استراتژی میانگین قیمتی


انواع شاخص‌های تکنیکال

آموزش تحلیل تکنیکال ؛ شاخص‌‌های تکنیکال (بخش اول)

تریدرها علاوه بر مطالعه در مورد الگوهای شمعی، می‌توانند از منابع بی‌شمار شاخص‌های تکنیکال استفاده کنند تا در تصمیم‌گیری‌های معاملاتی به آنها کمک کنند. شاخص‌های تکنیکال (اندیکاتورها) سیگنال‌های ابتکاری یا مبتنی بر الگوها هستند که توسط قیمت، حجم یا قراردادهای باز مورد استفاده تریدرها تولید می‌شوند.

شما در معاملات ارزهای دیجیتال و هر دارایی دیگری می‌توانید از تحلیل تکنیکال به عنوان بخشی از استراتژی خود استفاده کنید و این امر شامل مطالعه شاخص‌های تکنیکال مختلف نیز هست. شاخص‌های تکنیکال محاسبات ریاضی هستند که به صورت خطوط در نمودار قیمت ترسیم شده و می‌توانند به تریدرها در شناسایی سیگنال‌ها و روندها کمک کنند.

تحلیلگران تکنیکال با تجزیه و تحلیل داده‌های گذشته، از شاخص‌ها برای پیش‌بینی حرکت قیمت در آینده استفاده می‌کنند. نمونه‌هایی از شاخص‌های تکنیکال رایج عبارتند از میانگین متحر‌ک، شاخص قدرت نسبی (RSI)، شاخص جریان پول (MFI)، استوکستیک‌، واگرایی/همگرایی میانگین متحرک (MACD) و باندهای بولینگر.

نحوه عملکرد شاخص‌های تکنیکال

تحلیل تکنیکال یک دانش است که برای ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها و شناسایی فرصت‌های معاملاتی با تجزیه و تحلیل روندهای آماری حاصل از فعالیت‌های معاملاتی مانند حرکت قیمت و حجم مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر خلاف تحلیلگران فاندامنتال که سعی می‌کنند ارزش ذاتی یک دارایی یا ارز دیجیتال را بر اساس داده‌های مالی یا اقتصادی ارزیابی کنند، تحلیلگران تکنیکال بر الگوهای حرکت قیمت، سیگنال‌های معاملاتی و سایر ابزارهای تحلیلی تمرکز می‌کنند تا قدرت یا ضعف یک دارایی را ارزیابی کنند.

شاخص‌های تکنیکال که به عنوان «تکنیکال» نیز شناخته می‌شوند، روی داده‌های معاملاتی مانند قیمت، حجم و قراردادهای باز تمرکز می‌کنند، نه اصول اولیه یک معامله، مانند درآمد، بازده یا حاشیه سود. شاخص‌های تکنیکال معمولاً توسط معامله‌گران فعال استفاده می‌شوند، زیرا برای تجزیه و تحلیل حرکت‌های کوتاه مدت قیمت طراحی شده‌اند، اما سرمایه‌گذاران بلند مدت نیز ممکن است از این شاخص‌ها برای شناسایی نقاط ورود و خروج استفاده کنند.

انواع شاخص‌های تکنیکال

شاخص‌های تکنیکال

انواع شاخص‌های تکنیکال

دو نوع عمده از شاخص‌های تکنیکال وجود دارد:

  • شاخص‌های پوششی (Overlays): شاخص پوششی یک تکنیک اساسی تحلیل تکنیکال و معاملاتی است که شامل هم‌پوشانی یک روند بر روند دیگر است. این شاخص‌های تکنیکال از مقیاس‌های مشابه با قیمت‌ها استفاده کرده و معمولاً روی نمودار قیمت ترسیم می‌شوند. از آنجایی که این شاخص‌ها با نمودار قیمت همپوشانی دارند به آنها پوششی یا همپوشان گفته می‌شود. به عنوان مثال، می‌توان به میانگین متحرک و باندهای بولینگر اشاره کرد.
  • شاخص‌های نوسان‌ساز (Oscillators): یک شاخص اسیلاتور فاصله دو نقطه را روی یک نمودار تحلیل تکنیکال به منظور ردیابی مومنتوم (یا عدم وجود آن) اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص‌های تکنیکال بین یک حداقل و حداکثر استراتژی میانگین قیمتی در نمودار نوسان کرده و بر مومنتوم بازار تمرکز می‌کنند. این شاخص‌ها معمولاً در بالا یا پایین نمودار قیمت ترسیم می‌‌شوند. نمونه‌ها شامل استوکستیک، MACD یا RSI هستند.

تریدرها و سرمایه‌گذاران با استفاده از اسیلاتورها، نوسانات و بازگشت قیمت‌ها را در بازارهای خنثی تعریف می‌کنند، زیرا آنها در محدوده مشخصی حرکت می‌کنند.

در بسیاری از موارد، تحلیلگران تکنیکال استفاده از اسیلاتورهای استراتژی میانگین قیمتی متعدد در یک نمودار واحد را زائد می‌دانند، زیرا اسیلاتورها از نظر فرمول ریاضی، عملکرد و ظاهر خود شباهت قابل توجهی به هم دارند.

تریدرها اغلب هنگام تجزیه و تحلیل دارایی‌ها و از جمله ارزهای دیجیتال از شاخص‌های تکنیکال مختلفی استفاده می‌کنند. با وجود هزاران گزینه مختلف، تریدرها باید شاخص‌هایی را انتخاب کنند که برای آنها مناسب‌تر است و با نحوه کار آنها آشنا باشند. همچنین، تریدرها ممکن است شاخص‌های تکنیکال را با الگوهای نموداری ترکیب کنند. شاخص‌های تکنیکال را می‌توان با توجه به ماهیت کمی آنها در سیستم‌های معاملاتی خودکار نیز به کار برد.

