نوسان بازارهای اختیار

این آپشن از نوع اروپایی است و تنها در زمان انقضای آن قابل اجرا است. در مدت دوره زمانی این آپشن هیچ سود سهامی پرداخت نمی شود.

فیلم آموزشی اختیار معامله در بورس تهران با وحید زارع

قبل از اینکه به توضیح اختیار معامله بپردازیم اجازه دهید مروری اجمالی به انواع معاملات داشته باشیم تا بتوانید درک صحیح تری از اختیار معامله بدست آورید. در بازارهای مالی روش های متفاوتی برای دادستد کالا یا سهام وجود دارد که در زیر به مرور مهم ترین آنها می پردازیم.

انواع معاملات از نگاه کلی

معاملات نقدی : تحویل پول و کالا در لحظه معامله

معاملات سلف : تحویل پول در لحظه معامله و تحویل کالا در آینده

معاملات نسیه : تحویل کالا در لحظه معامله و تحویل پول در آینده

قراداد آتی (فیوچرز) : نوعی از ابزار مشتقه و قراردادی برای انجام یک معامله در آینده است. در این نوع قرارداد فروشنده و خریدار تعهد می‌دهند که مقدار مشخصی از یک دارایی را در زمان سررسید قرارداد با یک قیمت مشخص شده معامله کنند. لذا، خریدار و فروشنده خودشان را در برابر نوسان‌های قیمتی پوشش ریسک می کنند. مثلا یک نوع قرارداد آتی می‌تواند بین یک شرکت سد سازی و کارخانه تولید سیمان باشد که هر دو متعهد می‌شوند مقدار مشخصی از سیمان را با قیمت مشخصی در زمان مشخصی معامله کنند.

قرارداد های فوروارد : مانند قرارداد آتی هست ولی بصورت غیر رسمی و خارج از بورس انجام می شود. این بازارها به صورت شبکه‌ای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانه‌ای هستند که معامله‌گرانی را به همدیگر مرتبط می‌سازند. و وجود ریسک نکول (نقض و عدم پایبدی به قرار داد) باعث ایجاد تفاوت بین قرارداد فوروارد و فیوچرز می‌شود .

اختیار معامله نوسان بازارهای اختیار چیست؟

همانند قرار داد فیوچرز و فوروارد است یعنی از جمله قرارداد هایی به شمار می رود که یک طرف قرارداد در یک بازه زمانی مشخص و در قیمتی معین متعهد به فروش دارایی پایه به طرف دیگر می باشد. ولی تفاوت هایی وجود دارد که اصلی ترین تفاوت مسئله تعهد است. در قرارداد آتی طرفین قرارداد تعهد دارند که قرارداد را اجرا نمایند اما در قرارداد اختیار معامله، (همانطور که از اسمش پیداست) تنها یک طرف قرارداد متعهد به انجام آن است و طرف دیگر دارای اختیار جهت اجرا یا عدم اجرای قرارداد می باشد.

پس در قرارداد اختیار معامله خریدار هیچگونه تعهد و الزامی در برابر اجرای قرارداد ندارد و در صورتی که او از اجرای قرارداد منصرف شود، تنها مبلغی را که در ازای این حق، پرداخت کرده را از دست می‌دهد اما فروشنده در صورت تمایل خریدار، به اجبار باید قرارداد را اجرا کند.

در اختیار معامله (که در خارج از خاک ایران با نام آپشن (option) شناخته می شود) یا قرارداد های این مدلی در حقیقت داریم از معاملات در آینده حرف میزنیم یعنی یک کالا با قیمت مشخص و با کیفیت مشخص و در زمان مشخص در آینده معامله میشود.

این نوع بازارها دو طرفه هستند یعنی شما علاوه بر اینکه می توانید سهامی را بخرید و از رشد قیمت آن سود کنید می توانید سهامی را بفروشند و از کاهش قیمت آن نیز متنفع شوید. همچنین دارای اهرم هستند یعنی چند برابر سرمایه خود می توانید معامله کنید و قرار نیست کل سرمایه خود را درگیر معامله کنید

تصویری از محیط معامله گری اختیار معامله سهام در بورس تهران

بازار اختیار معامله بازار جدید و بسیار پرسود است که بدلیل داشتنن محاسبات فراوان و عمق کم بازار از طرف کارشناسان بورس مورد توجه قرار نگرفته است. بازار اختیار معامله توسط شرکت های بزرگ سرمایه گذاری برای پوشش ریسک خرید سهام مورد استفاده قرار میگیرد.
درحال حاضر بازار اختیار معامله بازار نوپایی است که در صورتی که جزو اولین نفراتی باشید که این بازار را می آموزید، قطعا جزو موفق ترین افراد در این بازار خواهید بود.

جذابیت اصلی در قراردادهای اختیار معامله وجود اهرم است که خریدار با مبلغ کمی می تواند صاحب قرارداد شود. (که معمولا 10 درصد ارزش کالاست) این مبلغ به عنوان وجه الضمان یا صرف (پرمیوم) به فروشنده قرارداد پرداخته میشود و فروشنده نیز ملزم به انجام تعهد بر اساس قرار داد می باشد. خریدار می تواند به تعهد خرید خود پاینبد نباشد و پیش از موعد قرارداد خود را بفروشند (نوسانگیری یا سفته بازی کند) یا قرارداد خود را تا موعود تحویل نگه دارد و کالا یا سهام را به قیمت قرارداد دریافت کند.

مزایای اختیار معامله را چیست؟

◾ صرفه جویی در هزینه به علت وجود اهرم معاملاتی
◾ دو طرفه بودن معاملات
◾ کاهش ریسک بورس (در صورت استفاده درست)
◾ افزایش بازدهی در سرمایه گذاری
◾ وجود استراتژی های متنوع
◾ خبری از صف خرید و فروش نیست
◾ بیمه سهام

ابزارهای مشتقه

-استفاده دیگری که از این استراتژی می توان کرد به این صورت است که در صورتی که مجبور باشیم دارایی پایه را بفروشیم و همچنین چشم انداز صعودی نسبت به آن دارایی داشته باشیم می توانیم با پرداخت مقدار کمی پول این حق خرید را خریداری کنیم تا در صورت رشد دارایی پایه از نوسان صعودی بدون داشتن دارایی پایه نفع ببریم (اعمال و واریز پول در سررسید) البته در صورتی که قرارداد اختیار معامله در سود باشد و نوسان بازارهای اختیار قیمت دارایی پایه بالاتر از قیمت اعمال قرارداد آپشن قرار بگیرد و به ‌این‌ ترتیب قرارداد در سود برود

short call : موقعیت فروش در اختیار معامله خرید (call option)

