ باشد به معنی رشد و اگر قرمز باشد به معنی افت قیمت است. در کنار این عدد میزان رشد یا افت با درصد نیز مشخص میشود.
قیمتی که سهام نماد در روز معاملاتی قبلی داشته است را نشان میدهد. خوب است بدانید که جمع این عدد با میزان رشد یا افت، برابر با آخرین معامله خواهد بود. همچنین آشنایی با حجم مبنا میتوان گفت قیمت دیروز مبنای معاملات امروز است و قیمت های امروز معمولاً بیشتر از آن هستند.
قیمت پایانی نشانگر میانگین تمام قیمت هایی است که در روز معاملاتی وجود داشته است. در محاسبه این میانگین، وزن هر قیمت که حجم معاملات آن قیمت است نیز دخیل هستند. بنابراین این عدد به قیمتی نزدیک است که بیشترین حجم معاملات در آن صورت گرفته است. پس این مقدار با آخرین معامله متفاوت است.
قیمت مجاز در بازهای قرار دارد که از حاصل ضرب مثبت 5 درصد و منفی 5 درصد قیمت دیروز به دست میآید. این 5 درصد میزان مجاز افتوخیز قیمت ها در بازار تهران است.
حداقل و حداکثر قیمتی که سهام در طی یک سال به آن میزان معامله شده است را نشان میدهد. بازه سال اهمیت بسیاری دارد؛ چرا که برای تعیین خطوط مقاومت و حمایت در تحلیل تکنیکال از آنها استفاده میکنیم.
معمولاً افراد در یک معامله تنها یک سهم خریداری نمیکنند و چندین سهام به سبد خود می افزایند. بنابراین اگر تعداد معاملات روزانه یک نماد 1000 عدد است ولی حجم معاملات آن 50000، به این معنی است که 50000 سهم در طی 1000 معامله خریدوفروش شده است. در خوانش اعداد برای سهولت از حروف M به معنی میلیون و B به معنی میلیارد استفاده میشود.
حجمی از معاملات که برای هر نماد به صورت مجزا درنظر گرفته میشود، حجم مبنا نام دارد. آنچه مهم است این است که حجم معاملات روزانه به حجم مبنا برسد. اگر چنین اتفاقی نیافتد، قیمت پایانی، افت خواهد داشت. درواقع چون متقاضی برای خرید سهام وجود نداشته است چنین تلقی میشود که ارزش هر سهم مناسب نبوده و این افت صورت میگیرد.
سهام شناور به بخشی از سهام شرکت ها گفته میشود که در اختیار سهامداران حقیقی و افراد عادی است. این عدد با درصد نمایش داده میشود. نام شناور به دلیل نوساناتی که این بازار را تحت تأثیر قرار داده است به وجود آمده. این نوسانات به دلیل هیجانات سهامداران به نسبت زیاد است.
هرچه سهام شناور، درصد بالاتری را به خود اختصاص دهد یعنی ثبات نماد کمتر است. اگر هم این میزان کم باشد، یعنی سهام در بازار به اندازه کافی پویا نیست. میزان معقول و مناسب برای سهام شناور بین 20 تا 30 درصد برآورد میشود.
در این جدول چیدمان اطلاعات به ترتیب بهترین سفارش خریدوفروش نمایش داده شده است. در این جدول 3 سفارش بهتر در هر مورد خریدوفروش آورده شده است. بهترین پیشنهاد خرید، بالاترین پیشنهاد از نظر قیمتی است و بالاترین پیشنهاد خرید، کمترین قیمت را در بین سایر پیشنهادات دارد. این قیمت ها با توجه به قیمت مجازی که در بالا به آن اشاره کردیم انتخاب میشوند.
نام این مورد گویای همه چیز است. عددی که مقابل آن خواهید دید، تعداد معاملاتی است که در یک روز در نماد مورد نظر انجام شده است.
عددی که در مقابل این مورد خواهید دید، برحسب ریال بوده و ارزش معاملاتی که در یک روز انجام شده است را نشان میدهد. درواقع مواردی که ارزش را نشان میدهند همگی برحسب ریال هستند.
تعداد سهام و قیمت پایانی در محاسبه ارزش بازار دخیل هستند. به اینصورت که با ضرب این دو مورد ارزش بازار نماد مورد نظر به دست میآید.
اینکه در ماه گذشته میانگین حجم معاملات چقدر بوده است، عددی است که در مقابل این مورد مشاهده خواهید کرد.
درآمد هر سهم را نشان میدهد. درواقع نسبتی است که از تقسیم درآمد شرکت بر تعداد کل سهام آن بهدست میآید.
نسبت P/E قیمت به درآمد هر سهم است، که میتواند به تخمین زدن شرایط آینده نماد کمک کند.
حداقل و حداکثر قیمتی که سهام در روز معاملاتی در آن معامله شده است را نشان میدهد.
حداقل و حداکثر قیمتی که سهام در طی یک هفته به آن میزان معامله شده است را نشان میدهد.
تعداد برگه های سهم نماد را نشان میدهد.
سرنوشت تابلو خوانی در بورس
دیدیم که در تابلو بورسی هر نماد چه اطلاعاتی مفیدی به ما میدهد. این اطلاعات، درکنار هم برای تصمیم گیری براساس تابلو و یا تک به تک برای به کارگیری در تحلیل تکنیکال استفاده میشوند.
آنچه اهمیت دارد، توانایی درک آنها و استفاده درست از هریک از این موارد است. خوب است برای تمرین وارد سایت بورس تهران شوید و با بررسی نمادهای مختلف آنها را تحلیل کنید. به این ترتیب میتوانید قدرت استدلال خود را افزایش دهید.
دیدگاه شما