در واقع، شاخص‌ها سنگ بنای تحلیل تکنیکال هستند و نقش مهمی در ارائه و تأیید سیگنال‌های ورود و خروج در سیستم‌های معاملاتی دارند. شاخص‌های تکنیکال را می‌توان استراتژی میانگین قیمتی در دو دسته عمده دیگر نیز جای داد:

  • شاخص‌های پیشرو (leading): شاخص پیشرو یک سیگنال پیش‌بینی است که حرکت قیمت در آینده را پیش‌بینی می‌کند. به عبارت دیگر، این شاخص‌ها احتمال تغییر روند را از قبل نشان می‌دهند. این شاخص شرایط فعلی بازار را می‌سنجد تا نشان دهد در آینده رخ دادن چه اتفاقی محتمل است. بیشتر شاخص‌های پیشرو مومنتوم قیمت را در یک دوره زمانی معین ارزیابی می‌کنند. برخی از شاخص‌های برجسته و محبوب عبارتند از شاخص کانال کالا (CCI)، شاخص قدرت نسبی (RSI)، اسیلاتور استوکستیک و٪ R ویلیامز.
  • شاخص‌های متأخر (lagging): این شاخص‌ها پشت سر قیمت حرکت کرده و معمولاً شاخص‌های دنبال‌کننده (تعقیب کننده) روند هستند؛ یعنی به روندهای گذشته نگاه کرده و مومنتوم را نشان می‌دهند. این شاخص‌ها بر اساس داده‌های اخیر قیمت ارزیابی خود را انجام می‌دهند. مانند میانگین‌های متحرک (MA) و همگرایی/واگرایی میانگین متحرک (MACD). شاخص‌های متأخر تنها پس از تغییر حرکت قیمت تغییر می‌کنند و بنابراین تأخیر دارند.

معمولاً شاخص‌های پیشرو بهتر از شاخص‌های متأخر در نظر گرفته می‌شوند، زیرا جهت احتمالی حرکت قیمت را قبل از وقوع پش‌بینی می‌کنند. با این حال، ماهیت پیش‌بینی آنها لزوماً صحت یا اعتبار آنها را افزایش نمی‌دهد.

شاخص‌های پیشرو معمولاً همراه با شاخص‌های متأخر استفاده می‌شوند. وقتی از این دو نوسان ساز (پیشرو و متأخر) با هم استفاده می‌شود، اطلاعات دقیق‌تری از احساسات بازار ارائه می‌شود و به پیش‌بینی بهتر حرکت احتمالی قیمت کمک می‌کند.

خرید بیت کوین

همچنین، شاخص‌ها جنبه‌های مختلف عملکرد بازار را بدون در نظر گرفتن این که پیشرو هستند یا متأخر، ارزیابی می‌کنند. علاوه بر این، بسته به نحوه محاسبه، شاخص‌ها می‌توانند در بالا و پایین یک خط صفر نوسان کنند. اینها را شاخص‌های نوسانی (اسیلاتورها) می‌نامند. انواع دیگر شاخص‌ها می‌توانند شاخص‌های روند، شاخص‌های مومنتوم و شاخص‌های حجمی باشند. انواع مختلف شاخص‌ها اغلب می‌توانند با یکدیگر متناقض باشند، زیرا برخی از آنها برای بازارهای رونددار مناسب‌ترند، در حالی که برخی دیگر برای بازارهای خنثی مناسب‌ هستند.

مهم است که قبل از استفاده از یک شاخص، آنچه را که ارزیابی می‌کند، نحوه محاسبه و واکنش آن نسبت به تغییرات قیمت را درک کنید. وقتی بدانید یک شاخص چگونه کار می‌کند و چگونه در برابر تغییرات قیمت واکنش نشان می‌دهد، در معاملات خود عملکرد بهتری خواهید داشت.

شاخص‌های روند

در تحلیل تکنیکال، هدف اصلی یک شاخص روند این است که به صورت عینی جهت روند را با هموار کردن ماهیت نوسانی حرکات قیمت مشخص کند. این شاخص‌های تکنیکال جهت و قدرت یک روند را با مقایسه قیمت‌ها با یک خط پایه تعیین می‌کنند. طیف وسیعی از شاخص‌های مختلف روند وجود دارند که می‌توانند برای تحلیل تکنیکال استفاده شوند. این شاخص‌ها معمولاً شاخص‌های متأخر هستند، زیرا معمولاً بر اساس حرکات قبلی قیمت شکل می‌گیرند. بنابراین، این شاخص‌ها بیشتر از آنکه قیمت را هدایت کنند، پشت سر آن حرکت می‌کنند. برخی از شاخص‌های روند مانند MACD قدرت روند را هم اندازه‌گیری می‌کنند.

بهترین استراتژی معامله طلا در فارکس چیست؟

بهترین استراتژی معامله طلا در فارکس چیست؟

برای انجام معاملات طلا در فارکس استراتژی‌های مختلفی وجود دارد و واقعیت این است که نمی‌توان یکی از آن‌ها را به عنوان بهترین استراتژی معامله طلا در فارکس نام برد. همه این استراتژی‌ها می‌توانند در شرایط مختلف و برای معامله گران با سبک‌های معاملاتی مختلف کاربردی باشند. نکته مهمی که در استفاده از استراتژی‌های معاملاتی برای انس جهانی طلا در فارکس باید به آن دقت داشته باشید این است که شما چه جور معامله گری هستید؟

  • آیا تایم فریم معاملاتی شما کوتاه مدت است یا به انجام معاملات در بازه زمانی بلند مدت علاقه دارید؟
  • آیا جز معامله گران روزانه هستید و در پایان روز معاملاتی، ترید خود را می‌بندید یا جز معامله‌گران نوسانی هستید و ممکن است بیشتر از یک روز پوزیشن خود را باز نگه دارید؟

پاسخ به این سوال‌ها می تواند تا حد زیادی استراتژی میانگین قیمتی به شما در انتخاب استراتژی معامله طلا کمک کند. در این مقاله قصد داریم چند تا از مهمترین استراتژی‌های معاملاتی طلا در فارکس را توضیح دهیم.

مشاهده بیشتر: آموزش رایگان فارکس

۱- استراتژی کراس میانگین متحرک برای معاملات کوتاه مدت طلا

در این استراتژی، تریدرها زمانی که میانگین متحرک کوتاه مدت، خط میانگین متحرک بلند مدت را رو به بالا قطع می‌کند، به دنبال خرید طلا هستند و زمانی که مووینگ اوریج کوتاه مدت خط مووینگ اوریج بلند مدت را رو به پایین قطع کند، معامله گران به دنبال فروش طلا خواهند بود. اگر با نحوه استفاده از میانگین متحرک آشنا نیستید می توانید از این مقاله استفاده کنید.