-عدم دید نوسانات صعودی و اعتقاد به خنثی یا نزول قیمت و استفاده از روند نزولی دارایی پایه با هدف کسب پرمیوم ( Premium )

-فروشنده بدون داشتن دارایی پایه ریسک بالایی دارد و تعهد می دهد در سررسید کالا را به قیمت اعمال تحویل خریدار بدهد

Long put : موقعیت خرید در اختیار معامله فروش (put option)

-داشتن دید نزولی از روند قیمتی دارایی پایه و محافظت از قیمت کنونی دارایی پایه با خرید حق فروش در قیمت اعمال بالاتر از قیمت دارایی پایه در سرسید

- اعمال حق فروش در سررسید با تحویل دارایی پایه به فروشنده البته در صورتی که قرارداد اختیار معامله در سود باشد و قیمت دارایی پایه تا سررسید به‌قدری کاهش یابد که پایین‌تر از قیمت اعمال قرار بگیرد

short put : موقعیت فروش در اختیار معامله فروش (put option)

-عدم دید نوسانات نزولی و اعتقاد به خنثی یا صعود قیمت و استفاده از روند صعودی دارایی پایه

- فروشنده بدون داشتن دارایی پایه ریسک بالایی دارد و تعهد می دهد در سررسید با واریز پول به قیمت اعمال ، کالا را از خریداری که حق فروش دارد، دریافت نماید

استراتژی های دو پایه ای :

-استراتژی اختیار خرید (کال آپشن ) پوششی :

• کسانی که چشم انداز و دید نزولی و خنثی نسبت به بازار دارند و دارای پایه را نیز در اختیار دارند و هدفشان استفاده از پریمیوم تا زمان اتمام سررسید می باشد البته در صورتی که بازار بر خلاف تحلیل آنها حرکت نکند و دارایی پایه روند صعودی نداشته باشد

-استراتژی اختیار فروش (پوت آپشن ) حفاظتی و حمایتی:

protective put -

- بیمه دارایی پایه در برابر زیان

- خرید دارایی پایه و خرید اختیار فروش ( خرید حق فروش)

- کسانی که چشم انداز و دید صعودی به بازار دارند و قصد محافظت از نوسانات کاهشی بازار را در کوتاه مدت دارند و در بلند مدت و تا انتهای سررسید قرارداد انتظار دارند که در نهایت بازار صعودی و به نفع آنها حرکت می کند

-استراتژی های ترکیبی آتی و اختیار معامله

- خرید و فروش معکوس دو ابزار آتی و اختیار

- معکوس موقعیتی که در آتی می گیرید در اختیار اخذ می کنید حالا اگر آتی به سمت پیش بینی و انتظاری که دارید حرکت کرد که از اختیار و حق تان استفاده نمی کنید ولی اگر آتی در جهت مخالف پیش بینی شما حرکت کرد و باعث زیان شما شد اختیار معامله به همان میزان برای شما سود می آورد

-خرید کال آپشن و فروش یک قرار داد آتی با سررسید یکسان

-خرید پوت آپشن و خرید یک قرار داد آتی با سررسید یکسان

-استراتژی های اسپرد Spread) )

اخذ موقعیت در اختیار معامله با استراتژی های اسپرد که باعث محدود شدن ریسک و بازدهی می شود

اسپردینگ یا معامله‌گری در جهت تغییرات فواصل قیمتی :

اسپردینگ استفاده از دو یا تعداد بیشتری آپشن در راستای کسب سودهای کوچک (اما کم ریسک) از فواصل قیمتی قراردادهاست. کسی که اسپرد می‌گیرد، درواقع ترکیبی از سفته‌بازی (پیش‌بینی قیمتی از دارایی پایه) و پوشش ریسک (محدود کردن زیان) را پیاده‌سازی می‌کند. اسپرد، همان‌طور که ریسک را کاهش می‌دهد، بازدهی را نیز محدود می‌کند و به دلیل هزینه پایین پیاده‌سازی از محبوبیت ویژه‌ای برخوردار است. اکثر اسپردها شامل خرید یک آپشن در یک قیمت اعمال و فروش همان آپشن در یک قیمت اعمال دیگر هستند. مزیت دیگر اسپردها، امکان کسب سود در بازارهای خنثی یا رنج است. توجه داشته باشید که اسپردها استراتژی‌های متعدد و متنوعی هستند

معاملات سنتزی :

نوع خاصی از اسپرد به نام معاملات سنتزی یا « Synthetics » شناخته می‌شوند. هدف این استراتژی ایجاد موقعیتی در بازار است که رفتار یک دارایی دیگر را دقیقاً تقلید کند؛ بدون اینکه لزوماً دارایی دیگر را در اختیار داشته باشیم

برای مثال، خرید یک اختیار خرید (کال آپشن) بی‌تفاوت و فروش همزمان یک اختیار فروش (پوت آپشن) بی‌تفاوت، سود و زیانش دقیقاً شبیه به خرید دارایی پایه می‌شود. یعنی برای سرمایه‌گذار تفاوتی نمی‌کند که این استراتژی را پیاده کند و یا اینکه اصلاً به سراغ آپشن ها نرود و تنها اقدام به خرید سهم کند

سرمایه گذاران گاهی به منظوربرخورداری از فرصتهای سرمایه گذاری با هدف بورس بازی یا مصون ماندن از ریسک ،به طورهمزمان به خرید و فروش قراردادهای اختیارخرید و اختیار فروش اقدام می کنند . درواقع،ترکیب های مختلف قراردادهای اختیارمعامله،فرصت های خوبی برای کسب سود دراختیارسرمایه گذاران قرارمی دهد . این روشها به دودسته استراتژیهای ترکیبی متقارن ونامتقارن تقسیم می شوند

استراتژی های ترکیبی متقارن

این استراتژی ها شامل ترکیب های مختلف هردو قرارداد اختیارخرید و قرارداد اختیار فروش صادره بر یک دارایی خاص است که عبارتند از : استراتژی ترکیبی متقارن با قیمت توافقی و تاریخ انقضای یکسان یا استراتژی استرادل،استرانگل ،استریپ و استرپ

استراتژی های استرادل

- ازمتداول ترین استراتژی های ترکیبی متقارن،استراتژی " استرادل " است (این استراتژی، بر دو نوع است: «استرادل خرید» و «استرادل فروش»)

- استراتژی استرادل، طبیعی‌ترین و مناسب‌ترین استراتژی به هنگام پیش‌بینی نوسان شدید در قیمت‌ها است

-مهم نیست که قیمت به چه سمتی حرکت می کند، استراتژی straddle ،موقعیتی برای استفاده از آن را به شما می دهد

بهترین سناریو ممکن است این باشد که تنها یکی از معاملات شما به هدف نمیرسد و قیمت همچنان به نفع شما حرکت می کند تا شما هیچ تلفاتی را متحمل نشوید

استراتژی : long straddle

خرید کال آپشن و خرید پوت آپشن در سررسید یکسان با قیمت اعمال یکسان ( دید نوسانی زیاد و دید قیمتی خنثی)

این استراتژی، خرید قرارداد اختیارخرید و قرارداد اختیار فروش یک دارایی را با قیمت توافقی و تاریخ انقضای یکسان را دربر می گیرد . اگر قیمت دارایی در تاریخ انقضاء به قیمت توافقی قراردادها نزدیک باشد، استراتژی متقارن به زیان منجر می‌شود. اگر قیمت دارایی، نوسان شدیدی در اطراف قیمت توافقی (کاهش یا افزایش) داشته باشد، سرمایه‌گذار سود قابل‌توجهی به دست می‌آورد

استراتژی استرادل زمانی مناسب است که سرمایه‌گذار انتظار دارد قیمت دارایی نوسان زیادی داشته باشد، اما جهت نوسان(کاهش یا افزایش) را نمی‌داند . استراتژی استرادل، طبیعی‌ترین و مناسب‌ترین استراتژی به هنگام پیش‌بینی نوسان شدید در قیمت‌ها است

سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرید که پیش‌بینی می‌کند قیمت یک دارایی که در حال حاضر ۶۹ ریال است، در سه ماه بعد با نوسان زیادی مواجه خواهد شد . سرمایه‌گذار با خرید یک قرارداد اختیار خرید و یک قرارداد اختیار فروش با قیمت توافقی(فیمت اعمال ) ۷۰ ریال و با تاریخ انقضای سه ماه بعد، از استراتژی استرادل استفاده می‌کند

فرض کنید هزینه قرارداد اختیار خرید چهار ریال و هزینه قرارداد اختیار فروش سه ریال باشد؛ بنابراین سرمایه‌گذاری اولیه مورد نیاز هفت ریال است. اگر در تاریخ انقضا، قیمت دارایی در ۶۹ ریال ثابت مانده است، هزینه این استراتژی ۶ ریال است، چون قرارداد اختیار خرید بی‌ارزش است، ولی قرارداد اختیار فروش یک ریال ارزش دارد و این‌یک ریال از هزینه اولیه کم می‌شود

اگر قیمت دارایی به ۷۰ ریال افزایش یابد، زیان استراتژی هفت ریال است، این حداکثر زیانی است که متوجه سرمایه‌گذار است. اگر قیمت به ۹۰ ریال افزایش یابد، سود سرمایه‌گذار ۱۳ ریال و اگر قیمت به ۵۵ ریال کاهش یابد، سود او هشت ریال است

استراتژی : short straddle

فروش کال آپشن و فروش پوت آپشن در سررسید یکسان با قیمت اعمال یکسان ( دید نوسانی کم و دید قیمتی خنثی)

استراتژی استرادل فروش :

استراتژی استرادل فروش، از طریق فروش اختیار خرید و اختیار فروش با قیمت توافقی و تاریخ پایان مهلت یکسان صورت می‌گیرد. البته این استراتژی دارای ریسک بالایی است. چنانچه قیمت سهام در تاریخ انقضاء، نزدیک قیمت توافقی باشد، منجر به سودآوری قابل‌توجهی می‌شود. اما چنانچه این دو قیمت باهم تفاوت زیادی داشته باشند، مقدار زیان نامحدود خواهد بود

استراتژی های استرانگل

کسانی که دید نوسانی شدیدی نسبت به بازار دارند اما هزینه کمتری نسبت به استراتژی استرادل پرداخت می کنند (استراتژی محتاطانه تر)

استراتژی : long strangle

خرید کال آپشن و خرید پوت آپشن در سررسید یکسان با قیمت اعمال کال آپشن بالاتر از خرید پوت آپشن ( دید نوسانی زیاد و دید قیمتی خنثی)

استراتژی :short strangle

فروش کال آپشن و فروش پوت آپشن در سررسید یکسان ولی با قیمت اعمال پوت آپشن بالاتر از فروش کال آپشن ( دید نوسانی کم و دید قیمتی خنثی)

استراتژی های ترکیبی نامتقارن :

استراتژی داد و ستد نامتقارن ، متضمن خرید و فروش دو یا چند قرارداد اختیار معامله از یک نوع (دو یا چند قرارداد اختیار خرید یا قرارداد اختیار فروش ) است .به طور کلی استراتژی های ترکیبی نامتقارن شامل استراتژی های خوش بینانه ، بد بینانه و پروانه ای می باشد

استراتژی پروانه ای :

استراتژی نامتقارن پروانه ای متضمن داشتن موقعیت در قراردادهای اختیار معامله ای است که سه قیمت توافقی متفاوت دارند

-ترکیب دو استراتژی کال اسپرد صعودی و نزولی :

خرید یک کال آپشن با پایین ترین قیمت اعمال و کال آپشن با بالاترین قیمت اعمال و همزمان فروش دوکال آپشن با قیمت اعمال وسط

استراتژی های پروانه ای ( BUTTERFLY )

اختیار معامله

بورس اختیار معامله شیکاگو (CBOE)، به عنوان اولین بورس اختیار معامله در سال ۱۹۷۳ تاسیس شد که در اولین روز معاملات خود معادل ۲۶ آوریل ۱۹۷۳م، تنها تعداد ۹۱۱ قرارداد بر روی ۱۶ سهم مبادله شد.

سپس چندین سهام دیگر و تقریبا تمام بورس های قرارداد های آتی (Futures) اقدام به استفاده از ابزار اختیار معامله نمودند.

بورس شیکاگو، تا کنون رتبه اول حجم مبادلات را دارد که معامله گران استقبال شکوهمندی از آن در سال ۲۰۰۶ داشتند که به مبادله بیش از ۶۷۰ میلیون قرارداد اختیار معامله منجر شد که ارزش آن بیش از ۱۵ تریلیون دلار و با رشد ۴۴ درصد بود که رکورد تاریخی آن ثبت گردید.

در آغاز این نوع فعالیت ها، میزان استقبال از این اوراق با ترس مبهمی رو به رو بود اما پس از مدتی با بالا رفتن تقاضا برای سرمایه گذاری با استفاده از این اوراق، حجم مبادلات آنها افزایش یافت.

این موضوع باعث شد که میزان پاسخ گویی اختیار معامله نه تنها بر روی سهام بلکه بر روی کالا ها و انواع ارز و حتی بیش از ۹۰ شاخص مهم از جمله شاخص های NASDAQ و S&P 500 تاثیر گذار باشد.

اختیار معامله:

اختیار معامله (Option) به قراردادی دو طرفه گفته می شود که بین خریدار و فروشنده است و بر اساس آن خریدار قرارداد، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. این حق فقط اختیار می باشد و الزام و تعهدی برای آن وجود ندارد.