دیدگاه معامله گران طلا برای انتخاب بهترین تایم فریم برای دو میانگین متحرک، متفاوت است. در اینجا اعداد 10 و 60 برای استراتژی کراس میانگین متحرک در تایم فریم یک ساعته طلا در نظر گرفته شده‌اند. به نظر می‌رسد که این ترکیب، برای تریدرهای کوتاه مدت مناسب باشد. اگر به گذشته چارت طلا نگاه کنیم می‌بینیم که این استراتژی قبلا جواب داده است ولی همچون سایر روش‌ها در تحلیل تکنیکال تضمینی برای مناسب بودن این استراتژی در آینده وجود ندارد. در چارت زیر که نمودار یک ساعته طلا را نشان می‌دهد، می‌توانید نحوه استفاده از این استراتژی را در بازار طلا مشاهده کنید.

استراتژی کراس میانگین متحرک برای معاملات کوتاه مدت طلا

۱- در نقطه یک مووینگ اوریج کوتاه مدت ۱۰ ساعته خط مووینگ اوریج بلند مدت ۶۰ ساعته را رو به پایین قطع کرده است. در این حالت سیگنال فروش برای معامله گران صادر می‌شود چون با دیدن این کراس مووینگ اوریج احتمال شروع روند نزولی وجود دارد.

۲- چند روز بعد در نقطه دو، خط مووینگ اوریج ۱۰ ساعته خط مووینگ اوریج ۶۰ ساعته را رو به بالا قطع می‌کند. در این مرحله تریدرها معامله فروش خود را می‌بندند و از آن جایی که این کراس سیگنال آغاز یک روند صعودی را می‌دهد، تریدرهای طلا در فارکس یک معامله خرید باز می‌کنند.

۳- در نقطه سه با کراس ۶۰/۱۰ نزولی معامله خرید قبلی بسته می‌شود و معامله گران یک معامله فروش جدید باز می‌کنند.

۴- همچون هر استراتژی معاملاتی دیگری، این روش همواره سودده نیست. همان طور که می‌بینید پوزیشنی که در نقطه سه باز شده بود، با جهش قیمت در نقطه چهار با ضرر بسته می‌شود. البته باید دقت داشته باشید که معامله در قیمت بازار و در عدد ۱۳۳۰ دلار بسته می‌شود و نه در نقطه ۱۳۱۵ که محل دقیق تقاطع دو خط است. در نقطه چهار با کراس ۶۰/۱۰ صعودی تریدرها معامله فروش را می‌بندند و یک معامله خرید جدید باز می‌کنند.

پیشنهاد ویژه: آموزش فارکس

این استراتژی ساده می‌تواند به معامله گران کمک کند تا قسمت میانی یک روند را شکار کنند. البته زمانی که بازار طلا در نوسان است می‌توان از این استراتژی استفاده کرد چون همان طور که مشاهده کردید در زمانی که بازار در یک محدوده رِنج به سر می‌برد، استفاده از این استراتژی معامله گران را دچار ضرر می‌کند. بعضی از تریدرها ترجیح می‌دهند از ترکیب دیگر اندیکاتورها با این استراتژی استفاده کنند تا بتوانند از این طریق در بازه زمانی بلند مدت هم به کسب سود از طلا بپردازند.

۲- استراتژی معامله طلا در بلند مدت با توجه به نرخ بهره واقعی

تریدرها و سرمایه گذارانی که قصد انجام معاملات طلا در بازه زمانی بلند مدت را دارند می‌توانند از تحلیل فاندامنتال طلا استفاده کنند. در این تحلیل نرخ بهره واقعی اهمیت پیدا می‌کند.

بازده TIPS یا اوراق قرضه دولتی مصون از تورم (Treasury Inflation Protected Securities) فاکتوری است که می‌تواند نرخ بهره واقعی را به خوبی نشان دهد.

استراتژی معامله طلا در بلند مدت با توجه به نرخ بهره واقعی

در چارت زیر می‌توانید رابطه میان طلا و بازده واقعی TIPS را ببینید.

 رابطه میان طلا و بازده واقعی TIPS

همبستگی منفی این دو با یکدیگر کاملا آشکار است.

  • زمانی که بازده TIPS به زیر یک درصد رسیده است، روند افزایشی قیمت طلا بیشتر شده است.
  • زمانی که بازده TIPS به بالای یک درصد رسیده است، روند کاهشی قیمت طلا بیشتر شده است.

خب حالا معامله گرانی که قصد سرمایه گذاری بلند مدت در طلا را دارند باید چطور بر اساس این اطلاعات معامله کنند؟

  1. زمانی که بازده واقعی TIPS به زیر 1%‌ می‌رسد، فرصت مناسبی برای خرید طلا است.
  2. زمانی که بازده واقعی TIPS بیشتر از 2%‌ می‌شود، فرصت مناسبی برای فروش طلا است.

قوانین معاملاتی و استراتژی های ساده برای معامله طلا در فارکس

در این قسمت قصد داریم چند قانون یا استراتژی ساده برای انجام معاملات طلا در فارکس به شما معرفی کنیم. با استفاده از این روشهای ساده می توانید در تمام سبک های معاملاتی مثل معامله گری روزانه یا نوسانی و یا حتی سرمایه گذاری در طلا شرکت کنید. با استفاده از این نکات می‌توانید به راحتی تغییر در روند طلا را تشخیص دهید و از فرصت‌های معاملاتی برای خرید و فروش استفاده کنید. البته در ادامه این مقاله این استراتژی معاملاتی طلا در فارکس برای پوزیشن خرید طلا بررسی می‌شود.

پیشنهاد ویژه: رابطه طلا و دلار آمریکا

۱- در ماه های صعود قیمت طلا در فارکس، طلا بخرید.

هر چند خرید طلا در ماه‌هایی که قیمت آن با بیشترین افزایش رو به رو است را نمی‌توان به عنوان یک استراتژی معاملاتی در نظر گرفت ولی استفاده از این نکته در به دست آوردن سود از معاملات طلا به شما کمک خواهد کرد.