بر همین اساس، دو طرف توافق می کنند که در آینده معامله ای صورت گیرد. در این معامله خریدار “اختیار معامله”، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید و یا فروش دارایی موضوع قرارداد را در زمانی مشخص با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می آورد.

انواع اختیار معامله از نظر نوع قرارداد:

این اوراق از نظر نوع قرارداد به دو نوع زیر تعریف شده اند.

انواع اختیار معامله از نظر نحوه اعمال:

از نظر نحوه اعمال نیز به دو نوع زیر تقسیم می شوند.

• آمریکایی: در هر زمان تا زمان سررسید قابل اجراست.
• اروپایی: فقط در تاریخ انقضا قابل اجراست.

اختیار خرید (Call Option):

قرارداد های خرید که به آپشن خرید معروفند این حق را به خریدار می دهند که سهام مورد نظر خود را خریداری نمایند که در قیمت های مختلفی وجود دارند و به قیمت سهام وابسته می باشند.

تاریخ انقضای آپشن می تواند از ۱ ماه تا حتی بیشتر از ۱ سال باشد که با توجه به بازار ممکن است خریداری گردد و یا فروخته شود.

مبلغ مورد نظر برای آپشن، حداکثر ریسکی می باشد که یک خریدار آن را متحمل می شود و زمانی که قیمت سهام مورد نظر به یک آپشن خرید، بالاتر از قیمت اعمال می رسد، این آپشن سود آور می باشد. در این زمان می توان اختیار خرید را اجرا نمود یا آن را با فروش یک خرید با قیمت اعمال و تاریخ انقضای مشابه جبران کرد.

در واقع با اجرا کردن یک اختیار خرید می توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن از سهام مربوطه با قیمت سهام بازار، سودی برابر با اختلاف میان دو قیمت به دست آورد.

اگر آپشن خرید، فروخته شود، فروشنده حق خریداری سهام مربوطه را با قیمت اعمال به دارنده آپشن واگذار می کند که با فروش آپشن خرید، مبلغ آپشن به عنوان سود محدود به حساب معاملاتی واریز می شود.

موسسه مشاوران مطالعه مقاله صکوک را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

اختیار فروش:

اختیار فروش (Put Option)، این حق را به خریدار می دهد که سهم مورد نظر خود را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند.

همانند آپشن­ های خرید، آپشن های فروش نیز در قیمت های اعمال متفاوت بسته به قیمت سهام مربوطه و با تاریخ های انقضای مختلف در بازار موجود می باشند.

نکته: تاریخ انقضای آن همانند تاریخ انقضای اختیار خرید می باشد.

اگر آپشن فروش، خریداری شود، خریدار آن می تواند سهام مربوطه را با قیمت مشخص شده و در تاریخ مشخص بفروشد. مبلغ پرداختی برای این آپشن ها نهایت ریسکی می باشد که اختیار فروش متحمل می گردد.

سودآوری سهام پس از سقوط قیمت در آپشن فروش:

با سقوط قیمت سهام، آپشن فروش می تواند از دو طریق زیر سود آوری داشته باشد.

روش اول:

با اجرا کردن یک آپشن فروش، می توان ۱۰۰ سهم به ازای هر آپشن به فروش رساند که سهام با قیمت بالا تر بازار فروخته شده و سپس برای خارج شدن از معامله، سهام با قیمت پایین تر خریده می شود.

روش دوم:

این روش جبران کردن آپشن است یعنی با سقوط قیمت سهام، مبلغ آپشن افزایش خواهد یافت و سپس با دریافت سود می تواند به فروش برود.

نحوه استفاده از اختیار معامله ها:

آپشن ها را می توان از راه های مختلفی مورد استفاده قرار داد که به منظور کسب سود از بازار ها می باشد. اصلی ترین استراتژی در استفاده از اختیار خرید و فروش، کسب سود از سرمایه های اندک می باشد که در روند بازار پیش می روند.

این آپشن ها می توانند به عنوان بیمه برای سناریو های مختلف معاملاتی به کار بروند که قابلیت های چندگانه ای دارند و تاثیر نسبتا زیادی در میزان سوددهی می گذارند.

همچنین اختیار معامله ها می توانند برای حفظ از سقوط قیمت سهم مورد نظر موثر باشند و می توان آنها را اعمال نمود یا استفاده نکرد. در واقع آپشن باعث می شود یک سهم در قیمت پایین خریداری شود و در قیمت بالا به فروش رسد.

قیمت­ گذاری اختیار معامله اوراق بهادار:

سه مدل برای محاسبه ارزش اختیار معامله اوراق بهادار وجود دارد. این سه مدل شامل موارد زیر می باشند که هر کدام از آنها دارای مفروضات جداگانه ای هستند و در ادامه شرح داده می شوند.

• مدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهم
• مدل توزیع دو جمله ای قیمت سهم
• مدل توزیع نرمال لگاریتمی (مدل بلک شولز)

مدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهام:

در این مدل دو فرض را مورد توجه قرار می گیرد.

• فرض اول: سرمایه گذاران نسبت به ریسک بی تفاوت می باشند.
• فرض دوم: احتمال مساوی برای قیمت سهم بین دو حد در تاریخ نوسان بازارهای اختیار انقضا وجود دارد. این روش ساده ترین روش محاسبه ارزش اختیار معامله اوراق بهادار می باشد.

بنابراین می توان گفت که اگر فرض شود سودی در طی سال پرداخت نمی گردد و این اختیار پس از یک سال منقضی شود، در نتیجه توزیع احتمال برای قیمت سهم در پایان سال و با توجه به مفروضات بالا به شکل مستطیل می باشد و برای قیمت سهم بین حد بالا و پایین دارای احتمال مساوی می باشد.

بر اساس فرض بی تفاوتی در ریسک برای سرمایه گذاران، ارزش بازاری سهم در ابتدای سال برابر با ارزش تنزیل یافته سهم در پایان سال و بر مبنای نرخ بازده بدون ریسک می باشد.

اگر فرض شود که توزیع احتمال قیمت سهم یکنواخت می باشد، پس ارزش سهم را به صورت زیر قابل محاسبه خواهد بود:

مدل توزیع احتمال یکنواخت قیمت سهام

فروض مدل Black-Scholes:

این آپشن از نوع اروپایی است و تنها در زمان انقضای آن قابل اجرا است. در مدت دوره زمانی این آپشن هیچ سود سهامی پرداخت نمی شود.

هزینه معامله ای در هنگام خرید آپشن وجود ندارد

نرخ ریسک پذیری و نوسان دارایی پایه شناخته شده و ثابت است

بازده دارایی های پایه به صورت نرمال توزیع می شود

فواید اختیار معامله:

یکی از فواید مهم آپشن ها، تطبیق پذیر بودن و توانایی آنها در برقراری ارتباط با دارایی های سنتی‌ مانند سهام شخصی می باشد که این ویژگی به سهامدار این امکان را می دهد که موقعیت خود را بر اساس شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد، تطبیق داده و یا تنظیم نماید.

در واقع آپشن ها، اوراق بهادار خیلی پیچیده ای هستند و اگر درست از آنها استفاده نشود ممکن است ریسک بالایی داشته باشند.

به همین دلیل است که وقتی اختیار معامله را خرید و فروش می کنیم، معمولا با جمله ای مثل این مواجه می شویم:

“اختیارات شامل ریسک ها هم می شوند و برای هرکسی مناسب نیستند. اگر توان ریسک بالا دارید، سرمایه گذاری کنید.”

نکته: اختیار معامله ها (آپشن ها) به گروه بزرگ تری از اوراق بهادار به نام اوراق بهادار مشتقه تعلق دارد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله اوراق قرضه را به شما پیشنهاد می کنیم.

قرارداد های اختیار معامله

بازار سهام از جمله بازارهای مالی پرطرفدار برای سرمایه‌ گذاری است. البته در حال حاضر به خاطر این که ظرفیت ‌های موجود در بورس بالا رفته و بسترهای جدیدی هم در حال به وجود آمدن و گسترش یافتن هستند، بازار نوظهوری با عنوان مشتقه به آن اضافه شده است. از جمله زیرمجموعه‌ های بازار مشتقه، قراردادهای اختیار معامله هستند که در این مقاله توضیحات لازم در مورد آن ها و تفاوت آن با بازار آتی داده می ‌شود.

فهرست محتوای مقاله

۱– بازار مشتقه چیست؟

۲– قراردادهای اختیار معامله

۳– تفاوت بازارهای اختیار معامله و آتی

تعهد طرفین

مبلغ ضمانت

جریمه ی نکول

نوع سفارش دهی

کارمزد،حجم سفارش و حد نوسان قیمت

۴– جمع بندی قراردادهای اختیار معامله

بازار مشتقه چیست؟

بازار مشتقه ی نوظهور در بورس به سبب تنوع و جذابیت خرید و فروش ها و نیز رونق بخشیدن به این حوزه تشکیل شده است.

از جمله قراردادهای مورد استفاده در آن، اختیار معامله است که با استفاده از آن تریدر می ‌تواند از اهرم در خرید و فروش هایش استفاده کند.

این اهرم هم چنان که می تواند سودهای جذابی را برای تریدر به همراه بیاورد امکان هم دارد ضرر های سنگینی را به او وارد نماید. در واقع می ‌توان گفت که ریسک سرمایه گذاری در این جا بالا است.

قراردادهای اختیار معامله ویژگی های زیادی دارند که از جمله آن ها می ‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قراردادهای اختیار معامله

آن به دو صورت حق فروش یا Put Optionو حق خرید یا Call Option است.

Put Option و Call Option ابزارهایی هستند که در بازارهای مالی از آن ها استفاده می شود.

Put Option یک نوع ابزاری است که تریدر با استفاده از آن نوسان بازارهای اختیار حق دارد مقدار مشخصی از دارایی درج شده در پیمان نامه را با قیمت توافق شده در یک بازه ی زمانی معین به فروش برساند.

در واقع خریدار Put Option پیش ‌بینی کرده که قیمت دارایی مورد نظرش پایین می آید.

پس کسی که این قرارداد را دارد وقتی به سودآوری می‌ رسد که در حقیقت قیمت دارایی مورد نظرش پایین بیاید.

Call Option بین خریدار و فروشنده بسته می شود. به عبارت دیگر در این جا خریدار از فروشنده حق خرید یا فروختن دارایی مورد نظر را با قیمتی مشخص می خرد.

البته خریدار به فروشنده پولی را برای حق شرط می ‌پردازد؛ یعنی این مبلغ همان قیمت Call Option است.

این قرارداد مدت زمان مشخصی دارد و نرخ معامله ی آن طبق رقابت در بازارهای مالی مشخص می‌ شود.

خریدار پیش ‌بینی بالا رفتن قیمت را می کند که قرارداد Call Option را می‌ خرد؛ یعنی سودآوری او در این جا زمانی اتفاق می ‌افتد که روند قیمت، صعودی شود.

تریدری که در بازارهای مالی جهانی فعالیت می‌ کند باید دقت داشته باشد Call Option اروپایی تنها در زمان سررسید امکان انجام دادنش وجود دارد.

ولی Call Option آمریکایی امکان دارد در روزهای پیش از سررسید هم معامله گردد.

تفاوت بازارهای اختیار معامله و آتی

آن ها با هم تفاوت های زیادی دارند که در ادامه به تعدادی از مهم ترین شان اشاره می شود:

تعهد طرفین

در حوزه ی آتی سکه طرفین قرارداد موظفند که تعهدهای خود را انجام بدهند. در حقیقت خریدار متعهد می ‌شود وجه نقد بپردازد و فروشنده عهد می‌ بندد که در زمان سررسید، سکه را تحویل دهد.

ولی در اختیار معامله فقط فروشنده تعهد می ‌دهد؛ یعنی خریدار (چه در موقعیت Call و چه در موقعیت Put باشد، فرقی ندارد) هیچ تعهدی نمی‌ دهد بلکه حق کامل را دارا می ‌باشد.

از همین روی است که فروشنده Call Option تعهد می‌ دهد که سکه را در زمان سررسید تحویل دهد. فروشنده Put Option هم تعهد می دهد که پول نقد را در زمان مشخص تحویل پرداخت کند.

ولی خریداران عهدنامه ی اختیار معامله، حق کامل دارند که این قرارداد را اعمال کنند یا اعمال ننمایند.

مبلغ ضمانت

در حوزه ی آتی طرفین موظفند که مبلغی را به عنوان ضمانت بپردازند ولی در قرارداد اختیار معامله فقط فروشنده‌ها تعهد می دهند و خریداران حق کامل دارند.

مبلغ ضمانت در آتی برای همه ی قراردادها به یک میزان است ولی در عهدنامه های اختیار معامله این مبلغ ضمانت یکسان نیست.

علاوه بر آن در بخش آتی به وقت بستن قرارداد هیچ مبلغی بین طرفین مبادله نمی ‌شود فقط در این جا مبلغ تضمینی در حساب طرفین بلوکه می گردد.

ولی در بازار اختیار معامله پرداخت نرخ اختیار از طریق خریدار به فروشنده صورت می‌ گیرد.

یعنی روش کار به این صورت است که به وقت قرارداد، وجه اختیار از حساب خریدار کم می شود و به حساب فروشنده واریز می گردد.