در ماه های صعود قیمت طلا در فارکس، طلا بخرید

طبق الگوی فصلی طلا بهترین ماه ها برای خرید طلا ژانویه، فوریه، آگوست، سپتامبر، نوامبر و دسامبر است. اگر با الگوی فصلی طلا آشنا نیستید می‌توانید مقاله بهترین زمان معامله طلا در فارکس را مطالعه کنید.

در این ماه‌ها، قیمت طلا بیشتر از قیمت میانگین است و این الگو در اغلب موارد در سال‌های مختلف تکرار می‌شود. از میان این ماه‌ها، ماه ژانویه را برای خرید انتخاب می‌کنیم.

۲- تا زمانی که قیمت طلا از سطح 0.618 فیبوناچی اصلاحی برگردد، صبر کنید.

اتکا به الگوی فصلی طلا نمی‌تواند به تنهایی برای خرید طلا کافی باشد و شما باید دست کم یه عامل دیگر را نیز برای انجام معامله خرید در طلا در نظر بگیرید.

اگر بتوانید از ترکیب فیبوناچی و الگو فصلی طلا استفاده کنید می‌توانید فرصت‌های معاملاتی مناسبی برای خرید طلا پیدا کنید (البته در استفاده از این استراتژی باید به این نکته دقت کنید که باید نسبت به اعداد منعطف باشید و تنها سطح دقیق نسبت فیبوناچی مورد نظر را به صورت دقیق مد نظر قرار ندهید).

برای آشنایی با نحوه استفاده از ابزار فیبوناچی در تحلیل تکنیکال می‌توانید به این مقاله رجوع کنید.

ترکیب فیبوناچی و الگو فصلی طلا

همان طور که در چارت بالا مشاهده می‌کنید، قیمت به زیر سطح 0.618 فیبوناچی اصلاحی رسیده است و بعد از آنجا برگشته است. اگر خوب به چارت نگاه کنید می‌بینید که این اتفاق در ماه دسامبر رخ داده و با شروع ژانویه، حرکت صعودی طلا شروع شده است.

۳- در سطح حمایتی یا پس از شکست یک مقاومت (در یک روند صعودی) اقدام به خرید طلا کنید

در این استراتژی معاملاتی برای خرید طلا یک تکنیک ساده وجود دارد. اگر در زمان تحلیل شما برای خرید طلا، بازار در سطح حمایتی بود می‌توانید وارد معامله خرید طلا شوید. با این حال اگر قیمت طلا قبل از ماه ژانویه شروع به رشد کرد، باید منتظر بمانید تا مقاومت پیش رو شکسته شود و بعد از آن وارد معامله خرید شوید.

قیمت طلا قبل از ماه ژانویه

همان طور که در شکل بالا مشاهده می کنید، قیمت طلا از چرخه فصلی خود پیروی کرده است. حالا کاری که باید انجام دهیم مشخص کردن حد ضرر یا Stop loss است.

۴- استاپ لاس را زیر آخرین دره قرار دهید

اگر پیش بینی ما درست باشد و طلا روند صعودی خودش را شروع کند باید قله یا سقف‌های جدیدی ایجاد شوند ولی اگر پیش بینی ما درست از آب درنیامد باید با تحمل کمترین ضرر از معامله خارج شویم. به همین دلیل حد ضرر را زیر آخرین دره یا کف قیمتی قرار دهیم. اگر قیمت به این نقطه برسد، پیش بینی ما اشتباه بوده و بهتر است در همین نقطه از معامله خارج شویم. همان طور که قبلا نیز اشاره کردیم استراتژی‌های معاملاتی همیشه به صورت 100 درصد با موفقیت همراه نیستند، به همین دلیل باید علاوه بر تعیین حد ضرر مناسب با تکنیک‌های مدیریت سرمایه نیز آشنا باشید.

استاپ لاس را زیر آخرین دره قرار دهید

حالا که حد ضرر را مشخص کردیم باید حد سود یا Take Profit را نیز تعیین کنیم.

۵- تعیین حد سود در بازه زمانی قبل از فوریه و استفاده از حد ضرر متحرک

اگر طلا در ماه‌های ابتدایی سال از الگوی فصلی خود پیروی کرده باشد، منطقی است که در ماه‌های بعدی هم طبق این الگو حرکت کند. طبق الگوی فصلی طلا ماه مارس میلادی یکی از بدترین ماه‌های طلا (برای خرید) است. بنابراین بهتر است حد سود خود را قبل از پایان این ماه قرار داده و سود خود را از بازار طلا در فارکس بگیرید. در اینجا می‌توانید از حد ضرر متحرک (Trailing stop-loss) استفاده کرده و با بالاتر رفتن قیمت، استاپ لاس خود را زیر دره تشکیل شده جدید قرار دهید.

تعیین حد سود در بازه زمانی قبل از فوریه

مطابق با این استراتژی میان مدت شما می‌توانستید سود مناسبی طی مدت زمان دو ماه از این بازار بگیرید (در بازه ورود به معامله و خروج از آن قیمت طلا از 1265 دلار به 1366 دلار تغییر کرد).

برای استفاده از معامله Short یا فروش طلا در فارکس می‌توانید از همین استراتژی ساده به صورت برعکس استفاده کنید. با استفاده از شکل زیر می‌توانید استراتژی فروش طلا در فارکس را ببینید.

استفاده از معامله Short یا فروش طلا در فارکس

در این مقاله استراتژی‌های مختلفی برای معامله طلا در فارکس را توضیح دادیم. البته ممکن است استفاده از این استراتژی‌ها برای همه معامله گران با موفقیت همراه نباشد. در این مرحله شما به عنوان یک تریدر حرفه‌ای باید بهترین استراتژی معامله طلا در فارکس را با توجه به استراتژی‌های موجود و سبک معاملاتی خود، بسازید تا بتوانید بیشترین سود ممکن را از انجام معاملات طلا در فارکس ببرید. این نکته را نیز به یاد داشته باشید که به هنگام استفاده از هر گونه استراتژی معامله در فارکس، ابتدا باید با حساب دمو آن را تست کنید و وقتی سودمند بودن آن با توجه به سبک معاملاتی شما مشخص شد، در مراحل بعدی می‌توانید در معاملات واقعی فارکس از آن استفاده کنید.

سوالات متداول

۱- بهترین استراتژی برای معامله طلا در فارکس چیست؟

استراتژی‌های مختلفی برای معامله طلا در فارکس وجود دارد که شما باید متناسب با سبک معاملاتی خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنید. در این مقاله چند استراتژی مهم طلا در فارکس توضیح داده شده است.

۲- آیا همه می توانند با استفاده از بهترین استراتژی طلا در فارکس، معاملات موفقی انجام دهند؟

موفقیت در معاملات فارکس به عوامل مختلفی مثل تسلط به دانش معامله گری، مدیریت ریسک و احساساتی عمل نکردن به هنگام انجام معاملات بستگی دارد. بنابراین ممکن است استفاده از استراتژی‌های معاملاتی دیگران در معاملات طلا برای شما موفقیت آمیز نباشد. در هر صورت پیش از انتخاب استراتژی‌های معاملاتی دیگران باید آن‌ها را تست کنید.

طراحی استراتژی معاملات الگوریتمی بامعرفی اندیکاتور میانگین متحرک تعدیل پذیر (AMA) جهت پیش بینی حرکت قیمت سهام درآینده در بازار سرمایه ایران

اولین کنفرانس بین المللی چالش ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری

خرید و دانلود فایل مقاله

با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 21 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.

مشخصات نویسندگان مقاله طراحی استراتژی معاملات الگوریتمی بامعرفی اندیکاتور میانگین متحرک تعدیل پذیر (AMA) جهت پیش بینی حرکت قیمت سهام درآینده در بازار سرمایه ایران

چکیده مقاله :

معاملات الگوریتمی در بازارهای جهانی سهم مهمی را در اختیار دارد. همچنین این نوع معاملات در بازارهای مالی داخل کشور نیز در حال ظهور بوده و قوانین و سازوکارهای آن در دست طراحی است. در همین راستا در پژوهش پیش رو به طراحی یک الگوریتم معاملاتی بر مبنای یک میانگین متحرک تعدیل پذیر AMA جهت پیش بینی حرکت سهام در آینده پرداخته شده است. جهت تبدیل محدودیت های مدل به کد از نرم افزار MATLAB استفاده شده است .جامعه آماری پژوهش را کلیه شرکت های پذیرفته در بازار سرمایه ایران دردوره زمانی 6 ساله طی سال های 1392 الی 1397 تشکیل می دهند و با بهره گیری از شاخص 30 شرکت بزرگ بازار سرمایه ایران تعداد 30 شرکت به عنوان نمونه آماری برگزیده شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و جهت پاسخ به سوالات تحقیق از روش مقایسه ای بین استراتژی خرید و نگهداری و استراتژی معاملات برحسب اندیکاتور میانگین متحرک تعدیل پذیر AMA استفاده می نماید. مبنای تصمیم گیری مدل معاملاتی میانگین متحرک تعدیل شده (AMA) است و جهت کسب بازدهی حداکثری توسط یافتن بهینه ترین سیگنال های معاملاتی مدل مورد بحث پژوهش از روش بهینه سازی شمارشی در فضای محدود استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که می توان از استراتژی معاملات الگوریتمی به وسیله اندیکاتور میانگین متحرک تعدیل پذیر (AMA) جهت پیش بینی حرکت قیمت سهام در آینده بازار سرمایه ایران استفاده کرد و استفاده از یک استراتژی برمبنای الگوریتم میانگین متحرک پویای تعدیل پذیر (AMA) درمقایسه با استفاده از استراتژی خرید و نگهداری از بازدهی مطلوب تری برخوردار است و نهایتا با فرض وجود کارمزد معاملاتی در 23 حالت از 30 حالت ممکن و با فرض عدم وجود کارمزد معاملاتی در 27 حالت از 30 حالت ممکن به نسبت استراتژی خرید و نگهداری بازدهی بالاتری کسب می نماید.

کلیدواژه ها:

کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله

کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا CSIEM01_408 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:

نحوه استناد به مقاله :

در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:

هرورانی، محمد و خلیلی عراقی، مریم،1399،طراحی استراتژی معاملات الگوریتمی بامعرفی اندیکاتور میانگین متحرک تعدیل پذیر (AMA) جهت پیش بینی حرکت قیمت سهام درآینده در بازار سرمایه ایران،اولین کنفرانس بین المللی چالش ها و راهکارهای نوین در مهندسی صنایع و مدیریت و حسابداری،ساری،https://civilica.com/doc/1045642


در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1399، هرورانی، محمد؛ مریم خلیلی عراقی )
برای بار دوم به بعد: ( 1399، هرورانی؛ خلیلی عراقی )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.

مدیریت اطلاعات پژوهشی

اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.

استراتژی مووینگ اوریج برای ورود به معاملات

استراتژی مووینگ اوریج

به احتمال زیاد تا به حال در مورد میانگین متحرک و ساز و کار آن اطلاعات خوبی کسب کرده اید، در این مقاله می‌خواهیم به استراتژی مووینگ اوریج برای ورود به ترید بپردازیم و اینکه چطور می توان با آن به معامله گری پرداخت.

پیش از آن لازم است یادآوری کنیم که مووینگ اوریج ها می توانند هم روند بازار را به شما نشان دهند و هم اینکه چه زمانی روند قصد برگشت و تغییر حرکت دارد. تنها کاری که باید انجام داد اضافه کردن چند مووینگ اوریج با تنظیمات مختلف به چارت معاملاتی خود و انتظار برای کراس آن هاست. کراس مووینگ اوریج وقتی اتفاق می افتد که یکی از روی دیگری گذر کند و آن را قطع نماید.

میانگین متحرک (MA) یک ابزار تجزیه و تحلیل فنی ساده است که داده های قیمت را با ایجاد یک قیمت متوسط به طور مداوم به روز می‌کند. میانگین در یک دوره زمانی خاص گرفته می‌شود، مانند 10 روز، 20 دقیقه، 30 هفته یا هر بازه زمانی که معامله‌گر انتخاب می‌کند. استفاده از میانگین متحرک در معاملات شما مزایایی دارد و همچنین گزینه‌هایی برای استفاده از نوع میانگین متحرک وجود دارد. استراتژی های میانگین متحرک نیز محبوب هستند و می‌توانند متناسب با هر بازه زمانی، مناسب سرمایه‌گذاران بلند مدت و معامله‌گران کوتاه مدت باشند.