جریمه ی نُکول

نکول یعنی عدم قبول و رد چیزی که اگر طرفین معامله با هر دلیلی به تمام یا قسمتی از تعهداتشان عمل نکنند، می ‌گویند نکول صورت گرفته است.

در حوزه ی آتی سکه، جریمه ی نکول برای طرفین یعنی هم خریدار و هم فروشنده قابل اجرا است.

ولی جریمه ی نکول در بازار اختیار معامله تنها برای فروشنده است. در آتی سکه، جریمه ی نکول به مراتب بالاتر از بازار اختیار معامله است.

نوع سفارش دهی

سفارش دهی در بخش آتی هم به شکل آنلاین و هم تلفنی صورت می ‌گیرد.

ولی در قراردادهای اختیار معامله فقط به شکل تلفنی سفارشات، ثبت و معامله می‌ شوند که دلیلش هم موارد زیر است:

دامنه ی نوسانی قیمت وجود ندارد، ریسک معاملات بالا است، این قراردادها جدید هستند و بیش تر تریدرها با آن ها آشنا نیستند.

کارمزد،حجم سفارش و حد نوسان قیمت

‏ حوزه ی آتی از نظر کارمزد حجم سفارش و میزان کارمزدش نسبت به قراردادهای اختیار معامله زیادتر است.

ولی حجم سفارش در آتی کم تر و نوسان قیمت در آن بین ۵ درصد مثبت یا منفی است که میزان این نوسان با توجه به قیمت تسویه ی خرید و فروش روز قبل مشخص می شود.

ولی در بازار اختیار حجم سفارش بالاتر و محدوده ی نوسان قیمتی اصلاً وجود ندارد.

به این معنا که همه ی خرید و فروش ها بدون هیچ دامنه ی قیمتی انجام می ‌شوند و تریدر هر قیمتی را می ‌تواند برای سفارش در سیستم ارائه دهد.

جمع بندی قراردادهای اختیار معامله

دانستید که بازار مشتقه جدیدا به خاطر گسترش زیاد حوزه ها در بورس و ارتقا بخشیدن به این حوزه به وجود آمده است.

در بازار مشتقه، قراردادهای مختلفی وجود دارند. یکی از این عهدنامه ها، قرارداد اختیار معامله است. آن به دو صورت حق فروش یا Put Optionو حق خرید یا Call Optionاست.

Put Option ابزاری است که تریدر با استفاده از آن حق دارد مقدار مشخصی از دارایی درج شده در عهد نامه را با قیمت توافقی در یک بازه ی زمانی معین به فروش برساند.

Call Option بین خریدار و فروشنده منعقد می شود. در این جا خریدار از فروشنده حق خرید یا فروختن دارایی مورد نظر را با قیمتی مشخص می خرد.

تفاوت بازارهای اختیار معامله و آتی هم بسیار است که می توان به نمونه های زیر اشاره کرد:

تعهد طرفین، مبلغ ضمانت، جریمه ی نکول، نوع سفارش دهی، کارمزد، حجم سفارش و حد نوسان قیمت و … .

اما برای کسب اطلاعات بیش تر می توانید به سایت آکادمی طهرانی مراجعه نمایید و معلومات خود در زمینه ی بازارهای مالی را بالا ببرید.

اختیار خرید و اختیار فروش سهام چیست؟

یکی از ابزارهایی که در روزهای پرتلاطم بازار می‌تواند نوعی نوسان بازارهای اختیار بیمه برای معامله‌گران باشد، قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش است. در روزهای اخیر هم در جهت افزایش اعتماد معامله‌گران حقیقی به بازار بورس، این قراردادها توجه زیادی را جلب کرده‌اند.

به همین دلیل ما در این مقاله به بسط این دو مطلب می‌پردازیم.

تعریف اختیار خرید و اختیار فروش

در تعریف فنی اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) یا در کل اختیار معامله (Option) یک ابزار مشتقه در بازارهای مالی است که اختیار خرید یا اختیار فروش یک دارایی مشخص را به خریدار قرارداد اختیار خرید یا خریدار اختیار فروش می‌دهد.

اما درک این تعریف فنی خصوصا برای کسانی که در بازار سهام تازه وارد هستند سخت است. پس بگذارید با یک مثال جلو برویم.

اختیار فروش سهم فملی

در حال حاضر یعنی ۷ مهر سال ۹۹ قیمت سهم فملی 2920 تومان است. می‌دانیم که بازار در حال حاضر روند منفی دارد و همین قیمت هم در کف قیمت امروز است و 96 میلیون صف فروش پشت آن وجود دارد.

کمابیش همه می‌دانیم که اصلاح فعلی بازار تمام می‌شود و احتمالا در چند ماه آینده شاهد رشد بازار باشم. طبق محاسبات و تحلیل‌های ما هم همین سهم فملی می‌تواند قبل از عید سال ۱۴۰۰ مثلا تا ۴ هزار تومان رشد کند.

اما بازار منفی است. با اینکه می‌دانیم بازار رشد می‌کند و تحلیل‌های ما هم نشان می‌دهد که سهم فملی تا ۴ هزار تومان رشد می‌کند اما کمی شک هم نداریم؛ زیرا تحلیل‌های تکنیکال در بهترین حالت تا ۸۰ درصد دقت دارند و تحلیل‌های بنیادی با اینکه مطمئن‌تر هستند، اما ترسیم یک خط زمانی در‌ آن‌ها کار راحتی نیست. مگر در حالتی که شما بخواهید سرمایه‌گذاری طولانی‌مدت چندساله انجام دهید.

در این حالت یک اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش فملی منتشر می‌شود. سررسید این اوراق ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ و قیمت تضمینی خرید فملی نیز در آن ۴ هزار تومان است.

هر قرارداد اختیار فروش فملی تضمین‌کننده خرید ۱۰۰۰ سهم است و برای خرید آن نیز شما باید به ازای هر سهم ۱۰۰ تومان پول پرداخت کنید.

شما ۲ برگه قرارداد اختیار فروش فملی معادل اختیار فروش ۲۰۰۰ هزار سهم را می‌خرید. برای خرید این دوبرگه مبلغ ۲۰۰ هزار تومان نیز پرداخت می‌کنید. از آن‌سو از بازار سهام ۲۰۰۰ سهم خود فملی را هم می‌خرید. ارزش خرید شما با احتساب قیمت 2920 تومانی هر سهم، برابر ۵ میلیون و ۸۴۰ هزار تومان می‌شود.

در برگه اختیار فروش، فروشنده این اوراق (الکترونیکی) حق اختیار فروش سهم فملی در تاریخ ۱۵ فروردین ۹۹ را با قیمت ۴ هزار تومان به ازای هر سهم به شما داده است. شما می‌توانید از این حق خود استفاده بکنید یا نکنید. برگه اختیار فروش است و اختیار فروش دست شما است.

حال فرض کنید به تاریخ ۱۵ فرودین ۱۴۰۰ که سررسید این قرارداد اختیار فروش است رسیده‌ایم. چند اتفاق می‌تواند رخ دهد.

۱- قیمت سهم فملی کمتر از ۴ هزار تومان است

مثلا در این تاریخ قیمت سهم فملی ۳۷۰۰ تومان است. در این حالت شما می‌توانید از اختیار فروش خود استفاده کنید. فروشنده این قرارداد اختیار فروش نیز طبق این قرارداد باید سهم فملی را در این تاریخ با قیمت ۴ هزار تومان از شما بخرد.

در این حالت شما با سرمایه‌گذاری ۶ میلیون و ۴۰ هزار تومان، به سود ۱ میلیون و ۹۶۰ هزارتومانی رسیده‌اید؛ یعنی ۳۳ درصد سود کرده‌اید.

۲- قیمت سهم فملی بیشتر از ۴ هزار تومان است

فرض کنید در تاریخ سررسید قرارداد اختیار فروش، قیمت سهم فملی ۴۵۰۰ تومان است. در این حالت شما ۲۰۰۰ هزار سهم خود را می‌فروشید و ۲ میلیون و ۹۶۰ هزار تومان معادل ۴۹ درصد سود می‌کنید.

چون قیمت سهم بالاتر از قیمت خرید در قرارداد اختیار فروش است، شما قرارداد خود را اجرا یا اعمال (Excercise) نمی‌کنید.

در این سناریو فرضی شما با ۲۰۰ هزار تومان هزینه بیشتر، به‌نوعی خرید خود را بیمه می‌کنید.

در قرارداد اختیار فروش اگر قیمت سهم در زمان سررسید، بالاتر از قیمت خرید قرارداد باشد، شما از ۲۰۰ هزارتومانی که برای خرید اوراق قرارداد اختیار فروش پرداخت کرده‌اید، می‌گذرید. این پول همان اجرت فروشنده قرارداد و سودی است که فروشنده از این قرارداد می‌برد.

۳- قیمت فملی کمتر از 2920 تومان است

اگر سهام فملی در طول این زمان روند منفی داشته باشد و قیمت آن به کمتر از ۲۹۲۰ تومان که در موقع ارائه قراردادهای اختیار فروش بود، برسد، فروشنده این قرارداد دچار زیان می‌شود؛ اما درهرصورت مثل مورد اول مجبور است ۲۰۰۰ سهم فملی شما را به قیمت ۴ هزار تومان بخرد.

خرید یک قرارداد اختیار فروش ریسک خرید را برای خریدار سهم شدیدا کاهش می‌دهد. این در حالی است که ریسک فروش قرارداد اختیار خرید برای فروشنده، بسیار زیاد است.

به همین دلیل هم‌زمانی که چنین قراردادهای فروخته می‌شوند، معمولا نشانه‌ای از منفی بودن روند آینده بازار هستند و حس بازار (Sentient) هنگامی‌که چنین قراردادهایی فروخته می‌شوند شدیدا منفی

است. یکی از اهداف فروش این اوراق هم جلب اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به بازار است.

اگر سهم در تاریخ سررسید قیمتی کمتر از قیمت خرید قرارداد داشته باشد، عملا فروشنده قرارداد باید مابه‌التفاوت قیمت خرید در اوراق با قیمت روز سهم را پرداخت کند. اگر در مثال بالا این مابه‌التفاوت بیشتر از ۱۰۰ تومان باشد، فروشنده قرارداد از فروش قرارداد اختیار فروش ضرر کرده است. اگر هم کمتر باشد، فروشنده نیز به حداقلی از سود رسیده است.

در هر حالت شما به‌عنوان خریدار قرارداد اختیار فروش می‌توانید با پرداخت اجرت قرارداد، سود خود از بابت خرید یک سهم را تضمین کنید.

قرارداد اختیار خرید

در قرارداد اختیار خرید برعکس قرارداد اختیار فروش، اختیار خرید یک کالا یا دارایی به خریدار قرارداد اختیار خرید داده می‌شود. در این قرارداد، خریدار می‌تواند در صورت خواست قرارداد را اجرا یا اعمال کند و فروشنده قرارداد اختیار خرید متعهد شده‌ است که کالایی را در قیمت مشخص‌شده در قرارداد به خریدار بفروشد.

قرارداد اختیار خرید فولاد

فرض کنید بازار صعودی است؛ اما شما شک دارید. می‌توانید سهم فولاد را که امروز در قیمت 1793 تومان در صف فروش است، بخرید. پیش‌بینی و تحلیل‌های شما نشان می‌دهد که این قیمت سهم در چند ماه آینده تا ۳ هزار تومان هم رشد می‌کند.

اما بازار مدتی است که صعودی است و انتظار یک اصلاح دارید. خرید سهم فولاد در این شرایط کمی ریسکش زیاد است.

دوباره خبر عرضه قرارداد اختیار خرید سهم فولاد به سررسید ۱۵ فروردین ۱۴۰۰ می‌رسد. قیمت فروش تضمینی در این قرارداد ۲۶۰۰ تومان است. هر قرارداد اختیار خرید شامل ۱۰۰۰ هزار سهم و قیمت هر اختیار خرید این سهم در قرارداد فوق ۵۰ تومان است.

شما دو قرارداد اختیار خرید برای خرید ۲۰۰۰ هزار سهم فولاد را می‌خرید. شما برای خرید این قرارداد 100 هزار تومان پول می‌دهید.

در موقع سررسید قرارداد اختیار خرید دو حالت ممکن است پیش آید.

۱- قیمت سهم فولاد کمتر از ۲۶۰۰ تومان است

فرض کنید موقع سررسید قرارداد اختیار خرید سهم فولاد رسیده است. قیمت سهم ۲۳۰۰ تومان است. در این حالت شما هیچ کاری نمی‌کنید و صرفا ۱۰۰ هزار تومان ضرر می‌کنید.

این ۱۰۰ هزار تومان هم که اجرت فروشنده قرارداد اختیار خرید است در حساب فروشنده قرارداد می‌ماند و عملا سود او می‌شود.

۲- قیمت سهم فولاد بیشتر از ۲۶۰۰ تومان است

فرض کنید در موعد سررسید قرارداد اختیار خرید، سهم فولاد با قیمت ۳۲۰۰ تومان در حال معامله است. در این حالت شما درخواست اعمال قرارداد اختیار خرید را به فروشنده می‌دهید.