چرا بايد از استراتژي ميانگين متحرك قيمت استفاده كنيم؟

استراتژي مووينگ اوريج

میانگین متحرک به کاهش میزان شلوغي و هرج و مرج اضافي در نمودارهاي قیمتي کمک می‌کند. همچنين هنگامي كه شما مووينگ اوريج را بررسی مي‌کنید مي‌توانید ایده اولیه‌ای را در خصوص حركت قیمت، بدست آورید.

میانگین متحرک همچنین می‌تواند به عنوان حمایت یا مقاومت عمل کند. در روند صعودی، میانگین متحرک 50 روزه، 100 روزه یا 200 روزه ممکن است به عنوان سطح پشتیبانی عمل کند، همانطور که در شکل روبرو نشان داده شده است مووينگ اوريج به عنوان يك سطح مقاومت براي حركت صعودي قيمت نشان داده شده است.

استراتژی مووینگ اوریج به زبان ساده

زمانی که یک مووینگ آن یکی را قطع می کند، سیگنال احتمالی خوبی برای تغییر روند در بازار خواهیم داشت، بنابراین این حالت به شما کمک می کند تا در زمان خوبی با یک ترید خوب وارد بازار شوید. با یک ورود خوب، احتمال کسب سودهای بزرگتر و بیشتر با ریسک کمتر نیز نصیب شما خواهد شد.

اجازه دهید یک نگاه به چارت دلار ین USDJPY زیر بیاندازیم تا به کمک آن استراتژی معامله با مووینگ اوریج را بتوانیم بهتر توضیح دهیم.

استراتژی مووینگ اوریج به زبان ساده

در نمودار بالا می بینیم که این زوج ارز از ماه آوریل تا ماه جولای در یک روند صعودی بسیار زیبا در حال حرکت بوده و تا حوالی قیمت 124.00 بالا رفت است. اما پس از آن به آرامی به سمت پایین آمده و در اواسط ماه جولای مشاهده می کنیم که مووینگ اوریج 10 به زیر 20 آمده و به عبارتی یک کراس یا تقاطع روی داده است. پس از آن چه شده؟

بله درست حدس زدید، یک روند نزولی خیلی خوب! اگر شما در آن موقع با استراتژی مووینگ اوریج یک پوزیشن معاملاتی فروش باز کرده بودید می توانستید هزاران پیپ از بازار سود بگیرید.

البته شاید تمامی سیگنالهایی که توسط این استراتژی بوجود می آید منجر به هزاران پیپ سود نگردد و حتی ممکن است پوزیشن های ضررده را نیز تجربه کنیم. اما اگر به خوبی حد ضرر خود را مشخص کنید و در جای مناسب حد سود قرار دهید، می توانید سودهای بسیار خوبی توسط این روش معاملاتی از بازار بگیرید.

استراتژی های معاملاتي Crossovers

کراس اور یکی از اصلی ترین استراتژی های میانگین متحرک است. نوع اول آن بر اساس یک تقاطع قیمتي است، زمانی که قیمت از میانگین متحرک بالاتر یا پایین‌تر می‌رود تا نشان دهنده تغییرات احتمالی در روند باشد.
استراتژی دیگر این است که دو میانگین متحرک را روی نمودار اعمال کنید: یکی با تايم‌ فريم بلندتر و دیگری در محدوده زماني كوتاه‌تر. وقتی ميانگين متحرك در دوره زماني كوتاه‌تر از ميانگين متحرك بلند مدت عبور کند، ما با يك سیگنال خرید روبروييم، زیرا نشان می‌دهد روند در حال تغییر است. این روش به اصطلاح صلیب طلایی شناخته می‌شود.

در همین حال، هنگامی که ميانگين متحرك کوتاه مدت از مووينگ اوريج بلند مدت به سمت پايين نزول كند، سیگنال فروش داده است، زیرا نشان می‌دهد روند قيمتي در حال تغییر است. این اتفاق به عنوان صلیب مرگ شناخته می شود.

 استراتژي Moving Averages براي معاملات فاركس

استراتژي میانگین متحرک Guppy Multiple

میانگین متحرک Guppy Multiple گوپی، از دو مجموعه جداگانه از میانگین متحرک نمایی (EMA) تشکیل شده است. مجموعه اول برای سه، پنج، هشت، ده، دوازده و پونزده روز معاملاتی گذشته است. داریل گوپی، معامله‌گر استرالیایی و مخترع GMMA، معتقد بود که این مجموعه اول احساسات و جهت معامله‌گران کوتاه مدت را برجسته می‌کند. مجموعه دوم از EMA ها برای سي، چهل، پنجاه و شصت روز قبل تشکیل شده است.

در صورتي كه برای تغيير ماهیت حركت قيمتي یک جفت ارز خاص باید تعدیلاتی انجام شود، این میانگین متحرک نمایی بلندمدت است که تغییر می‌کند. این مجموعه دوم قرار است فعالیت سرمایه‌گذاران بلند مدت را نشان دهد.

اگر به نظر نمی رسد که یک روند کوتاه مدت از میانگین های بلند مدت حمایت می‌کند، ممکن است نشانه خسته شدن روند بلند مدت باشد. برای تصویر بصري، با استفاده از سیستم گوپی، می‌توانید میانگین متحرک کوتاه مدت را یک رنگ و همه میانگین متحرک‌هاي بلند مدت را یک رنگ دیگر قرار دهید.

معایب Moving averages چيست؟

میانگین متحرک بر اساس داده‌های زماني قيمت به ما اطلاعات ميدهد، و هیچ مبناي خاص ديگري در مورد محاسبه و پیش‌بینی قيمت ندارد. بنابراین، نتایج با استفاده از میانگین متحرک می‌تواند تصادفی باشد. گاهی اوقات، به نظر می‌رسد استراتژی میانگین قیمتی که بازار به حمایت/مقاومت مووينگ اوريج و سیگنال‌های معاملاتي آن احترام می‌گذارد و در مواقعی دیگر، این شاخص‌ها هیچ هم‌پوشاني خاصي را نشان نمی‌‌دهد.

یک مشکل عمده ديگر نيز این مسئله است که در صورت تغییرات خاص قیمت، نمودار ممکن است به بالا و يا پايين بچرخد و چندین روند معکوس یا علائم متفاوت معاملاتي را ایجاد کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، بهتر است استفاده از ميانگين متحرك را تا مدتي كنار بگذارید یا از شاخص‌هاي دیگری برای روشن شدن روند پيش رو در بازار استفاده کنید. وقتی مووينگ اوريج‌ها برای مدتی در هم پیچیده می‌شوند، همین امر می تواند چندین معامله باخت و سيگنال هاي نادرست را براي شما ایجاد کند.

میانگین متحرک در شرایط روندی قوی بسیار خوب عمل می‌کند اما در شرایط نامنظم یا متغیر قيمتي چندان دقيق عمل نمی‌کند. تعدیل بازه زمانی می‌تواند به طور موقت این مشکل را برطرف کند، اگرچه در برخی مقاطع، این مسائل بدون توجه به بازه زمانی انتخاب شده برای میانگین متحرک (ها) رخ می دهد.

تریدهای موفق چطور معامله می کنند؟

کاری که اغلب تریدرهای موفق انجام می دهند این است که با هر بار کراس کردن اندیکاتورها، پوزیشن قبلی خود را چه در سود و چه در ضرر می بندند و پوزیشن جدیدی باز می کنند.

برای مثال در سایت بیبی پیپز یک تریدری که اسم استراتژی خود را که از همین مقاله گرفته HLHB نام گذاری کرده، به محض کراس جدید پوزیشن را می بندد و حد ضرر خود را نیز در فاصله 150 پیپی نقطه ورود قرار می دهد.

دلیل این موضوع این است که شما نمی دانید کراس بعدی اندیکاتور چه زمانی اتفاق می افتد و ممکن است با باز گذاشتن بیش از حد معامله، ضرر جبران ناپذیری به خود بزنید.

نکته مهم در مورد استراتژی مووینگ اوریج

نکته ای که می بایست قبل از تست کردن این روش به آن توجه کنید این است که این روش در بازارهایی با روندهای بزرگ عملکرد فوق العاده ای از خود نشان می دهد اما در بازارهای رنج و نوسانی نمی تواند به خوبی نتیجه دهد. در بازارهای رنج شما پشت سر هم سیگنالهای خرید و فروش اشتباه دریافت خواهید کرد که نتیجه ای جز ضرر ندارند.

اما اگر بتوانید به توصیه همیشگی عمل کنید استراتژی میانگین قیمتی و روند را دوست خود بدانید و در مواقع صحیح از آن بهره بجویید، قطعا جزو موفق ترین تریدرهایی خواهید شد که بازار به خود دیده است!

نتيجه گيري پاياني در خصوص ميانگين متحرك

میانگین متحرک داده های قیمت را با هموارسازی و ایجاد یک خط جاری براي معامله‌گران ساده می‌کند. این امر مشاهده روند قيمتي را آسان‌تر می‌کند. میانگین‌های متحرک نمایی سریعتر نسبت به میانگین متحرک ساده به تغییرات قیمت واکنش نشان می‌دهند. در برخی موارد، این مسئله ممکن است خوب و به سود معامله‌گران باشد، و در برخی دیگر، ممکن است سیگنال‌های کاذب ایجاد کند. میانگین متحرک با دوره زماني کوتاه‌تر (به عنوان مثال 20 روز) سریعتر از تغییرات میانگین با یک دوره زماني طولانی‌تر (مثلا 200 روز) به تغییرات قیمت واكنش نشان می‌دهد.

کراس اوورهای متحرک متوسط ​​یک استراتژی محبوب برای ورود و خروج در بازار فاركس است. مووينگ اوريج ها همچنین می‌توانند مناطق حمایت یا مقاومت بالقوه را براي شما برجسته کنند.

میانگین متحرک همیشه بر اساس داده های تاریخی عمل ميكند و به سادگی میانگین قیمت را در یک بازه زمانی مشخص نشان می‌دهد.

در نهايت براي شما عزيزان استفاده از بهترين بروكر هاي فاركس را پيشنهاد ميكنيم تا با آسودگي خاطر بيشتر به معاملات خود بپردازيد.

استراتژی معکوس، روشی جذاب برای جلوگیری از ضرر بیشتر در بورس

استراتژی - رقابت - معکوس - معاملاتی - بورس - بازار - مانو

پوشیده نیست که برای موفقیت در هر کاری به ویژه در سرمایه‌گذاری، داشتن یک استراتژی و پایبندی به آن بسیار لازم و ضروری است. هر فرد با توجه به روحیات و درجه ریسک‌پذیری خود می‌تواند استراتژی مخصوص به خودش داشته باشد. استراتژی معکوس یکی از آن روش‌های جذاب برای جلوگیری از ضررهای بیشتر است که امید موسوی، مدیر عامل شرکت مدیریت ثروت مانو، در کارگاه تابلوخوانی و روانشناسی بازار آن را تشریح کرده است.

و اما استراتژی معکوس

برای فهم بیشتر این استراتژی، با یک داستان مشهور شروع می‌کنیم. یک استاد دانشگاه یک اسکناس 50 استراتژی میانگین قیمتی هزار تومانی روی میز خود می‌گذارد و می‌گوید قصد دارد این اسکناس را به مزایده بگذارد و هر کسی پیشنهاد بیشتری بدهد، این اسکناس برای او خواهد بود.

البته این مزایده یک شرط هم دارد و آن هم این است که هر فردی در این مزایده ببازد، باید به اندازه مبلغ پیشنهادی خود، به استاد پرداخت کند. این شرط چه معنی دارد؟

فرض کنید دو نفر در این مزایده شرکت می‌کنند، پیشنهاد نفر اول، 20 هزار تومان هست، یعنی با پرداخت 20 هزار تومان، یک اسکناس 50 هزار تومانی برنده خواهد شد. نفر دوم پیشنهاد، 21 هزار تومانی را می‌دهد. به این ترتیب نفر اول بازنده است و اسکناس متلعق به نفر دوم است. اما این پایان ماجرا نیست، نفر دوم باید یا 20 هزار تومانی که پیشنهاد داده بود و شکست خورد را به استاد بدهد یا اینکه در مزایده بماند و مبلغ بیشتری را پیشنهاد دهد.