در این حالت فروشنده موظف است تعداد ۲۰۰۰ سهم فولاد را با قیمت ۲۶۰۰ تومان که در قرارداد ثبت‌شده به شما بفروشد. شما پول معادل این ۲۰۰۰ هزار سهم یعنی ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را می‌پردازید و بعدازآن همین سهم را به قیمت معاملاتی آن روز یعنی ۳۲۰۰ تومان می‌فروشید و یک‌میلیون ۲۰۰ هزار تومان ‌سود می‌کنید.

اگر هم نخواستید صبر می‌کنید که سهم فولاد بیشتر بالا برود. نکته اینجاست که چون شما حتی در همین شرایط هم سهم فولاد را با قیمتی به‌مراتب کمتر از قیمت بازار خریده‌اید، سود چشم‌گیری نصیبتان می‌شود.

در این حالت کل مبلغ پرداختی شما ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان برای خرید سهم فولاد و ۱۰۰ هزار تومان برای خرید قرارداد اختیار خرید فولاد است. با در نظر گرفتن این‌ها شما ۲۲ درصد سود می‌کنید.

معامله اوراق اختیار خرید و اختیار فروش

شما می‌توانید حتی پیش از تاریخ سررسید قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش، آن نوسان بازارهای اختیار را به کس دیگری بفروشید. در این صورت می‌توانید سهم‌های پایه این قراردادها را هم مستقل از وضعیت اختیار خرید یا اختیار فروش معامله کنید.

با اینکه ارزش قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش، هنگام عرضه آن‌ها تعیین می‌شود اما هنگام با معامله این اوراق بین سهام‌داران ممکن است قیمت آن‌ها تغییر کند.

معمولا هم معاملات این قراردادها بدون دامنه نوسان انجام می‌گیرد؛ اما بااین‌همه قیمت آن‌ها تنها تا جایی می‌تواند بالا برود که برای دارنده قرارداد هنگام درخواست اجرای آن‌ها، همچنان ‌سودده باشد. البته محدودیت قانونی در این مورد وجود ندارد اما منطقی نیست که چنین اوراقی در این قیمت‌ها معامله شود.

در مثال ابتدایی قبل قیمت معامله‌ای قرارداد اختیار فروش فملی حداکثر می‌تواند تا ۹۸۰ تومان به ازای هر سهم در قرارداد اختیار فروش بالا برود. این رقم را به این صورت می‌توان محاسبه کرد.

زیرا پیش‌از‌این، اجرای قرارداد اختیار فروش دیگر برای خریدار سودی به همراه ندارد.

در مثال دوم نیز قیمت معامله‌ای قرارداد اختیار خرید سهم فولاد نیز حداکثر می‌تواند تا ۷۵۷ تومان بالا برود.

زیرا دوباره اجرای قرارداد اختیار خرید در قیمت‌های بالاتر از این برای خریدار سودی به همراه ندارد.

ابزارهای مشتقّه

با توجه به همه این‌ها می‌بینیم که قیمت اوراق قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش تنها می‌تواند تا جایی بالا برود که قیمت سهم‌ پایه آن تعیین می‌کند. به چنین اوراقی که قیمت آن‌ها بر پایه قیمت دارایی دیگری تعیین می‌شود، ابزارهای مشتقّه (Derivative) یا قراردادهای مشتقه می‌گویند.

از جمله دیگر ابزارهای مشتقه می‌توان به قراردادهای آتی سکه، گندم و دیگر کالاهای تحت معامله در بورس کالا اشاره کرد. قیمت معاملاتی این قراردادهای آتی هم دوباره بر پایه کالاهای پایه آن مثل سکه و گندم تعیین می‌شود.

انواع قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش یا در حالت کلی قراردادهای اختیار معامله اولین بار در سال ۱۹۷۳ در «بورس اختیار معامله شیکاگو» ایجاد شدند. بعدها این معاملات به بخش مهمی از معاملات بازارهای بورس و معاملات ابزارهای مشتقه تبدیل شدند.

در دنیا سه نوع قرارداد اختیار معامله وجود دارد.

قرارداد اختیار معامله نوع آمریکایی (American Style):

در این نوع قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در هر روزی پیش از سررسید قرارداد، درخواست اعمال قرارداد را بدهد؛ یعنی خریدار می‌تواند از زمان خرید قرارداد اختیار معامله تا پیش از روز سررسید قرارداد، از فروشنده درخواست کند که قرارداد را اعمال کرده و به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

قرارداد اختیار معامله نوع اروپایی (European Style):

در این قرارداد خریدار قرارداد اختیار معامله تنها می‌تواند در روز سررسید درخواست اعمال قرارداد دهد و فروشنده قرارداد ملزم است تنها در این روز به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

قراردادهای اختیار معامله نوع برمودان (Bermudan Style):

در این قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در چند تاریخ معین‌شده، درخواست اعمال قرارداد بدهد و فروشنده هم باید تنها در این روزها به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

قراردادهای اختیار خرید یا اختیار فروش در ایران معمولا از نوع اروپایی هستند. هرچند ممکن است نوع برمودان هم استفاده شود.

چگونه قرارداد اختیار خرید یا اختیار فروش بخریم؟

شما نمی‌توانید صرفا با داشتن یک کد بورسی و حساب کاربری کارگزاری‌ها، وارد یک قرارداد اختیار معامله شوید. بلکه باید به کارگزار خود درخواست دهید که برایتان یک حساب اختیار معامله باز کند.

پس‌ازآن می‌توانید با سامانه‌ای که کارگزاری در اختیارتان قرار می‌دهد، پول واریز کنید و این قرارداد را بخرید، بفروشید یا اعمال کنید.

اعمال قراردادهای اختیار معامله توسط اتاق پایاپای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه انجام می‌گیرد؛ اما شما به‌عنوان مشتری و معامله‌گر نیازی ندارید با این اتاق ارتباط داشته باشید.

مسئولیت اجرای عملیات بر عهده کارگزاری است که کد معاملاتی اختیار معامله را به شما داده است. شما درخواست‌های خود را به کارگزارتان می‌فرستید.

همچنین برای وارد شدن به این قراردادها باید یک وجه تضمین نیز از طرف خریدار و فروشنده قرارداد در اتاق پایاپای گذارده شود. همین عملیات هم توسط کارگزار شما انجام می‌گیرد.

همچنین لازم به ذکر است که در حال حاضر روی تعداد انگشت‌شماری از سهم‌ها قرارداد اختیار خرید و اختیار فروش عرضه می‌شود.

البته معاملات اختیار خرید و اختیار فروش قوانین خاص خود را دارد. شما می‌توانید این قوانین را از اینجا دانلود کنید. همچنین درصورتی‌که در این مورد سوالی دارید که ما در این مقاله به آن پاسخ ندادیم، به این فایل که از طرف سازمان بورس تهیه‌شده، مراجعه کنید.