این ماجرا ادامه دارد و هر فرد، برای اینکه پولی به استاد ندهد، مبلغ را بالاتر می‌برد. همانطور که مشخص است، در ابتدای مزایده، رقابت بر سر کسب سود بیشتر است. چون فرد اول می‌خواهد یک اسکناس 50 هزار تومانی را 5 هزار تومان بخرد و 45 هزار تومان سود کند. نفر بعدی با هزار تومان افزایش مبلغ پیشنهادی، به سود 44 هزار تومانی فکر می‌کند.

اما از یک جایی به بعد، روی مزایده تغییر می‌کند و دعوا بر سر ضرر نکردن است. چرا که یک نفر در بین جمعیت، فریاد می‌زند که من آن اسکناس 50 هزار تومانی را، 50 هزار تومان می‌خرم، در واقع نه سود می‌کند و نه ضرر.

اما نفر دوم که قیمت 40 هزار تومان را پیشنهاد داده بود و اکنون در طرف بازنده قرار دارد، یا باید پیشنهاد 51 هزار تومانی را بدهد و هزار تومان ضرر کند، یا اینکه از بازی کنار رود و 40 هزار تومان پیشنهادی را به استاد بدهد. طبیعی است که هزار تومان ضرر بهتر از 40 هزار تومان است.

این رقابت ادامه پیدا می‌کند تا جایی که یک نفر شکست را قبول کند و در دنیای واقعی برای این داستان چند صد برابر 50 هزار تومان (البته به دلار) هم معامله شده است.

نتیجه داستان

انسان‌ها به طور ذاتی از شکست بیزارند و آن را قبول نمی‌کنند و استراتژی میانگین قیمتی به هر قیمتی حتی ضررهای بیشتر، حاضر به قبول شکست نیستند و ادعا کند که فکر او درست بوده و این ضرر ناشی از عواملی دیگر بوده است. این اتفاق در بازارهای مالی هم به دفعات اتفاق می‌افتد و ضربه‌های بعضا سنگینی را به معامله‌گران وارد می‌کند.

یک استراتژی رایج که اکثر افراد از آن استفاده می‌کنند این است که اگر سهمی را که خریده‌اند با افت قیمت مواجه شد، در قیمت‌های پایین‌تر نیز از آن خرید کنند تا میانگین خرید کم شود و در صورت افزایش قیمت، زودتر از ضرر خارج شوند.

حتی گاهی پیشنهاد می‌کنند تا دو برابر حجم خرید قبلی، خرید کنید که این کم شدن میانگین قیمت خرید، بیشتر باشد.

نکته استراتژی کم کردن میانگین قیمت خرید در چیست؟

اگر معامله‌گر درست تشخیص داده بود و سهم درستی را انتخاب کرده بود که اصلا اینقدر پایین نمی‌رفت، پس باید در انتخاب خود شک کند. حال که اشتباه کرد و قیمت سهم به جای افزایش، کاهش یافت، چرا دو مرتبه اصرار به فکر قبلی دارد و دوباره و حتی دو برابر از آن خریداری و ریسک خود را دو برابر می‌کند.

پاسخ را در همان واژه بیزاری از باخت بیابید.

استراتژی معکوس

استراتژی معکوس، عکس رفتار بالا را پیشنهاد می‌کند و می‌گوید اگر سهمی را خریداری و پس از آن سود کردید، آنگاه دوباره از آن بخرید. مثلا اینگونه طی کنید که اگر 10 درصد بالا رفت، دوبرابر از آن میخرم و اگر 10 درصد ضرر کردم، آن سهم را می‌فروشم و از آن خارج می‌شوم ولی به پای سهمی که در حال سود دادن است، می‌مانم.

این استراتژی معجزه می‌کند

با به کار بردن این استراتژی، سود ما اجازه رشد دارد و جلوی ضرر خیلی زود گرفته می‌شود.

روش میانگین کم کردن یا average down در کازینوها کاربرد زیاد دارد و به شما القا می‌کنند که تو پول پرداخت کن بالاخره یک بار برنده می‌شوی و تمام ضررها را جبران می‌کنی.

اما اینطور نیست و در نظر نمی‌گیرند که با این کار، شما ریسک زیادی را فقط به خاطر صفر کردن حسابتان، متحمل می‌شوید.

برای اینکه در روش کم کردن میانگین قیمت خرید، موفق باشید یا باید حتما پول نامحدود داشته باشید یا اینکه زمان زیادی را منتظر برگشت بمانید.

پس بهترین راهکار این است که برخلاف جهت بازار شنا نکنیم، و اگر انتظار افزایش قیمت یک سهم را داریم ولی به هر دلیلی این اتفاق رخ نداد و قیمت افت کرد، در یک چارچوب مشخص حد ضرر زمانی و قیمتی مشخص کنیم و اگر به آن حد ضرر رسید، از آن سهم خارج شویم.

ولی اگر سهمی خریدیم و قیمت آن رشد کرد، این یعنی مطابق تحلیل و انتظار ما بوده و حتما به حجم معاملات اون سهم اضافه کنیم.

نتیجه پایانی

طبق دانسته‌های روانشناسان، افراد بیشتر از آنکه از بردن لذت ببرند از باختن متنفرند. به این نکته «بیزاری از باخت» گفته می‌شود که یکی از عوامل اصلی ضرر در بورس و سایر بازارهای مالی است.

شما هنگامی که در یک معامله سود می‌کنید به سرعت پوزیشن خود را می‌بندید و به آن اجازه رشد نمی‌دهید و برعکس وقتی در ضرر هستید به آن اجازه رشد و بزرگ شدن می‌دهید چون ناخودآگاه ذهن شما از ضرر متنفر است.

داشتن یک استراتژی برای تجربه سرمایه‌گذاری موفق، بسیار واجب و حیاتی است. برخی از استراتژی‌های کاربردی مثل استراتژی لشکر و سد، در وبلاگ مانو منتشر شده است.



اشتراک گذاری

دیدگاه شما

اولین دیدگاه را شما ارسال نمایید.